Anahtar İpuçları ve Küresel Etkisi
Son yıllarda aşırı sıcak dalgalar, yoğun yağışlar, korkunç yangınlar, felaket getiren seller ve şiddetli fırtınalar her geçen yıl daha sık ve şiddetli bir şekilde meydana gelmektedir. Son olarak yayımlanan İklim Risk Endeksi 2025, dünyadaki ülkelerde bu iklim felaketlerinin neden olduğu yaygın zarara ışık tutuyor.
İklim Risk Endeksi 2025, aşırı hava olaylarının etkisini hidrolojik, meteorolojik ve iklimsel olmak üzere üç ana risk üzerinden analiz etmektedir. EM-DAT uluslararası felaket veri tabanı, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine dayanmaktadır. Endeks, 1993-2022 yıllarını kapsayan verilere dayanmaktadır ve hem mutlak hem de göreceli etkileri değerlendirir.
Rapora göre, 1993-2022 yılları arasında dünya genelindeki aşırı iklim olayları, 765.000 kişinin ölümüne ve 4,2 trilyon dolarlık doğrudan ekonomik zarara yol açmıştır. Bu iklim felaketleri daha sık ve daha şiddetli bir şekilde meydana gelmektedir.
1993-2022 yılları arasında aşırı hava koşulları en çok Dominika, Çin ve Honduras’da zarara yol açmıştır. Yalnızca 2022 yılında, en çok etkilenen ülkeler Pakistan, Belize ve İtalya olmuştur.
Kısa ve uzun vadeli etkiler, seller, fırtınalar, sıcak dalgalar ve kuraklık gibi faktörler tarafından en fazla etkilenmektedir. 1993-2022 yılları arasında ölümlerin başlıca sebepleri fırtınalar (%35), sıcak dalgalar (%30) ve seller (%27) olmuştur. Seller en fazla insan zararı veren olay (%32 veya 1,33 trilyon dolar) iken fırtınalar en büyük ekonomik kayba (%56 veya 2,33 trilyon dolar) neden olmuştur.
Analiz, daha önce nadir görülen tehditlerin şimdi bazı bölgelerde düzenli olarak meydana geldiğini göstermektedir.
1993-2022 yılları için uzun vadeli endeksine göre, en çok zarar gören ülkeler iki gruba ayrılabilir:
– Nadir aşırı olaylardan en çok etkilenen ülkeler: Dominika, Honduras, Myanmar, Vanuatu.
– Düzenli aşırı olayların tekrar ettiği ülkeler: Çin, Hindistan, Filipinler.
1993’ten bu yana, Asya selden ve sıcak dalgalar gibi aşırı hava olayları nedeniyle en az 2 trilyon dolarlık zarar görmüştür.
Asya ülkeleri arasında, Çin iklim değişikliğinden en çok etkilenenlerden biridir. Son 30 yılda 42.000 ölüm ve 706 milyar dolarlık ekonomik kayıp yaşamıştır.
Rapora göre, 2022’de iklim felaketlerinden en çok etkilenen on ülkeden yedisi yüksek gelirli uluslardır. Bu, gelir düzeyi düşük ülkelere kıyasla iklim riskleriyle başa çıkmak için çok daha iyi bir yetenekleri olmasına rağmen yüksek gelirli ülkelerin iklim riski yönetim çabalarını güçlendirmeleri gerektiğini göstermektedir.
Uzun vadeli analizler, aşırı hava olaylarının en büyük etkisinin özellikle Global Güney ülkelerinde (daha az gelişmiş ülkelerin bir grubu) hissedildiğini göstermektedir. En çok etkilenen on ülkenin beşi orta gelirli ülkelerdir. Üçü küçük ada gelişmekte olan ülkeler veya en az gelişmiş ülkeler olup, iklim riskleriyle mücadele kapasiteleri çok düşüktür.
Sıralama, aşırı hava olaylarının etkilerine ilişkin mevcut en iyi tarihsel verilere dayanmaktadır. Ancak, Global Güney ülkelerinde aşırı hava olayları ve etkileri yeterince belgelenmemektedir. Bu durum, veri kalitesindeki boşluklar, kapsam ve mevcut verilerin yetersizliği nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, sıralama bazı ülkelerdeki etkiyi tam olarak yansıtmayabilir.
İnsan kaynaklı iklim değişikliği, aşırı hava olaylarının sıklığını artırarak yaygın olumsuz iklim sonuçlarına yol açmaktadır. İklim değişikliği üzerine en son bilimsel araştırmalar ve gelişmiş çalışmalar, aşırı hava olaylarının etkisinin “insan faaliyetlerinin iklimi ısıtabileceği” hipotezini desteklediğini göstermektedir.
Raporda ayrıca, 2024 yılında Azerbaycan’da düzenlenen COP29 zirvesinde yeni iklim finansmanı hedefine (Yeni Toplu Nicelikli Hedef – NCQG) ilişkin ciddi bir anlaşmaya varılamadığı belirtilmektedir.
Belirlenen ihtiyaçlar ve gelişmekte olan ülkelerin karşılaştığı iklim zorlukları göz önüne alındığında, iklim kriziyle mücadele etmek için 2035 yılına kadar yılda 300 milyar doların tahsis edilmesinin en az önlem olarak düşünüldüğü bildirilmektedir.
“Ek olarak, anlaşma, iklim değişikliği nedeniyle meydana gelen kayıp ve zararları telafi etmek için önlemleri içermemektedir. Bu açık mümkün olan en kısa sürede ele alınmalıdır. Adaptasyon için ayrılan finansal kaynakların mevcut ihtiyaçlar ve vaatler karşısında yetersiz olduğu gerçeği, durumu daha da kötüleştirmektedir. Yüksek emisyonlu ülkeler ve diğer kirletici şirketler, iklim değişikliğinin sonuçlarından en çok etkilenen ülkelere desteklerini artırmalıdırlar” raporda belirtilmektedir.
