Brüksel Enerji Kulübü Orta Asya’da Temiz Enerji Geçişini Ele Alıyor
LONDON – Brussels Enerji Kulübü (BREC), 4 Temmuz tarihinde Belçika’nın başkenti Brüksel’de Orta Asya’da enerji güvenliği ve sürdürülebilirlik konulu bir konferans düzenledi. Dört panel oturumu, hızla büyüyen bir bölge olan Orta Asya’da enerji geçişinin bölgesel ve bölgesel iş birliği konusunu ele aldı. Mehmet Oğutçu (online), Pierre Tardieu, Marat Terterov, Nurlan Kapenov, Thomas Schleker (soldan sağa). Fotoğraf kaynağı: The Astana Times. Etkinlik, Avrupa Birliği’ne (AB) diplomatik misyonlarıyla birlikte Kazakistan, Özbekistan, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan ve Türkmenistan’ın ortaklığında düzenlendi ve BREC Baş Temsilcisi Marat Terterov ve BREC Direktörü Nadezda Kokotovic moderatörlük yaptı. Açılış konuşmasında Terterov, enerjinin bölgesel büyümeyi destekleyen temel bir itici güç olduğunu vurguladı. Orta Asya’nın enerji ekonomilerini “daha yeşil, sürdürülebilir ve yatırım topluluğu için daha cazip hale getirmek için alternatif yolların üzerine çıktığını” belirtti. Merkez Asya devletlerinin elçilerinin yapmış olduğu üst düzey açıklamalar, hükümetlerinin önceliklerini ortaya koydu ve ülkeler arasındaki daha yakın iş birliğine hazır olduklarını dile getirdi. AB’ye Kazakistan Elçisi Margulan Baimuhan. Fotoğraf kaynağı: BREC web sitesi. “Kazakistan’ın doğal kaynaklara ağır bir bağımlılığı olmasına rağmen, iklim değişikliğiyle mücadele etmek için ortak sorumluluğu kabul ediyoruz. Bugün enerji sektörü, Kazakistan’da sera gazı emisyonlarının neredeyse yüzde 78’inden sorumludur. Ülkemiz, bu yılın başlarında 2060 yılına kadar karbon nötrlüğüne ulaşma stratejisi benimsedi ve enerji sektörünün dekarbonizasyonuna odaklanan özel bir vurgu yaptı” dedi Kazakistan Elçisi Baimuhan. 2022 yılında, AB ve Kazakistan, yeşil geçiş için kritik olan hammaddeler, piller ve yenilenebilir hidrojen konularında stratejik bir ortaklık anlaşması imzaladı. Taraflar, kapasite geliştirme, araştırma ve yenilikler konularında ikili iş birliğini genişletmeyi amaçlayan 2023-2024 yol haritası geliştirme konusunda da taahhütte bulundu. Türkmenistan ayrıca 2022-2023 yılları için hidrojen enerjisi alanında uluslararası iş birliği geliştirme yol haritasını onayladı. Türkmenistan Elçisi Paivanov, “Tam olarak açıklanmamış olan bu alan, yabancı yatırımlar için büyük fırsatlar sunmaktadır” dedi. Özbekistan, 37 milyon nüfusuyla Orta Asya’nın en kalabalık ülkesidir. 2030 yılına kadar elektrik talebi 120 milyar kilovat saat’e ulaşacaktır. “Uzmanlara göre, o zamana kadar ekstra 13.7 milyar metreküp gaz gerekecek. Ancak, yeşil elektrik teminine geçiş, bizi ekstra gaz hacimlerinden kurtaracak ve emisyon artışını önleyecektir” dedi. AB’ye Özbekistan Elçisi Hakimov. Kırgızistan’ın AB’ye Elçisi Erkin, güneş ve rüzgar enerjisi de dahil olmak üzere yenilenebilir enerji sektöründeki büyük potansiyeli vurguladı. Amu Derya ve Sihr Derya gibi birçok nehrin bulunduğu Orta Asya’nın hidroelektrik enerji üretimi için geniş olanaklar sunduğunu belirtti. Belçika’daki Tacikistan Büyükelçiliği’nin Sorumlu Vekili Firdavs Usmonov’a göre