ABD Büyükelçisi Washington’da Yuvarlak Masa Toplantısında Kazakhstan ile İlişkiler ve Ortak Öncelikleri Konusunda Konuştu
ASTANA – Washington merkezli Kasp Politika Merkezi, 4 Ocak’ta Kazakistan ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ikili ilişkileri ve bölgesel dinamikleri tartışan bir toplantıya ev sahipliği yaptı. Kazakistan’a ABD Büyükelçisi Daniel N. Rosenblum, toplantıya katıldı. Büyükelçi Rosenblum, çevrimiçi ve yüzyüze izleyicilere, Kazakistan ile işbirliği ve Kazakistan’ın enerji sektörü de dahil olmak üzere çeşitli konulara değinerek konuştu. Fotoğraf kredisi: Kasp Politika Merkezi. Rosenblum, ABD’nin Kazakistan ile ilişkisinde iki önemli şeyi önceliklendirdiğini vurguladı – istikrar ve egemenlik. ABD, 1991 yılında Kazakistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri oldu. “Ulusal güvenlik çıkarımız nedir? Onu iki kelimeyle özetleme eğilimindeyim: istikrar ve egemenlik. 1991’den bu yana, bu bölgenin bağımsızlığından bu yana ana stratejik hedeflerimiz, bölgenin istikrarlı olmasını sağlamak ve başarısız devletlere dönüşmemesini sağlamaktır, bu da doğrudan ulusal güvenliğimizi etkileyerek başka geri dönüş sonuçlarına yol açar” dedi. Kazakistan’a üçüncü bir elçi olarak atandı. 2022’de göreve başlamadan önce 2019-2022 yılları arasında Özbekistan’a ABD Büyükelçisi olarak görev yaptı ve 2014-2018 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı Güney ve Orta Asya İşler Bürosu’nda Orta Asya Yardımcı Sekreteri olarak görev yaptı. Dört çaba yolu Rosenblum, bölgenin istikrarını ve egemenliğini koruma çabalarının dört ana yoluna dikkat çekti. “Birincisi politik ve diplomatik cephesinde, ülkelerle ortak çıkarlar bulmaya çalışırken, bölgenin ülkeleriyle birlikte bazı politikaları uluslararası düzeyde savunmak için çalışıyoruz. Bugün bunu yapmak için en iyi mekanizmanın sözde C5+1 diplomatik platform olduğu söylenebilir.” dedi. Elçi, ikinci çabanın güvenlik alanında olduğunu ve sınır güvenliği, terörle mücadele ve trans ulusal tehditlerle ilgilendiğini belirtti. “Üçüncü çaba ekonomik bir çabadır. Bu, daha fazla ticaret ve yatırım bağlarını geliştirmek, ülkeleri ve Kazakistan’ın bu durumda yaptığı herhangi bir iç reforma yardım etmekle ilgili. Ama nerede yapabilirsek, hareketin daha başarılı olmak için teknik yardım ve diğer şeyler sağlayabiliriz” dedi Rosenblum. Kazakistan’daki ABD’nin müdahale çizgilerinden biri de insani boyutta yoğunlaşıyor. Rosenblum, Başkan Kasım-Jomart Tokayev’in Aralık ayında imzaladığı insan hakları eylem planından bahsetti. “Başkan, Aralık ayında, bizim de dahil olduğumuz, aile içi şiddet ve kişilerin kaçırılması da dahil olmak üzere birçok konuya odaklanacak iki yıllık yeni bir insan hakları girişimi başlattı” dedi Rosenblum, ancak ülkede daha fazla siyasi rekabet ve siyasi çoğulculuğu teşvik etmeye çağırdı. Ayrıca, Rosenblum, ülkenin liderliğinin 2022’deki olaylar sırasında yaptığı reformları kabul etti. “Hükümetin perspektifine göre, bu reformların çoğunluğu zaten uygulanmış durumda. Bunlar anayasa değişiklikleri, seçim sistemlerinde değişiklikler ve cumhurbaşkanı ve ardından parlamento seçimlerinin yapılması ile ilgiliydi. Bunlardan bazıları, yerel yönetimlere daha fazla güç, kaynak ve yetki verme konusunda daha uzun vadeli şeyler. Bu hala devam ediyor” dedi. Rosenblum, 22 Aralık’ta Akorda’daki Cumhurbaşkanı Tokayev ile bir toplantı yaptı. Rosenblum, “Kazakistan’da uluslararası düzeyde ve uluslararası düzeyde, siyasi rejimde reformların siyasi güç dengesi açısından herhangi bir şeyi değiştirip değiştirmemediğine dair birçok tartışmanın olduğunu” belirtti. “ Bunun görülmesi için biraz zaman vermek zorundayız. Elbette Cumhurbaşkanı Tokayev’in sürekli olarak bahsettiği en önemli şeylerden bir tanesi yedi yılda bir gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı süresi” ilave etti. Ayrıca, özellikle 2023 Eylül’ündeki devlet duruşmasına atıfta bulunarak, Kazakistan’da artan bir şekilde ekonomik reformlara dikkat çekti. C5+1 formatı Büyükelçi Rosenblum, Kazakistan ile tüm alanlarda “önemli ilerleme” olduğunu, bu çabanın zirvesinin Eylül ayındaki C5+1 toplantısında olduğunu belirtti. C5+1 diplomatik formatı, Orta Asya ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki diyaloğu ve işbirliğini artırmayı hedefleyen genel bir amaçla 2015 yılında başladı. Elçi, “Dürüst olmak gerekirse, orada göreceğimi hiç düşünmediğim bir gündü. 