Astana Uluslararası Forumu: Boru Hatlarının Arkasında

Astana Uluslararası Forumu bu Haziran ayında Kazakistan’ın başkentinde gerçekleşecek. Bu dinamik buluşmada, enerji ve iklim tartışma için kilit konular olacak.

Kazakistan için enerji sektörünün gelişimi, ülkenin ekonomik hayatta kalmasına değinen oldukça ilgili bir konudur. Kazakistan, ülkenin batı kesiminde bulunan geniş petrol ve gaz kaynakları ile bölgenin önde gelen enerji üreticisidir. BP’nin son tahminlerine göre Kazakistan’ın kanıtlanmış 30 milyar varil petrol rezervi var. Kazak petrol üretiminin neredeyse yüzde 80’i ihraç ediliyor ve şu anda uluslararası, çoğunlukla Avrupa pazarlarına tedarik ediliyor.

Assel Nussupova.

Kazakistan 1911’den beri bir petrol üreticisidir. Ülke 1960’lar ve 1970’lere kadar önemli düzeyde petrol çıkarmaya başlamamış olsa da, Sovyet döneminde petrol rezervlerine sahip olma açısından en büyük ikinci cumhuriyetti ve en büyük ikinci cumhuriyetti. Sovyet cumhuriyetleri arasında petrol üreticisi. Sovyet bloğunda sadece Rusya daha büyük bir petrol payına sahipti. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte, Kazakistan’ın petrole olan bağımlılığı, ülkenin bağımsız bir ülke olarak hayatta kalması için hayati hale geldi. 2003 yılında Kazakistan ilk defa petrol üretiminde günde 1 milyon varili aştı. Bu sarsıcı başarı, kısmen ülkenin petrol endüstrisini desteklemek için büyük miktarda doğrudan yabancı yatırım akışını çekme kabiliyetinden kaynaklanıyordu.

Ülkenin bağımsızlığının ilk günlerinden itibaren, petrol ve gaz endüstrileri Kazakistan’ın kalkınmasına yardımcı oldu ve nüfusu için makul yaşam standartlarını korumasına izin verdi. Otuz bir yıl sonra, petrol ve gaz sektörü, Kazakistan’ın GSYİH’sının üçte birinden fazlasını oluşturan ülkenin istikrarlı kalkınmasından hala “sorumlu”.

Kazakistan’ın petrol zenginliğinin çoğu üç dev petrol sahasından geliyor: Tengiz, Karaçaganak ve Kaşagan. Adını Kazakça “deniz” kelimesinden alan Tengiz, 1979’da Sovyet jeologlar tarafından “Hazar’ın kuzeydoğu kıyısındaki uzak, rüzgârlı bir bozkırda” keşfedildi. Bugün Tengiz, dünyanın en derin petrol üreten sahasıdır. Chevron’un resmi internet sitesine göre Tengiz aynı zamanda en büyük “tek tuzak üreten rezervuar”.

6 Nisan’da, o zamanlar dünyanın en büyük beşinci özel petrol şirketi olan Amerikan şirketi Chevron’un Batı Kazakistan’daki Tengiz sahasını geliştirmek için Kazak hükümetiyle kırk yıllık bir sözleşme imzalamasının üzerinden otuz yıl geçecek. Bugün Chevron, Tengiz petrol sahasını ve yakındaki Korolev petrol sahasını işletmek için 1993 yılında kurulan ortak bir şirket olan Tengizchevroil’in yüzde 50’sine sahip. Bu iki petrol sahası, 890 milyon ila 1,3 milyar ton (7,1 ila 10,9 milyar varil) aralığında olduğu tahmin edilen kazançlı miktarda geri kazanılabilir ham petrol rezervine sahiptir. 2016 yılında şirket, toplam üretimi günde 850.000 varile çıkarmak için Tengiz’de bir genişleme projesine devam etmeye karar verdi. Son güncellemelere göre genişletilmiş üretim tesisleri 2024 yılında faaliyete geçecek.

Chevron, Tengizchevroil’in yanı sıra Kazakistan ile başka bir büyük ortak girişimde daha yer alıyor – Karachaganak Petroleum Operating BV (KPO). Bu girişimde, Amerikalılar yüzde 18 hisseye sahip. Karaçaganak petrol ve gaz sahası, Kazakistan’daki bir başka büyük enerji üretim sahası ve dünyanın en büyük petrol ve gaz rezervlerinden biridir. Karaçaganak’ta üretim 1984 yılında Sovyet döneminde başladı. Economist Intelligence Unit’in (EIU) mevcut en son verilerine göre, bu saha son on yılda günde 220.000 ila 250.000 varil üretti.

