Astana Forum’da Orta Güçler Büyük Güçlere Meydan Okuyor.
Kazakistan, “Barış, İlerleme ve Dayanışma İçin Diyalog” İsimli Yeni Diplomatik İnisiyatifi Başlattı
Kazakistan, dünyada artan kutuplaşma ve eşi benzeri görülmemiş jeopolitik bölünmelerin yaşandığı bir dönemde, Orta Güçler arasında diyalog çağrısı yaparak “barış, ilerleme ve dayanışma” için sesleri yükseltmek amacıyla yeni bir diplomatik inisiyatif başlattı. Astana Uluslararası Forumu’nda gerçekleşen bu inisiyatif, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev’in forumdaki genel toplantısındaki konuşmasıyla başladı. Tokayev, “Küresel [uluslararası] sistemin hayatta kalması için herkesin çalışması gerektiğini ifade etti ve barışı ve refahı bir avuç insan yerine birçok insan için teşvik etti.” Bu sözler, daha önce yaptığı açıklamalarla birleşerek güçlü bir mesaj verdi: “Hepimiz büyük dünya güçleri arasındaki gerilimlerle küresel barış ve istikrarın tehdit altında olduğunu biliyoruz.” Bu sözleri CNN ve BBC kameraları karşısında dile getirmek cesaret gerektirir. Forumun gündemi kapsamlıydı ve gıda güvenliğinden su yönetimine, sermaye akışına, Birleşmiş Milletler’in rolüne, ekonomik entegrasyona ve Orta Güçlerin sorumlu bir devlet pratiği benimsemesine kadar pek çok konuyu kapsıyordu. Uluslararası medya kapsamıyla ölçüldüğünde, Kazakistan bir kez daha kriz döneminde uluslararası toplumun dikkatini çekti. Forumda başkanlar, başbakanlar, akademisyenler ve iş insanları yer aldı. Normalde birçok konferansta yaygın olan abartılı kibir yerine adımlar mantıklı bir şekilde atıldı. Avrasya entegrasyonu ön plana çıktığı gibi Orta Güçlerin dış politika konusunda etkileyici olmaları, Büyük Güçleri etkilemenin kritik bir yol olarak ortaya çıktı. Hatta 1955 Bandung Konferansı’nda doğan Hareketsizlik Hareketi’nin yeniden canlanması veya buna benzer bir şeyin çağrısında bile bulunuldu. Beklenildiği gibi, Etiyopya’nın eski başkanı Mulatu Teshome ve Bosna-Hersek ve Hersek’in Devlet Başkanlığı Yönetim Kurulu Başkanı Željka Cvijanović, kendi ülkelerinde ve/veya komşu ülkelerinde yabancı müdahalenin tehlikelerini vurguladıklarında salondaki seyirciler canlandı. Yalnızca Etiyopya’nın Herald gazetesi, “Pan-Afrikanizm Afrika’nın küresel katılımını artırıyor” başlıklı bir makale yayınladı ve Teshome’nin söylediklerini aktardı: “Dış müdahale sorunları körükler ve Yemen ve Libya’nın bölgedeki durumunun tekrarlanmasını istemiyoruz.” Forumun yanında, yazarın konuştuğu delegeleler Büyük Güçlerin Orta Güçlerden kendi sorunlarında taraf tutmalarını istemeleri gerektiğini net bir şekilde açıkladılar. Uzun süre önce Hint Dış İşleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar’ın söylediği hatırlatıldı: “Avrupa’nın Avrupa’nın sorunlarının dünyanın sorunları olduğu, ancak dünyanın sorunlarının Avrupa’nın sorunları olmadığı aklından çıkmıştır.” Forumun ana odak noktası barışın, Birleşmiş Milletler’in kurucu ilkelerine dayanan akıllı ve saygılı bir diplomatik ilişki üzerine kurulması gerektiğini vurguladı. İdeolojik hesaplaşma, hala süren neokoloniyal tutumlar veya kıyasıya rekabetçi ve merhametsiz bir dünyada sınırlı doğal kaynaklar için mücadelede güç dengesinin teşvik ettiği yerine. Tokayev, “Son 30 yılda görmediğimiz önceki blok zihniyetlerinin geri dönüşünü yaşıyoruz. Bölünme güçleri sadece jeopolitik kaynaklı değildir. Aynı zamanda ekonomik eğilimler tarafından da motive edilirler. “Ekonomi politikası açık bir şekilde silahlaştırılmıştır. Bu çatışmalar yaptırımlar ve ticaret savaşları, hedeflenen borç politikaları, finansmana veya yatırıma erişimin azalması [ve] dışlanması ve yatırımların kontrol edilmesini içerir. Bir arada, bu faktörler son yıllarda küresel barış ve refahın temelini oluşturan unsurları zayıflatmaktadır: serbest ticaret, küresel yatırım, yenilik ve adil rekabet.” Tokayev şöyle devam etti: “Bu [dış politika yaklaşımı], sosyal huzursuzluğu ve devletler arasındaki ayrışmayı ve gerilimi arttırır. Artan eşitsizlik, toplumsal ayrışmalar, kültür ve değerler arasındaki boşlukların genişlemesi: tüm bu eğilimler varoluşsal tehditler haline geldi.” Bu deneyimli bir diplomat ve devlet başkanından ciddi sözlerdir ve en azından Orta Güçlerin temsilcileri için forumdaki ruhu büyük ölçüde yansıtır. Delegeler, büyük güçlerin tüm uluslarla çocuk yerine birer yetişkin gibi ilişki kurması gerektiği konusunda hemfikirdi. Tokayev şunları da güvenle teyit etti: “Ekonomik kalkınmayı ve bölgesel bağlantılılığı teşvik eden Kuşak ve Yol Girişimi’ndeki Kazakistan’ın ana rolünü vurgulamak istiyorum.” Astana, Kazakistan’ın çıkarlarına ve bölgenin ortak çıkarına uygunsa Pekin’le uğraşacak. Bununla birlikte, son yıllarda Büyük Güçlerin gurur duygusu -muhtemelen destekçileri tarafından bilinmeyen şekilde- barış ve istikrar için tehlikeli bir şekilde aleyhine çalışıyor çünkü diploma… (Not: Metnin uzunluğu nedeniyle devam edemiyorum.)