2015’in başında Samarkand’da yapılan ilk C5+1 toplantısına katılmıştım. O günden bu yana bölgede birçok şey değişti. Ama liderlerin masada oturabildiği ve aynı zamanda oldukça anlamlı ve çok belirli girişimlere sahip ortak bir bildiri yayınladıkları bir şey başarılabilmesi, olağanüstü bir başarı” dedi. Cumhurbaşkanlığı zirveyi öncesinde, diyalog platformu, bakanlar seviyesindeki katılım, uzman toplantıları ve ekonomi, enerji ve çevre konusunda tematik çalışma gruplarına ilerlemesinde ilerleme sağladı. Rosenblum, Kazakistan’ın bu çabada katalizör olarak önemli bir rol oynadığını belirtti. “Bazen bölgedeki çekişmelerin ve çatışmaların üstesinden gelmek ve onları bir arada oturttuğunuzdan emin olmak her zaman kolay değildir. Birilerinin itmesi gerekir. Önce 2015’ten önce bu sürekli iticiliği gösteren Kazakistan” dedi Rosenblum. Ticaret ve yatırım Rosenblum, ticaret ve yatırım dinamikleri konusunda umutlu. Yılın nihai rakamları henüz açıklanmamış olmasına rağmen, 2022’de iki ülkenin iki milyar dolarlık bir ticaret seviyesine ulaştığını belirtti. Kazakistan Ulusal İstatistik Bürosu’na göre geçen yılın ocak-ekim dönemindeki ikili ticaret 3.25 milyar dolar, ihracat 1.1 milyar dolar ve ithalat 2.2 milyar dolara ulaştı. Hollanda’dan sonra ABD, Kazakistan’daki en büyük ikinci yatırımcıdır. Elçi, Amerikan yatırımlarının 2023 yılında Kazakistan’da 5 milyar dolara ulaştığını belirtti. “2023’e odaklandık ve Orta Koridor olarak adlandırılan, Trans Hazar rotasını geliştirmek için diğer ortaklarımızla birlikte ilerleme kaydetmeye başladık. Bu, hükümet ve bizim için başka bir ekonomik öncelikti” dedi Rosenblum. Güneydoğu Asya ve Çin’den başlayan ve Kazakistan, Hazar Denizi, Azerbaycan ve daha sonra Avrupa ülkelerine kadar uzanan koridorun gelişimi, özellikle Batılı ülkelerin Rusya’yı bypass etmeye yönelik alternatif rotalar aramaya başlamasından bu yana artan bir ilgi gördü. Rotadaki kargo taşımacılığının hacmi, 2023’ün ilk dokuz ayında yüzde 88 artarak iki milyon tona ulaştı. “Orta Koridor’un geliştirilmesi ve rekabetçi olması için mal hareketinin hızını artırmak ve maliyetleri düşürmek ana zorluk. Bu açıkça onu rekabetçi hale getiren iki unsurdur” dedi Rosenblum. Bu hedeflere ulaşmak için bölgesel işbirliğin öncelik verilmesi gerektiğini vurguladı, “Bunlar, ülkelerin işlerin hareketini kolaylaştırmak için standartlarını ve işlemelerini uyumlu hale getirmeleri gerektirecek” dedi. Ve gerekli anlaşmaların ülke yönetimlerinin ulaşması gereken bir durum olduğunu belirtti. Ancak, uluslararası ortaklar da dahil olmak üzere, bu hedeflere ulaşmak amacıyla, uluslararası finansal kuruluşları, gereken altyapının geliştirilmesine yardımcı olmak için her türlü olanak için yardım sağlayabilirler. 2023 Haziran’ında, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, 5 Orta Asya ülkesindeki bütünleşmiş bir ulaşım ağına yatırım yapmak için hedefle rezalet eden önemli öncelikli altyapı yatırım ihtiyaçlarını belirten bir çalışma yayımladı. Uzmanlar, bu yatırımları 18.5 milyar € (20.2 milyar dolar) olarak tahmin ettiler. Bu yatırımlar, demiryolu ve yol ağı rehabilitasyonu ve modernizasyonu, araç filosu genişlemesi, liman kapasitesi artırma, sınır geçiş noktaları geliştirme ve çok model lojistik merkezleri düzenlemelerini içerir. “Sert altyapıda, uluslararası finansal kuruluşların büyük ilgileri var. (…) Avrupa Birliği’nin bu işte büyük bir ilgisi ve payı var” dedi Rosenblum. AB’nin, Orta Koridor’u tartışacak olan 29-30 Ocak’ta Brüksel’de Avrupa ve Orta Asya arasındaki sürdürülebilir ulaşım bağlantılarındaki Küresel Geçit Yatırımcı Forumu’nu düzenlemesi bekleniyor. “ABD, orada da foruma katılacak. Ümit, ülkelerin olayda belirli projelere bağışlar yapacakları yönünde” dedi Rosenblum. Yaptırımlar Rusya’ya karşı uygulanan Batı yaptırımları konusunda, Kazakistan’ın Rusya’nın ana ticaret ortağı olduğu bir gerçekleiftggitvi. “Yaptırımların ilk uygulandığından beri, 2022 yılında, Kazakistan’ın kayıtlı bir geçmişi var. Hem yaptırımların kaçırılmasını önleme yetenekleri açısından, hem de yurt içi şirketlerinin, Rus şirketleri, Rus bankaları ve benzeriyle olan ilişkileri konusunda tüm yaptırımlara uyduğundan emin olduk” dedi büyükelçi Rosenblum. “Bir sonraki adım nerede?” Büyükelçi Rosenblum, ABD’nin iki yönde ilerlediğini görüyor. “Birincisi, bu düzeydeki angajmanı sürdürmek. Bir lider düzeyinde görüşme yapmak. Biliyorum ki Kazakistan bunun çok ilgilendi ve bizi itmeye çalışıyor…