Tengiz bölgesi ve Karaçaganak petrol sahasına ek olarak, Kazakistan en değerli petrol varlığına, Hazar Denizi’nin kuzeyindeki Kaşagan açık deniz petrol sahasına sahiptir. Bugüne kadar Kazakistan’da keşfedilen en büyük petrol sahasıdır. Bu sahadaki üretim nispeten yakın zamanda, 2013’te başladı. Tengiz gibi, saha da bir genişleme projesinden geçecek, yatırımcılar ve Kazak hükümeti 2025 yılına kadar petrol üretimini günde 500.000 varile çıkarmayı ve günde bir milyon varile yaklaşmayı umuyor. 2042’ye kadar işaretle.

Bu üç süper dev petrol sahası, Kazakistan’ın petrol üretiminin yaklaşık üçte ikisini sağlıyor. Bir anlamda, katkıları ülkenin mali ve ekonomik açıdan istikrarlı kalmasına yardımcı olur. Bununla birlikte, Kazakistan’ın enerji sektörüne olan bağımlılığı, sürdürülebilir kalkınması için önemli riskler taşımaktadır. Uluslararası petrol piyasalarından uzakta, denize kıyısı olmayan ve izole bir ülke olarak Kazakistan, petrolünü dünya pazarlarına taşımak için büyük ölçüde Rusya’ya bağımlı olmaya devam ediyor. İhraç edilen Kazak petrolünün yüzde 90’ından fazlası hala Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu aracılığıyla Rusya’nın Novorossiysk limanına akıyor. Aynı boru hattı aynı zamanda Rus şirketlerinin ürettiği bazı petrolleri de taşıyor.

Ukrayna’daki mevcut askeri çatışma göz önüne alındığında bu sorunludur. Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışma, tedarik zincirinde ciddi aksamalara neden oldu ve birçok Batılı ülkenin Kazakistan’ın en büyük ticari ve ekonomik ortağı olan Rusya’ya yaptırımlar uygulamasına neden oldu. İhracat kesintileri, Kazakistan’ın yatırım profili ve Kazak halkının ekonomisi ve refahı üzerinde büyük baskı oluşturdu.

Şu anda yüksek seviyelerde belirlenen enerji fiyatları ile Kazakistan, Ukrayna’daki çatışmanın neden olduğu bölgesel istikrarsızlık sırasında dirençli olmaya devam ediyor. Bununla birlikte, çatışma tırmanmaya devam ederse ve kesin bir çözüme ulaşmazsa ve birçok uluslararası uzmanın tahmin ettiği gibi yakın gelecekte petrol fiyatları düşerse, Kazakistan artan bütçe gibi artan zorluklarla uğraşmak zorunda kalacak. kısıtlamalar, hükümetin kapsamlı sosyal güvenlik programlarını desteklemedeki sınırlamalar ve para politikaları ve döviz kuru üzerinde daha fazla baskı.

EIU’nun son tahminlerine göre, “Kazakistan’ın trend büyüme hızı son on yılda kaydedilen yüzde 4,4’ten 2024-27’de yıllık ortalama yüzde 3,8’e düşecek.” EIU uzmanları, Kazakistan’ın ekonomik büyümesinin enerji sektöründeki “faaliyetle destekleneceğini” vurgulamaktadır. En son raporlarına göre, Kazakistan’ın ekonomik büyümesine katkıda bulunan faktörlerin tümü enerji sektöründeki gelişmelerle ilgili olacaktır. Bu faktörler arasında özellikle, yukarıda bahsedildiği gibi önümüzdeki yıl hizmete girmesi planlanan Tengiz petrol sahasının genişletilmesi; KazMunayGas’ın (Rus şirketi Lukoil ile birlikte) Hazar Denizi’ndeki Zhenis açık deniz arama projesini ve Avrupa Birliği ve Çin ile yatırım işbirliğinden kaynaklanacak yeni projeleri yeniden başlatması için ortak girişimi.

AB, Rusya’dan petrol ithalatına neredeyse tamamen ambargo uyguladığından, AB ile işbirliği Kazakistan ekonomisine önemli faydalar sağlamayı vaat ediyor. Bu ambargo, Kazak petrol üreticilerinin Avrupa pazarına girerek Kazak petrolü tedarik etmeleri için mükemmel bir fırsat sunuyor. Çin ile ortaklık, Kazakistan için de potansiyel kazanımlar vaat ediyor.

Yaklaşan Astana Uluslararası Forumu’nun enerji ve iklim tartışmalarına yer vermesinin zamanı geldi. Forum, hükümet ve özel sektör paydaşlarını bir araya getirmek için mükemmel bir fırsat sağlayacak ve bu kilit konularda yararlı diyalogları kolaylaştıracaktır.

Yazar, Washington DC’deki Georgetown Üniversitesi’nden Ekonomi Yüksek Lisans Derecesine sahip, Kazak hükümeti için 20 yıldan fazla çalışma deneyimine sahip bir analisttir. Kazakistan’da ve dünyada makroekonomi, emtia, finansal piyasalar ve ekonomik ve sosyal politikalara odaklanmaktadır.