Birleşmiş Milletler Kazakistan’ın İnsan Kaçakçılığındaki Çabalarını ve Zorluklarını Vurguluyor
BM – İnsan Ticareti ile Mücadele Günü’nü vurgulamak için 28 Temmuz’da yayımlanan son makalede, BM, Kazakistan’daki insan ticareti durumunu vurgulayarak ülkenin bu konuda aldığı önlemleri vurguladı. İnsan Ticareti ile Mücadele Günü, 2013 yılında insan ticareti mağdurlarının farkındalığını artırmak ve haklarını korumak amacıyla kurulmuştur.
Kazakistan, kaçırma, yasa dışı özgürlükten yoksun bırakma, insan ticareti (özellikle çocuklar) ve zorla fuhuş gibi suçları suç sayan İnsan Ticareti ile Mücadele Yasası’nı yakın zamanda kabul etti.
Kazak İçişleri Bakanlığı’na göre, 2023 yılında 19 yeni doğmuş bebeğin ticareti vakası kaydedilmiş olup 15’ten fazla kişi suçlanmıştır. Bu yıl altı vaka kaydedildi ve her çocuk için 100.000 tenge ile 2 milyon tenge (yaklaşık 200 ila 4.500 ABD doları) arasında fiyatlar belirlenmiştir.
Sorunun Boyutu
Kazakistan Winrock International’daki Çocuk Ticaretiyle Mücadele Hareketleri proje yöneticisi Gulnaz Kelekeyeva, resmi istatistiklerin gerçek durumu yansıtmadığını düşünmektedir.
"Maalesef, Kazakistan’da sosyal olarak savunmasız çocuklar ve onların ticarete ve istismara duyarlılıklarını belirlemek için ülke genelinde bir araştırma yapılmadı. Ayrıca, sorunun gerçek boyutunu belirlemek için doğru istatistiksel verilerin eksikliği var," dedi.
Kazakistan’da yerli ve uluslararası düzeyde ticaret ve cinsel istismar kurbanı olan savunmasız Kazak çocukları hakkında tek çalışma, 2012 yılında Kazakistan’da UNICEF tarafından yapılmıştır.
"Son 12 yılda çok şey değişti, özellikle insan kaçakçılığı ve çocukların çevrimiçi alanda artmasıyla. Ülkedeki çocukların ticaretle ve istismarla korunmasına ilişkin güncel durumla ilgili yeni bir analize ihtiyacımız var" diyen Kelekeyeva.
Şu anda çocuk ticaretiyle ilgili bilgiler genellikle suç haberlerinde ortaya çıkmaktadır. Geçen sonbaharda, Kazakistan’daki bir doğum hastanesinden obstetrik uzmanlarının bir bebeği 1.5 milyon tengeye (3.000 ABD doları) sattığı yüksek profilli bir vaka yaşandı ve olaya karışan doktorlar için sekiz yıl hapis cezası aldı.
Diğer geniş çapta tanınan bir olayda, 23 yaşındaki bir anne iki çocuğunu satmaya çalıştı, biri bir yaşının altında diğeri bir aylıktı. Çocuklar şimdi devlet koruması altındadır.
"Kazakistan’daki sağlık ve eğitim otoriteleri, doğum hastaneleri, okullar, çocuk evleri, vesayet ve himayecilik kurumları, koruma hemşireleri, çocuk doktorları, acil servisler ve özel tıp merkezleri gibi alanlara, çocuk ticaretini önleme ve mücadeledeki rolü hakkında genellikle farkında değildir. Yanlışlıkla bu konunun sadece kolluk kuvvetlerinin sorumluluğu olduğuna inanırlar. Tüm ilgili hizmetler arasında işbirliği olmalıdır,” dedi Kelekeyeva.
Kelekeyeva, çocuk tacizinin sadece evlatlık hakkı değil, aynı zamanda cinsel istismar, zorla çalıştırma ve organ ticareti de içerdiğini vurguladı.
