Dijital Almatı Forumu Yapay Zeka ve Bölgesel Teknoloji İşbirliğini Sergiliyor
ASTANA – Dijital Almaty 2025 forumu, 31 Ocak tarihinde Avrasya Ekonomik Birliği (EEB) ülkelerinden yetkililerin yapay zeka (AI) ve ekonomik büyüme üzerindeki rolü hakkında geleceği tartıştığı genel oturumla başladı.
“Son sekiz yılda Dijital Almaty, dijital teknolojilerde ilerlemenin ve hükümet, iş dünyası ve bilimsel topluluk arasındaki işbirliğinin güçlenmesi konusunda etkili bir platform olarak kendini kanıtlamıştır,” diyen Kazakistan Başbakanı Olzhas Bektenov ifadesinde bulundu.
Bektenov, yapay zekayı ekonomik büyümenin ana itici gücü olarak benimseme konusunda gerekliliği vurguladı ve küresel endüstriler üzerindeki dönüşümcü etkisine dikkat çekti.
Bektenov, yapay zekanın genişlemesinde üç ana noktayı belirledi: insan sermayesi gelişimi, dijital altyapı ve kurumsal çerçeveler. Lider teknoloji şirketlerinin inovasyonu ilerletmek için bir araya gelerek, yapay zeka araştırmalarında rekabetten işbirliğine doğru küresel dönüşümü vurguladı.
“Aşina olduğumuz platformlarda, yapay zeka tutkunları gelişmelerini teknolojik ilerleme adına açıkça paylaşıyorlar. Bu deneyimi kendi ve ortak gelişmelerimiz için kullanmalıyız,” diyen Bektenov, bu yıl Astana’da açılacak olan Alem.ai Uluslararası Merkezi aracılığıyla yapay zekayı ilerletmek için EEB ülkelerinin işbirliği yapmasını önerdi.
Bektenov, Kazakistan’ın son zamanlarda yapay zeka gelişimini teşvik etmek için attığı adımlara da dikkat çekti; bunlar arasında ulusal bir yapay zeka stratejisi oluşturulması, Yapay Zeka Komitesi’nin oluşturulması ve ülkenin önde gelen teknoloji ve inovasyon merkezi olan Astana Hub’da 1 milyar dolarlık bir risk yatırım fonunun başlatılması yer alıyor.
“Küresel yapay zeka harcamaları ve ekonomik etkisi” konusunu da vurgulayan Bekirma Bebekli, Kazakistan Dijital Kalkınma, İnovasyon ve Havacılık Endüstrisi Bakanlığı Halk Konseyi Başkanı, küresel yapay zeka teknolojilerine yapılan harcamaların bir önceki yıla göre %33 artarak 2024 yılında 235 milyar dolara ulaştığını belirtti.
“Analistler, bu hızlı gelişimin devam edeceğini ve yapay zeka harcamalarının 2028 yılında 632 milyar doları aşmasını bekliyor,” diyen Bebekli, endüstriyel yapay zekanın sektörleri sadece veri analizi yapmakla kalmayıp aynı zamanda verimliliği artırarak, riskleri öngörerek ve süreçleri optimize ederek dönüştürdüğünü vurguladı.
“Bununla birlikte, yapay zeka gelişimi veri olmadan mümkün değildir. Veri, teknolojilerin kalitesini ve etkinliğini belirleyen yakıttır. Güvenilir ve erişilebilir veriler olmadan, en ileri algoritmalar bile sınırlı kalabilir,” diyen Bebekli, hükümetlerin, geliştirilmiş yasal düzenlemeler ve siber güvenlik aracılığıyla uygun veri toplama ve işleme koşulları oluşturması gerektiğini belirtti.
EEB’nin dijital entegrasyonu ve ekonomik işbirliği hakkında konuşan Bakıtcan Sagıntayev, Avrupa Ekonomik Komisyonu Koleji Başkanı, üye ülkeler arasında dijital çözümleri entegre etmek için atılan adımları anlattı. Ekonominin dijital etkileşimler aracılığıyla gelişimini hedefleyen Dijital Birlik konseptini vurgulayan Sagıntayev, dijitalleşmenin ticaret, işgücü göçü ve hükümet hizmetlerinin iyileştirilmesindeki rolünü de dile getirdi.
