Avrupa ve Çin Arasındaki Küresel Ticareti Nasıl Yeniden Şekillendiriyor: Ukrayna Savaşı
Çin’in Doğu Avrupa’dan Orta Asya’ya olan yeniden yükselen etkisini takip eden bir RFE/RL bülteni olan Çin Avrasya bilgilendirmesine hoş geldiniz.
RFE/RL muhabiri Reid Standish’i karşınızda, şu anda takip ettiği konular şunlar:
Yeni Avrasya’ya Hoş Geldiniz
Avrasya’nın kalbinde, Çin’i Avrupa’ya daha iyi bağlamak ve küresel ticaretin hatlarını yeniden çizmek için binlerce kilometrelik yollar, demiryolları ve limanlardan oluşan yeni bir ticaret rotası ortaya çıkıyor.
Benim ve meslektaşlarım Wojtek Grojec ve Ivan Gutterman tarafından yapılan yeni interaktif haritaya bir göz atın.
Perspektif Bulma: Sözde Orta Koridor, Çin’i Orta Asya ve Kafkasya üzerinden Avrupa’ya bağlayan 6,500 kilometrelik bir ticaret rotasıdır. 2022’den beri ticaret hacmi hızla artmakta ve Avrupa, Çin ve Orta Doğu’daki yatırımcıların limanlar ve otoyollar gibi şeylere yaptığı yeni yatırımlarla durmaksızın büyümektedir.
2023 yılının sonlarında yayımlanan bir Dünya Bankası çalışmasına göre, Orta Koridor boyunca ticaret hacmi 2030 yılına kadar üçe katlanarak 11 milyon tona ulaşabilir.
Bu, yıllardır var olan ancak yüksek maliyetler, öngörülemeyen sınır geçişleri ve yetersiz altyapı nedeniyle nakliye şirketlerinin genellikle kaçındığı bir rotanın büyük bir dönüşüdür.
2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya tam ölçekli bir saldırısından önce, Çin ve AB arasındaki karayolu ticaretinin çoğu, iki dev pazar arasındaki malları getirmek için Rusya’nın iyi gelişmiş demiryolu ağını kullanarak kuzeyden geçti.
Ancak savaşın patlak vermesi tüm bunları değiştirdi. Rusya’nın ekonomisine yeni yaptırımlarla birlikte, Batı hükümetleri ve büyük nakliye şirketleri Rusya’yı atlayarak alternatifler arayışına girdiler ve Ukrayna’da uzun bir savaşın gerçeği için planlar yaptılar.
Sonrasında Ne Olacak? Orta Koridor’daki trafiğin artmasına rağmen, bu artış, birçok sınırlamayı gün yüzüne çıkardı ve rotanın potansiyeline ulaşıp ulaşamayacağı konusunda sorular gündeme getirdi.
Daha kısa bir mesafe olmasına rağmen, şu anda Ortadoğu Koridoru’ndaki bekleme süreleri ve gümrük prosedürleri gibi büyük sorunlar, rotayı şu anda Rusya üzerinden kuzeye gitmekten daha uzun bir yol haline getiriyor.
Buna ek olarak, rota boyunca açılan ekonomik fırsatlar, Ortadoğu Koridoru’nun yavaşlamasına veya yavaşlamamasına yol açabilecek yeni jeopolitik savaş alanlarını da ortaya çıkardı.
Bu noktada Çin kritik bir rol oynuyor. Talebi ve rotayı kullanmaya duyduğu ilgi olmadan, Ortadoğu Koridoru pek bir anlam ifade etmiyor.
Ancak Pekin genellikle rotadan çekinmiş olsa da, ısınıyor gibi görünüyor.
Mayıs ayında, bir Çin konsorsiyumu Gürcistan’ın Karadeniz kıyısındaki Anaklia’da derin deniz limanı inşa etme ve yönetme sözleşmesi aldı.
Son yıllarda büyük altyapı projeleri için Çin’e giderek daha fazla yönelen Gürcü yetkililer, Pekin’i resmi Orta Koridor kurumuna katılmaya çağırmaya da başladılar, bu da yeni işbirliği ve yatırım fırsatlarını açabilir.
Neden Önemli? Orta Koridor genellikle Avrupa ve Çin’i bağlayan bir rota olarak sunulsa da, en büyük değeri Hazar Denizi etrafındaki Orta Asya ve Kafkasya arasında iç ticaret yaratmak olabilir.
Dünya Bankası tahminlerine göre, Azerbaycan, Gürcistan ve Kazakistan arasındaki ticaret 2030 yılına kadar yüzde 37 artabilir ve bu ülkelerle Avrupa Birliği arasındaki ticaret yüzde 28 artabilir.
Bu küresel ölçekte belki pek fazla olmasa da, zaten uluslararası ticaret akışına bağlanmakta zorlanan dünyanın en az bağlı bölgelerinden biri için büyük bir anlaşma.