Tacikistan, güneş ve rüzgar enerjisinden elektrik üretim kapasitesini 2030 yılına kadar 700 megavata çıkarmayı planlıyor. Hızla değişen jeopolitik ortamda, AB işletmelerinin Rusya’dan Orta Asya ülkelerine taşınması, Avrupa ülkeleri için bölgeye daha fazla yatırım yapma fırsatı olarak görülebilir. Konferansın ev sahibi olan Avrupa Parlamentosu’nun Orta Asya ve Moğolistan ile İş Birliği Delegasyonu (DCAS) Başkanı Tomas Zdechovsky, “Taşınma ve yatırım işletmelerimizi geliştirebilir ve bölgenin nüfusunu artırabilir. Ancak, birçok zorluk var. Orta Asya ve Moğolistan’ın uluslararası ortakları da dahil olmak üzere Avrupa Yatırım Bankası (EİB), ülkelerin CO2 emisyonlarını azaltmalarına yardımcı olmalıdır” dedi. Orta Asya için AB Özel Temsilcisi Terhi Hakala’ya göre, AB iklim değişikliğini küresel bir tehdit olarak görüyor ve yeşil geçişi bir ekonomik fırsat olarak değerlendiriyor. “Enerji sektörünün iklim etkilerini aynı anda ve paralel olarak ele almamız gerekiyor. Bu bağlamda, metanın, karbondioksitten sonra iklim değişikliğine en büyük katkıyı yapan ikinci büyük etmen olduğunu belirtmek isterim ve AB, etkilerini azaltmak için güçlü bir şekilde çalışıyor” dedi. Orta Asya’nın temiz enerji geleceği için karşılaşılacak zorluklar konusunda, BREC Kıdemli Danışmanı Mehmet Oğutçu, rekabet gücü olan fosil yakıtlar ile dev bir yatırım gerektiren yenilenebilir enerji arasındaki çelişkiden bahsetti. “Sorun, fosil yakıtların baskın olmasıdır. Yenilenebilir enerji için şanslar birçok nedenle çok büyük değil, ancak güneş, rüzgar enerjisi ve hidroelektrik potansiyeli, özellikle Kırgızistan ve Tacikistan’da potansiyel bulunmaktadır. Doğru politika ve etkili finansal kaynaklar durumunda, yenilenebilir enerjinin enerji sektöründe daha büyük bir pay alması için perspektifler mevcut olabilir” dedi Oğutçu. Oğutçu’ya göre, düzenleyici sistem de daha şeffaf olmalıdır. “bölgedeki birçok ülkede yolsuzluk büyüktür. Bu sorun sadece Orta Asya’ya özgü değildir. Hepimiz benzer sorunlarla karşı karşıyayız. Ancak, daha iyi koşullarda bölgesel ve bölgesel iş birliğini harekete geçirmek önemlidir” diye belirtti. Bugün Kazakistan’da 46 rüzgar, 44 güneş, 37 hidroelektrik ve üç biyogaz santrali dahil olmak üzere 130 yenilenebilir enerji santrali bulunmaktadır. Qazaq Yeşil Dernek Başkanı Nurlan Kapenov, Kazakistan’ın enerji geçişindeki ana sorunu, esnek kapasitenin eksikliği olduğunu söyledi. “Tarihsel olarak, Kazakistan kömür enerjisi üretti. Bugün, tüm üretimin yüzde 70’i kömür enerjisidir. Gaz elektrik santralleri ve büyük hidroelektrik santralleri esnek enerji üreten santrallerdir ve bizde yoktur. Kazakistan’ın enerji dengesinde sorunları, enerji dengesini Rusya’ya tamamen bağımlı kılmaktadır” dedi. “Kazakistan’ın en büyük sorunu dünyadaki en ucuz enerjiye sahip olmasıdır” şeklindeki yorumunda, gelişmiş bir trans uluslararası ağın geliştirilmesinin en iyi çözüm olduğunu belirtti. Orta Asya’nın en büyük elektrik üreticisi olan Özbekistan yılda 75 teravat elektrik enerjisi üretiyor. Özbekistan Yatırımlar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın enerji ve kimya bölümü başkanı Aziz Khamidov,