Ayrıca, yönetmelikleri büyük ölçüde basitleştiren ürün güvenliği gereksinimlerini doğrulamak için birleşik bir sistem ile birlikte ülkeler arası sınırlar arası dijital kimlikler üzerinde de duruldu; bu sayede vatandaş hizmetleri gibi konularda işlemler basitleştiriliyor.
“Şu anda, EEB veritabanında 6.5 milyon belge bulunuyor ve sadece 2024 yılında 2.5 milyon işlem kaydedildi. Bu, dijital hizmetlere güçlü bir talebi gösteriyor,” diyen Sagıntayev, dijital hizmetlerinde kendi aralarındaki tam teşekküllü elektronik etkileşim sağlandığını ekledi.
“Uluslararası dijital ilerlemeler ve işbirliği” hakkında konuşan EEB ülkelerinin başbakanları, ulusal dijital stratejilerini paylaşarak, bölgenin teknolojik dönüşümünde işbirliğinin önemine dikkat çektiler.
Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov, yapay zekanın sağlık, ulaşım ve eğitimi geliştirmedeki rolünü vurguladı. Ulusal stratejilerde yapay zeka kullanımının gerekliliğinden bahseden Asadov, hükümet otoriteleri arasındaki iletişimi kolaylaştıran Digital Bridge sistemi gibi projelerin devreye alınması gerektiğini belirtti.
“Bu sadece yeni teknolojilerin uygulanmasıyla ilgili değil, devletin, işletmelerin ve vatandaşların çıkarlarını hizmet eden etkili bir ekosistem yaratmakla ilgilidir,” diyen Asadov ifadesinde bulundu.
Belarus, şu anda EEB’nin dijital girişimlerini başkanlık yapan bir ülke olarak, sağlık sektöründe ve endüstride yapay zeka uygulamalarını önceliklendiriyor. Başbakan Roman Golovchenko, Belarus’ta yapay zeka destekli tıbbi ilerlemelerin, akıllı biyomedikal rehabilitasyon takımları, erken evre kanser tespit algoritmaları ve genetik veri analizi araçları gibi sistemlerle gerçekleştirildiğini belirtti.
Tarımda, yapay zeka destekli makineler üretimi günlük %20 artırmış ve verim kayıplarını %25 azaltmıştır. Ülke ayrıca lojistikleri optimize etmek ve hükümet süreçlerini otomatize etmek için yapay zekadan faydalanıyor. 150.000’den fazla yasal düzenlemeyi içeren bir yasal çerçeveyi basitleştiren Belarus, BDT ülkeleri için bir Model Yapay Zeka Yasası geliştirmekte ve bölgesel işbirliğini teşvik etmekte.
“Entegrasyon mekanizmalarımız Avrasya veri pazarını kurması için mükemmel bir fırsat oluşturuyor. Dijital egemenliği sağlamak için birlikte çalışmalı, tüm üye ülkeler arasında teknoloji ve inovasyon entegrasyonunu gerçekleştirmeliyiz,” diyen Golovchenko ifadesinde bulundu.
Kırgızistan, kendisini gelişen bir yapay zeka merkezi olarak konumlandırıyor ve yönetim ve ekonomik gelişimi iyileştirmeyi hedefleyen dijital dönüşüme yönelik yatırımlar yapıyor. Bakanlar Kurulu Başkanı Adylbek Kasymaliev, yapay zeka gelişiminde bölgesel işbirliği gerekliliğine vurgu yaparak, bilgi paylaşımı ve hesaplama gücüne eşit erişimi sağlamak için Bölgesel Yapay Zeka Merkezi’nin oluşturulması gerektiğini savundu.
“Başarının anahtarı modern teknolojik dünyada rekabet değil işbirliğidir. Yapay zekâ artık uzak bir konsept değil, günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçasıdır ve bölgemiz potansiyelini sadece kullanmamalı, aynı zamanda gelişimini etkin bir şekilde şekillendirmelidir,” diyen Kasymaliev ifadesinde bulundu.