Avrasya’dan Üç Daha Öykü
1. Tacikistan’daki Çin Altın Madenciliğine Yönelik Yeni Soruşturma
RFE/RL Tacik Servisi’ndeki meslektaşlarım, Tacikistan’daki Çin’e ait maden projelerine ilişkin geçen yıl yürüttükleri bir araştırmada, hükümetin yabancı yatırımların temel bir kaynağını riske atmamak için çevresel bozulmaya göz yumduğunu ortaya çıkardı.
Detaylar: Tacikistan’ın ana çevre koruma kuruluşu olan Tacik Çevre Koruma Komitesi’nden bir üst düzey yetkili, Çin’e ait Zarafshon’daki altın madeninden kaynaklanan herhangi bir çevresel veya sağlık sorunlarına göz yumması için devlet kurumunun emir aldığını RFE/RL’ye isminin açıklanmamış şartlarında söyledi.
“Zarafshon’a ilişkin de çevre kirliliğiyle ilgili şikayetlerimiz var, ancak Zarafshon’a aşırı baskı uygular veya denetimleri ve cezaları artırırsak, Çinli yatırımcı Tacikistan’dan ayrılabilir,” dedi. “Bu, Tacikistan ekonomimiz için çok zararlı olur, çünkü [Çin şirketi] 2023’ün altı ayında 2.2 milyar somoni (201 milyon dolar) değerinde [altın] üretmiştir.”
Tacik meslektaşlarından yapılan daha fazla araştırma, bu kalıbın ülke genelindeki diğer Çin’e ait maden sahalarında da tekrarlandığını ve hava kirliliği, sağlık sorunları ve yakınlardaki toplulukları etkileyen balık topluluklarında kitlesel ölümcül balık ölümleri konularını ele aldı.
Orta Asya’nın en yoksul ülkesi olan Tacikistan, 1990’lardaki yıkıcı bir iç savaşın ardından yaşadığı sorunlarla mücadele etti ve ticaret, yatırım ve krediler için Rusya’ya güvendi.
Ancak otoriter Devlet Başkanı Emomali Rahmon, 1994’ten beri Tacikistan’ı demir yumrukla yönetiyor ve ülkeyi Çin’e daha da yakınlaştırarak Kuşak ve Yol İnisiyatifi’ne (BRI) coşkulu bir şekilde katılıyor.
2010’dan bu yana Çin, Tacikistan’ın en büyük ticaret ortağı, yabancı yatırımcısı ve kreditörü haline geldi, Pekin, Duşanbe’nin dış borcunun yarısından fazlasına sahip.
Bu, Pekin’den gelen büyüyen politik etki ve Tacik yetkililerinin yerel toplulukları zarar veren kötü madencilik uygulamalarına göz yummasını sağlayan Çin’e bağımlılık anlamına geliyor.
RFE/RL Tacik Servisi’nden tam soruşturmayı buradan okuyabilirsiniz.
2. Harris Çin Konusunda Nerede Duruyor?
Geçtiğimiz hafta, eski ABD Başkanı Donald Trump ve başkan yardımcısı Senatör J.D. Vance’ın Çin politikalarını tahmin etmek için geçmiş ve şimdiki açıklamalarını inceledim.
Başkan Joe Biden’ın yeniden seçim talebinde bulunmama kararı almasının ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in adaylığını açıklamasının ardından, şimdi onun kaydına bir göz atalım.
Bilmeniz Gerekenler: Çoğu analist, bir sonraki ABD başkan yardımcısının, Ukrayna’daki savaş, Çin’in jeopolitik yükselişi ve Orta Doğu’daki gerilimler gibi büyük konularda Biden ile benzer bir çizgi izleyeceğini söylüyor.
Başkan yardımcısı olarak, 2023 ASEAN zirvesi, 2022 Münih Güvenlik Konferansı ve Haziran ayında Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy’nin barış zirvesi için İsviçre’de düzenlenen konferans gibi dünya toplantılarında Biden’ı temsil etmek için çalıştı.
Senato’da görev yaptığı dönemde, Harris, Çin konularında açık sözlüydü ve Hong Kong’daki insan haklarını teşvik eden yürürlükte olan yasanın yanı sıra 2020’de Uygur İnsan Hakları Politika Yasası’nın ortak yazarı oldu, bu da ABD hükümetine Xinjiang’deki “insan hakları ihlallerinden sorumlu olan yabancı kişilere ve kuruluşlara yaptırım uygulama” imkanı veriyor.
Seçilirse, muhtemelen Tayvan’a da gayri resmi destek sağlamaya devam edecekti. Eylül 2022’de “Taiwan’ın öz savunmasını desteklemeye devam edeceğiz, uzun süredir devam eden politikamızla uyumlu” dedi.
