Almaty’da Forum, Kazakistan’ın Finans Sektörünü İnceledi
ASTANA – Almatı, Kazakistan Finans Sektörü: Stratejik Zorlukların 25 Yılı adıyla 21 Mayıs’ta düzenlenen bir foruma ev sahipliği yaptı. Kazakistan Finansçılar Birliği’nin basın servisi tarafından yapılan açıklamada, forum, Kazakistan Finansçılar Birliği’nin 25. yıl dönümüne adanmıştı.
1999 yılı Mayıs ayında Finansçıların İlk Kongresi’nde kurulan birlik, finansal piyasa katılımcılarını bir araya getirmek ve piyasanın dinamik gelişimini sağlamak amacıyla kuruldu. Birlik, Kazak bankalarının, sigorta şirketlerinin, menkul kıymet piyasası katılımcılarının, eğitim kurumlarının ve diğer finansal piyasa kuruluşlarının temsilcilerinden oluşmaktadır. Finansal kuruluşların toplam varlıkları 55 trilyon tenge (124,5 milyar dolar) seviyesine ulaşmıştır.
Birlik Başkanı Elena Bakhmutova, açılış konuşmasında, “Çok saygın meslektaşlarımızın profesyonel tartışmamıza katılabilmesinden mutluluk duyuyoruz ve bu tür açık ve dürüst problemlerin tartışılması, sorunları çözme yönünde daha yakınlaşmamıza, devletin ve piyasa katılımcılarının çıkarları arasında ortak bir zemin bulmamıza, finansal sektörün büyüme ve gelişme olanakları ve fırsatlarını görmemize fırsat sağlayacaktır,” dedi.
Forum, ekonominin ve bankacılık sektörünün liberalleşmesi ve modernleşmesi, şirket ve perakende kredilendirme ile sigorta sektörünün gelişme olasılıklarını ele aldı.
Kazakistan Ulusal Bankası Başkanı Timur Suleimenov, finansal sektörün ülkenin ekonomik gelişimini sağlamadaki rolü hakkında konuştu. Ülkenin liderliğinin belirlediği hedefleri tekrarlayarak, reel sektöre yıllık en az %20 kredi büyümesini sağlama hedefine vurgu yaptı. 2023 yılı Mart ayında, Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, ekonominin reel sektörüne kredi verme imkanlarını genişletmeye ve halkın borç yükünü azaltmaya yönelik tedbirler içeren bir kararname imzaladı.
Suleimenov şunları söyledi: “Hedefe ulaşmak, ülkenin ekonomik gelişimini sağlayacak ve olumlu bir iş ortamı yaratacak. Bunun için, finansal sektörün sermayeyi etkili bir şekilde dağıtma rolünü başarıyla yerine getirmesi gerekmektedir. Bankacılık hizmetlerinin dijitalleşmesine devam edilmesi ve kredilendirme alanında yenilikçi teknolojilerin uygulanması önemlidir. Bankaların ana faaliyetlerine odaklanmalarını ve esnek koşullar sağlayarak işletmelere aktif olarak destek vermeleri beklenmektedir,” şeklinde ifade etti.
O, finansal kaynakları yeniden dağıtmak için etkili bir kanal olarak güçlü bir hisse senedi piyasasının kurulmasının önemine vurgu yaptı ve bankacılık dışı sektörün ve ekonominin alternatif finansman kaynaklarının gelişimine dikkat çekti.
Forum katılımcıları, bankacılık sektöründe devletin fazla düzenlemesinin gereksiz olduğu konusunda uzlaşmıştır. Finansçılara göre, devletin finansal kuruluşların operasyonel faaliyetlerine gereğinden fazla müdahalesi ve sektöre yüklediği orantısız vergi yükleri, yabancı sermaye için Kazakistan’ın yatırım çekiciliğini olumsuz etkileyebilir.
Halyk Bankası Başkanı Umut Shayakhmetova, mevcut kuralların sektörün gelişimini engellediğini belirtmiştir. 10 Mayıs tarihinde, Kazak Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, ekonominin liberalleştirilmesine ilişkin tedbirler içeren bir kararname imzaladı. Kararname, rekabeti geliştirerek girişim özgürlüğünü ve ekonomideki devlet paylarının azaltılmasını ve işletme maliyetlerinin düşürülmesini sağlamayı amaçlamaktadır.
Shayakhmetova, inisiyatifi takdir etmiş ancak bankacılık sektörünün bir iş olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Ülkenin en büyük ikinci seviye bankasını yöneten ve 15,9 trilyon tenge (35,9 milyar dolar) değerinde varlıklara sahip olan Shayakhmetova, “Her zaman düzenlemenin karşı-trendsel olması gerektiğini söylüyoruz. Bugün yaşananlar daha çok pro-trendsel,” şeklinde konuştu.
Shayakhmetova, düzenlemelerin sıkılaşma eğilimi gösterdiğini ve bu durumun ekonomik büyümeyi ve kredilendirmeyi artırma amacına rağmen hedefleri gerçekleştirmeyi zorlaştırdığını belirtmiştir.
Gelişim Bankası Yönetim Kurulu Üyesi ve Bağımsız Direktörü Anvar Saidenov da bunu doğrular nitelikte açıklamalar yapmıştır. Ona göre kaz entrepreneurs ve şirketlerin faaliyet gösterdiği liberalleştirici tedbirler, Kazakistan’da faaliyet gösteren bankaları da kapsamalıdır, düzenleyici açıdan.
Saidenov, “Ancak bankalar, özel bir iş türüdür ve bu nedenle özel bir şekilde düzenlenmiştir. Bu, başkalarının paralarıyla iş yapan tek iş türüdür. Bu nedenle, bankaların sermayelendirilmesi ve hissedarların gereksinimleri konusunda düzenlemeler getirilmelidir. Ancak unutulmamalıdır ki banka hissedarları aynı iş insanlarıdır – yatırımlarına getiri, gelir ve temettüler beklerler,” dedi.
Yabancı bankaların Kazakistan’a girişinin beklentileri ve zorlukları da forumda ele alınmıştır. Eylül 2023’te yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, hükümeti yabancı bankaları Kazakistan’a çekmeye yönlendirdi.
Ancak, bazı bankacılar bu konuda temkinli yaklaşmaktadır. Shayakhmetova’ya göre, yabancı bankalar tüm sorunları çözmenin panzehiri değildir.
“Bugün, Kazakistan’da bulunan 21 bankadan 12’si yabancı sermayeye sahiptir. Bu, toplam banka sayısının %50’sinden fazlasını oluşturuyor. Ancak varlıkların, kredilerin ve mevduatların %90’ı Kazak kökenli dokuz bankaya aittir. Yani varlıklarının yaklaşık %10’unu oluşturan yabancı bankaların sayısı %50’den fazladır,” dedi Shayakhmetova.
Elena Bakhmutova, yeni bankaların ortaya çıkmasından memnuniyet duyduğunu ancak yabancı şubeler ve yerel bankalar için birleşik düzenleyici normların oluşturulması gerektiğini vurgulamıştır.
“Tek tip denetim için, öngörülebilir düzenlemeler için olduğumuzu söyleyebiliriz,” dedi.
Bakhmutova, yabancı bankaların Kazakistan’a gelmeleri için herhangi bir engel görmediğini belirtti. “Dış görünüm de önemli. Buraya gelmek için, öngörülebilir jeopolitik koşullar gereklidir. Bu konuda her şey yolunda,” şeklinde konuştu ve finansal kuruluşların sadece Kazakistan’ı değil, Orta Asya’nın geniş bir bölgesini de göz önünde bulundurabileceğini belirtti.