Dijitalleşmede bölgesel bir lider olan İran, yapay zeka aracılığıyla zeki ekonomiler oluşturmayı hedefliyor. Yardımcı Başkan Muhammed Reza Aref, özellikle e-ticaret, fintech ve kamu hizmetlerinde İran’ın yapay zeka gelişiminde ilerleme kaydettiğini belirtti. İran’ın dijital sektörünün ekonominin %27’sini oluşturduğunu ve bu rakamı önümüzdeki yıllarda %10 artırmayı planladığını söyledi.
“Gelişmiş teknolojiler, yapay zeka gibi kullanarak değerli verileri değiştirebilir ve bölgesel ekonomik bağları güçlendirebiliriz. Dijital ekonomilerimizin geleceği, teknolojik yeteneklerimizi ne kadar iyi birleştirdiğimize bağlıdır,” diyen Aref ifadesinde bulundu.
Siber güvenlik, yapay zeka stratejisi ve dijital yönetim konularına bağlılığı vurgulayan Rusya, yapay zeka ve siber güvenlik alanındaki önemli güçlerden biri haline gelmiştir. Başbakan Mihail Mişustin, Rusya’nın sağlam bir dijital altyapı inşa etme çabalarını ve ulusal bir yapay zeka ekosistemi oluşturma taahhüdünü tartıştı. E-devlet hizmetlerinde yapay zeka uygulamalarına odaklanan Rusya, EAEU genelinde genişbant erişimini geliştirmeyi amaçlayan düşük yörüngeli uydu ağları üzerinde de çalışıyor.
Özbekistan, 2030 yılına kadar yapay zeka destekli dijital hizmetlerin 1.5 milyar dolara çıkarılmasına yönelik iddialı hedefler belirledi. Başbakan Abdulla Aripov, yapay zekanın dönüştürücü gücünü ve şeffaflık ve güvenliği sağlamak için yapay zeka etiği düzenlemelerini entegre etme gerekliliğini vurguladı. Ülke ayrıca bölgesel yapay zeka standartları geliştirme ve dijital girişimlere yatırım çekme konularında çalışıyor.
“Diğer EAEU ülkeleriyle ortak dijital bir ekosistem oluşturma çabalarından bahisle, yapay zekanın hem topluma hem de ekonomiye sağladığı faydaları vurgulayan Ermenistan Başbakan Yardımcısı Mher Grigoryan ifadesinde bulundu.
“Dijitalleşme artık bir seçenek değil, ekonomik bir zorunluluktur (…) Görevimiz, hem topluma hem ekonomiye hizmet eden ortak bir dijital ekosistem oluşturmaktır. Birlikte çalışarak, yapay zeka destekli yeniliğin tüm vatandaşlara fayda sağlamasını ve bölgesel işbirliğimizi güçlendirmesini sağlayabiliriz,” diyen Grigoryan ifadesinde bulundu.
“Dijital Almaty 2025”
Özel yatırımlar aracılığıyla finanse edilen iki günlük etkinliğe 40.000’den fazla katılımcının beklenildiği Dijital Almaty 2025 forumu. Bu yılın teması, “Endüstriyel AI: Yeni Çağ için Teknolojiler,” AI’nin endüstriden başka sektörleri de kapsayan etkisini vurguluyor. Genişletilmiş bir formatta olan forum, sanal bir sergi ve AI podcast stüdyosu gibi etkileşimli unsurları tanıtarak uzaktan katılımı sağlıyor.
Etkinlik, madencilik, petrol ve gaz alanındaki sektör liderleri ile robotik, finans teknolojileri ve tıbbi teknolojilerde AI temelli startup’ları içeren 220 şirketi bir araya getiriyor. Forum, teknoloji değişimi, stratejik ortaklıklar ve yüksek teknoloji endüstrilerine yatırım yapma alanında önemli bir platform olarak hizmet veriyor ve Kazakistan’ın bölgesel bir IT merkezi olarak rolünü güçlendirerek ülkeyi küresel dijital ekonomiye entegre etmeyi amaçlıyor.
Kaynak: The Astana Times.