Mayıs ayında, ulusal güvenlik danışmanı Philip Gordon, Dış İlişkiler Konseyi’ne geniş kapsamlı bir konuşma yaparak Çin-Rusya ilişkisine ve ABD’nin daha güçlü ittifaklar sürdürme avantajına ilişkin bazı ilginç yorumlar yaptı.
“Biz, bu jeopolitik rekabeti kazanma konusunda olumlu bir konumdayız, ne kadar Rusya ve Çin ve diğer otokrasilerin bize karşı hizalanırsa. Bunun hakkında oldukça iyimser hissediyoruz. Bu stratejimizin temel bir parçası. Bu nedenle başkan ve başkan yardımcısı bu ittifaklara çok zaman harcadılar.”
3. Ukrayna’nın Üst Diplomatiği Çin’e Gidiyor
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, Rusya’nın tam ölçekli saldırısından bu yana ilk kez Çin’e yaptığı ziyaretin bir parçası olarak şu anda Pekin’de.
Bu Ne Anlama Geliyor: Üç günlük ziyaret 23 Temmuz’da başladı ve Ukrayna’nın en üst diplomatı, Çin meslektaşı Wang Yi’nin daveti üzerine seyahat etti.
Varışından sonra Kuleba, Instagram’da yaptığı bir gönderide, Çinli ve Ukraynalı liderler arasındaki ilişkileri geliştirmek için bu gezeyi kullanacağını ve Wang ile üç yıldır devam eden savaş için barış anlaşmasına nasıl ulaşabileceğine dair “geniş, detaylı ve anlamlı görüşmeler” yapacağını söyledi.
“Rekabetçi barış planlarından kaçınmalıyız. Kiev ve Pekin arasında doğrudan bir diyalog ve pozisyonlarımızın değişimi çok önemlidir,” dedi.
Bu ziyaret, son aylarda uzun süren savaşın belirsizliği ve ABD başkanlık seçimine olan belirsizlikler arasında ortaya çıkan çeşitli barış girişimlerinden biri olarak gerçekleşiyor. Bu seçim, eski Başkan Donald Trump’ın geri dönmesine yol açabilir ve Kiev ile Moskova arasında hemen savaşı sona erdirebilecek amaçları olan görüşmeler için baskıcı yardım akışlarını kısıtlamaya ve hızlı bir şekilde savaşı sona erdirmeye yönlendir.
Süper Kıtada
Çin Filistin Diplomasisi: Hamas ve Fatah dahil Filistin fraksiyonları, Beijing’de “bölünmenin sona erdirilmesi ve Filistin birliğinin güçlendirilmesi” konusunda bir anlaşma imzaladı.
Tedarik Zincirleri: Çin ve Batı arasındaki nadir toprak elementleri ve geleceğin tedarik zincirleri için rekabetin ortasında, Almanya Başbakanı Olaf Scholz, RFE/RL Balkan Servisi’nin bildirdiğine göre Belgrad’a bir ziyaret gerçekleştirecek ve Sırbistan ile lityum madenciliği konusunda yeni bir ortaklık konusunu görüşecek.
Ekonomik Motor: Batılı şirketler, Çin mallarının son saldırısının ardından çalkalanırken, benzer bir drama da Çin’de yaşanıyor, burada fabrikalar yeni talep yaratmaksızın endüstriyel kapasiteleri artırıyor, Wall Street Journal haber veriyor.
Kuzeye Bakış: Newsweek’in yaptığı bir soruşturma, Arktik’teki Çin’in büyüyen hedeflerine odaklanıyor ve bilimsel araştırma ekiplerinin bölgedeki güvenlik ve ekonomik hedefler arasındaki çizgileri bulanıklaştırdığını ortaya koyuyor.
İzlenmesi Gereken Tek Şey
Genellikle burada Çin hakkında bir şeyler yazardım, ancak bu hafta konum arkadaşım Alsu Kurmasheva, çifte ABD-Rus vatandaşlığına sahip deneyimli bir gazeteci, Rusya mahkemesi tarafından temelsiz suçlamalarla 6.5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Haberi onun hakkındaki cezasının 22 Temmuz’da duyulduğu, ancak kararının 19 Temmuz’da gizli bir şekilde verildiği günün Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich’in Yekaterinburg şehrinde casusluk suçlamalarına mahkum edildiği gün olduğu açıklandı. Bu suçlamalar, onun, işvereni ve ABD hükümeti tarafından siyasi motivasyonla reddedilen bir şekilde casusluk yaptığı iddiasını içerir.
Alsu, 47 yaşında iki çocuk annesi ve 2023 yılının Ekim ayında Kazan’da tutuklandı ve ilk olarak Rusya’nın yönlendirdiği cezai yasayı, gazetecileri, sivil toplum aktivistlerini ve diğerlerini hedefleyen “yabancı ajan” olarak kendisini kayıt altına almamakla suçlandı. Daha sonra Rus ordusu hakkında yanlış bilgiler yaymaktan suçland