Güvenlik önlemlerinin güçlendirilmesi
Yeni Kazak yasası, insan ticaretini engellemek için tıbbi personelin terk edilmiş bebeği bildirmesini zorunlu kılar veya idari sorumlulukla karşı karşıya kalır.
Dijital teknolojiler, bu tür vakaları tespit etmede yardımcı olmaktadır. Geçen yıldan beri, Astana’daki bir doğum hastanesinde, her bir yenidoganın yasadışı işlemleri önlemek için bireysel bir kimlik numarası (IIN) atandığı bir proje denenmektedir. Bu hizmet bu yıl ülke çapında uygulanacaktır.
Kazakistan, Kazinfrom’un 29 Temmuz’da bildirdiği gibi, insan ticareti ile mücadelede Ulusal Güvenlik Komitesi’nin rolünü güçlendirmeyi planlamaktadır.
Genişletilmiş görevler, insan kaçakçılığını önlemeyi, ilişkili riskleri değerlendirmeyi ve azaltmayı, kurbanları destek ve sosyal hizmetlere yönlendirmeyi, kolluk kuvvetlerine kaçakçılık suçlarını bildirmeyi ve halkı kaçakçılıkla mücadele çabaları hakkında bilgilendirmeyi içerir. Komite ayrıca vatandaşları korumak ve göç yasalarını uygulamak için kolluk kuvvetlerine destek sağlayacak, kaçakçılık önleme çalışmalarını güçlendirmek için diğer devlet organları ve kuruluşlarla işbirliği yapacak ve kurumsal işbirliklerini destekleyecektir.
Kişisel hikaye ve devam eden zorluklar
Kazakistan İçişleri Bakanlığı’na göre, Kazakistan’daki bebeklerin maliyeti 2.000 ila 4.000 dolar arasında değişirken, yabancılar için siyah piyasada fiyat 50.000 dolara kadar çıkabilir. Sergey Ponomarev, yeni yasa tasarısını hazırlamada yer alan Kazak milletvekillerinden biri olan, Eddy Jean (doğum adı Zhanibek) adlı 21 yaşındaki bir oğlun hikayesi Kazakistan’da ikinci yıl dikkat çekiyor. 2022 yılında, biyolojik annesini bulmak için Kazakistan’a seyahat etti.
Gazeteci Kymbat Doszhan, bu arayışta resmi temsilcisi oldu.
UN Haber Servisi ile yapılan bir röportajda Doszhan, Eddy Jean’in annesinin 2002 yılında bir belgeyle doğum hastanesinden ayrıldığını ancak geri dönmediğini açıkladı.
Kazakistan’ın Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra ekonomisinin toparlanma döneminde, birçok Kazak çocuğun yabancılar tarafından evlatlık alındığını ve yurtdışına götürüldüğünü söyledi.
"Biolojik annesini bulmak çok zor. Yetimhanedeki arşiv belgeleri ya kaybolmuş ya da kesin bilgilerden yoksundur, muhtemelen kasıtlı olarak. Evlatlık annesine 12.000 avro (12.987 ABD doları) ödediğini öğrendiğimizde dosyaları yasal yollardan açmak imkansız hale geldi" dedi.
O o dönemde çocuk satanlar uzun süredir Kazakistan’ı terk ettiği için iddia etmenin imkansız olduğunu vurguluyor.
Taşıyıcılık ve ticaretle ilgili konular
Yapay döllenmenin kullanımı, yeni doğmuşların kaçırılmasını önlemek için yasaların oluşturulmasında birçok zorluğu beraberinde getiriyor.
“Bugün Kazakistan’dan, özellikle Güney bölgelerinden gelen kadınların başka insanların taşıyıcısı olarak kullanıldığı vakalarla karşılaşıyoruz. DNA daha sonra bir başka ülkenin vatandaşı olan bir erkek ile akrabalık kurmak için çocuktan toplanır. Akrabalık doğrulandığında biyolojik baba çocuğu yurtdışına götürme hakkına sahiptir. Bu konuyu ele alma konusunda diğer ülkelerin deneyimlerini incelemeye açığız” dedi Ponomarev.
