Çinli Firmalar Tacikistan’da Altın Madenciliği Yaparken Atık Bırakıyor
TACİKİSTAN’IN KÜÇÜK KÖYÜNDE ÇİN TAŞ OCAĞI KÖY HALKINI ENDİŞELENDİRİYOR
PANCAKENT, Tacikistan — Tacikistan’ın küçük Khumgaron köyünde yaşayan yaklaşık 150 kişi, yakındaki Çin altın madenciliği işletmesinden kaynaklanan kirlilik ve atıkların beklentileri olmadığını düşünüyor.
“Bize ne yaparlar ve hava ve su kirlenirse nasıl yaşarız?” diye sordu bir köylü. “Bir kişi sağlığını kaybedince, yaşamın anlamı ne olacak?”
Zarafşon madencilik şirketinin neden olduğu ciddi kirlilikten bıkan bir grup kadın, geçen yıl köy adına resmi şikayette bulunmak üzere yakındaki Pançakent şehrine gitti.
Ancak yerel yetkililerin konuya bakacaklarına dair vaatler yerine, kadınlar polis karakoluna götürüldüklerini ve köylerine yakın geniş Çin madencilik projesini eleştirmeyi bırakmaları konusunda sert bir uyarı aldıklarını söylüyor.
Adlarını RFE/RL ile paylaşan kadınlar, bu tehdidin etkili olduğunu ve birçok köylünün hala yakındaki altın madenine dair şikayetlerini dile getirmekten korktuğunu söylüyor.
Batı Tacikistan’da 2007 yılında faaliyete geçen Çin tarafından işletilen altın madeni faaliyetlerinin başlamasından bu yana, köylüler, hükümet yetkililerinin bölgedeki artan hava, su ve toprak kirliliğini görmezden geldiğini söylüyor. Ayrıca maden şirketinin izni olmaksızın kullandığı arazide bu açıdan büyüyen bir durum olduğunu ifade ediyorlar.
Tacikistan’ın uzak kuzeybatı sınırı yakınındaki bu durum, Düşeybe’nin yerel halka yaklaşımının, ülkenin büyük mineral varlıklarını keşfetmek için gereken pahalı altyapıyı geliştirmek için finansman gereksinimi karşısında Çin yatırımına dayanan büyüyen ekonomik bağımlılığını gösteriyor.
Tacikistan’daki dört Çin işletmesine yönelik birkaç aylık RFE/RL soruşturması — aralarında üç madencilik girişimi de bulunan — bu deseni vurguluyor.
Tacikistan’ın Merkezi Asya’daki en fakir ülke olması, 1990’lı yıllardaki yıkıcı sivil savaş sonrası ekonomisinin zorluklarıyla başa çıkmıştır. Ticaret, yatırım ve krediler için Rusya’ya dayanmasına ek olarak önemli bir işsizlik sorunu vardır. Tacik göçmenlerin, Dünya Bankası tarafından Tahmin edilen %40’tan fazla, Tacikistan’ın GSYİH’sini oluşturan Rusya’ya toplanan işçilik gönderdikleri tahmin edilmektedir.
Ancak otokratik Devlet Başkanı Rahmon, 1994 yılından beri Tacikistan’ın başında demir yumrukla hüküm sürmekte ve ülkeyi Pekin’e daha da yaklaştırarak, Bayrak ve Yol İnisiyatifi (BRI) adlı flamasıyla aktif olarak bir parçası olur.
2010 yılından bu yana Çin, Tacikistan’ın en büyük ticaret ortağı, yabancı yatırımcısı ve kredi vereni olmuştur. Pekin, Düşebey’in ekonomisinde lider konumunu almış ve ülkenin yeni yollar inşa etmesini sağlamış, telekomünikasyon, tarım ve madencilik gibi sektörlere yatırım yapmıştır — Tacikistan’ın mineral zenginliğini sömürmek için gereken pahalı altyapıyı geliştirmek için finansal yardıma ihtiyaç duymaktadır.
Ayrıca, Çin inşaat firmaları, Düşeybe’nin Başkenti Duşanbe’nin merkezine bir dizi önemli devlet bina inşa etmiştir, bu bina arasında ülkenin yeni parlamento binası da bulunmaktadır.
Rahmon, Çin lideri Şi Cinping’in 5 Temmuz’da Duşanbe’yi ziyaretinde Duşanbe’de, Çin’in 2007-2023 yılları arasında 4 milyar dolardan fazla yatırım yaptığını ve ülkede çin sermayeli 700’den fazla şirketin faaliyet gösterdiğini dile getirdi.
Tacikistan’ın Doğu’daki büyüyen bağımlılığı, Ülkenin büyüyen etkisinden ve Tacikistan’a gelen çoğu Çin yatırımının borç olarak geldiğine dair endişeleri artırdı. Tacikistan, 2011 yılında Tacikistan’ın belirli bir borcunu iptal etmek karşılığında Çin’e 1,000 kilometrekarelik toprak bıraktı. Tacikistan’ın maden sektöründe de benzer bir dinamik mevcuttur. Zarafşon ve Pokrud adlı iki Çin tarafından işletilen maden, Tacikistan’ın yıllık altın üretiminin %84’ünden sorumlu.
Zarafşon madenine gelince, 2019’da Çin yatırımcısına baskı yapmamak adına herhangi bir çevre ya da sağlık sorununa yönelik gözlerini kapatmaları emredilen Tacikistan Çevre Koruma Komitesi üst düzey bir yetkilisi, “Ayrıca çevre kirliliği hakkında şikayetlerimiz de var, ancak eğer Zarafşon’a fazla baskı uygularsak ya da denetimleri ve cezaları arttırırsak, Çin yatırımcı Tacikistan’ı terk edebilir” dedi.
Etkili olacak ve Çin şirketinin çevreyi kirletmesine izin vermemek için halkın eleştirmesine izin verme.” dedi.
