Araştırma: İnsan beyni, “göz açıp kapayıncaya” kadar sahte anı üretebiliyor
Science Alert sitesinin haberine göre, Amsterdam Üniversitesinden blim insanlarının öncülüğünde yapılan deneylerde, araştırmaya katılan 534 kişiye, Latin harflerinin gerçek ve aynada yansıtılmış (C ve Ɔ) şekilleri gösterildiğinde, insanların yansıma harfi gerçek haliyle hatırlamaya yatkın olduğu belirlendi.
Araştırmada, bazı katılımcıların hafızasını karıştırmak amacıyla rastgele harfler gösterilmesinden sonra tüm katılımcılardan, ilk gösterilen harfi tekrar söylemeleri istendi.
İlk harfin gösterilmesinden yaklaşık yarım saniye sonra katılımcıların neredeyse yüzde 20’sinin istenen harf hakkında sahte bir anı ürettiği belirtilen araştırmada, 3 saniye sonra da bu miktarın yüzde 30’a yükseldiği kaydedildi.
Araştırmada, katılımcılara harfler yansıtılmış şekliyle gösterildiğinde, insanların “göz açıp kapayıncaya” kadar yansıtılmış harfi, gerçek bir harf olarak hatırlama olasılıklarının daha yüksek olduğu tespit edildi.
Uzmanlar, insan beyninin görmeyi beklediği şeylere göre anılarını “sahte anılarla” değiştirdiğini ve katılımcıların, Latin harflerine aşina olması dolayısıyla beyinlerinin gösterilen harfleri yansıtılan halleriyle değil normal yazılmış şekillerinde görmeyi beklediklerini belirtti.
Deneylerde, rastgele düz ve yansıtılmış harfler gösterildikten sonra katılımcılara 1’den 4’e kadar anılarına ne kadar güvendikleri soruldu.
Katılımcılar, cevaplarına güvendiklerini belirtti. Böylece katılımcıların cevaplarının aslında yanlış tahminler değil, “sahte anılar” olduğundan emin olundu.
Araştırmanın yazarları, “kısa süreli hafızanın her zaman az önce algılanan şeyin doğru bir temsili olmayabildiğine” ve “hafızanın aslında görmeyi beklediğimiz şey tarafından şekillendiğine” işaret etti.
Araştırma, “PLOS One” dergisinde yayımlandı.
Son dönemlerde yapılan araştırmaların gösterdiği gibi, insan beyni düşündüğümüzden daha karmaşık ve güçlü bir yapıya sahip. Birçok insanın sahip olduğu anılar, aslında tamamen gerçek değil ve beyin tarafından üretilmiş sahte anılar olabilir.
Araştırmacılar, insan beyninin, “göz açıp kapayıncaya” kadar sahte anılar üretebildiğini ve bu anıların gerçek anılarla aynı hissiyatı yarattığını keşfettiler. Bu da insanların hayatında önemli anılarını bile hatırlamanın zorluğuna açıklık getiriyor.
Araştırmacılar, NASA’nın burs verdiği bir proje kapsamında, insanların nasıl anılar oluşturduğunu ve bunların nasıl hatırlandığını incelediler. Bu araştırmalar sonucunda, araştırmacılar, insanların üzerine yoğunlaştıkları birkaç detay ile bir senaryo oluşturduklarında, insanların anılarının değiştirilebildiğini keşfettiler.
Araştırmacılar, bir grup katılımcıya, yaptıkları bir atletik etkinliği hatırlatmak için bir sahne oluşturdular. Ancak bu sahne önemsiz bir detayla değiştirildi. Daha sonra, katılımcılarla yapılan bir tartışmanın ardından, sahneyi hatırlamaları istendi. Tüm katılımcılar, sahnenin yanlış versiyonunu hatırlarken, hiçbiri doğru versiyonunu hatırlamadı.
Bu araştırmalar, hafızalarımızın manipüle edilebileceğini gösterdi. Kendimizi olayların içinde hayal ederek, bir hikaye oluşturduğumuzda, beynimiz bu hikayeyi gözümüzün önüne getirebilir ve bizim bunun bir anı olduğunu düşünmemize sebep olabilir.
Aslında, sahte anılar günümüzde birçok yerde karşımıza çıkıyor. Aldığımız haberlerde, sokakta gördüğümüz şeylerde, arkadaşlarımızla yaptığımız konuşmalarda yanlış anılarımız oluşabiliyor. Bu nedenle, hatırladığımız olayların aslında gerçekten olduğundan emin olmadan, bir anılarına itimat edip edemeyeceklerini bilemeyiz.
Araştırmacılar, sahte anıların kaçınılmaz olduğunu söylüyorlar. Ancak bu sonuçlardan çıkaracağımız ders, hatırladığımız şeylerin tam olarak doğru olmayabileceği gerçeğidir. Bu nedenle, anılarımızı sık sık sorgulamalıyız ve özellikle de olayların yaşandığından fazla zaman geçtikten sonra, hikayelerimizi hatırlamak için güvenli bir dizi aşamayı takip etmeliyiz.
