Dünya Bankası, Kazakistan’da Dahil Edici Büyümeyi Artırmaya Yönelik Önlemleri Vurguluyor
ASTANA – Daha yoksul kesimlere yönelik mali politikaları güçlendirmek, eğitim kalitesini artırmak ve iklim direncini güçlendirmek, Kazakistan’da yoksulluğu ve eşitsizliği azaltma konusunda politika yapıcılar için kritik önceliklerdir. Dünya Bankası tarafından 12 Aralık tarihinde yayımlanan Kazakistan Yoksulluk ve Eşitlik Değerlendirmesi 2024 raporuna göre.
Kazakistan ekonomisi 2006 yılından bu yana sağlam bir büyüme sergilemiş ve yıllık ortalama %4.7’lik bir büyüme oranına sahip olmuştur. Bu durum yaşam standartlarını iyileştirmiş ve ülkeyi üst-orta gelir grubuna taşımış, aynı dönemde 5.9 milyon insanı yoksulluktan çıkararak yoksulluk oranını %49.5’ten %8.5’e düşürmüştür.
Daha yüksek gelirlerle beslenen tüketim büyümesi, yoksulluğun azaltılmasının ana itici gücü olmuştur. Ancak rapor, Kazakistan’ın yoksulluk azaltma yolculuğunda üç farklı aşamayı tanımlamaktadır. 2006-2013 yılları arasında yoksulluk hızla azalırken, 2014-2016 ekonomik durgunluğu sırasında kısmen tersine dönerek yoksulluk oranlarını artırmıştır. 2016-2021 yılları arasında ise yoksulluk azaltma süreci daha yavaş bir tempoda devam etmiştir.
Orta sınıf, 2006 yılından bu yana önemli ölçüde genişlemiş ve 2021’de nüfusun %67’sine ulaşarak 2006 yılındaki %26’ya kıyasla 2.5 kat artmıştır. Ancak büyüme, 2013’ten sonra yapısal dönüşüm ve verimlilik artışlarının yavaşlamasıyla durma noktasına gelmiştir. Rapor, hala hammaddelerin ihracatına ağırlık veren Kazakistan ekonomisinin çeşitlendirilmesinin önemini vurgulamaktadır.
Ülke çapında ilerlemelere rağmen, önemli bölgesel ve demografik eşitsizlikler devam etmektedir. Kırsal yoksulluk oranları (%11.4), kentsel alanlardan (%6.6) belirgin derecede daha yüksektir ve yoksul nüfusun önemli bir kısmından sorumlu olan Türkistan Bölgesi bulunmaktadır. Ayrıca, yoksulluk çocuklar ve büyük aileler arasında artarak artmaktadır ve çocuklar artık yoksul nüfusun %40’ını oluşturmaktadır, bu oran 2006 yılındaki %27’den yükselmiştir.
Gelir eşitsizliği de artmaktadır. Kazakistan’ın Gini endeksi diğer üst-orta gelir grubundaki ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça düşük olsa da 2015 yılındaki %24.3’ten 2021 yılında %26.4’e yükselmiştir ve bu artış, yüksek gelirli hanelerde daha hızlı gelir artışıyla tetiklenmiştir. Rapor, vergilendirme ve sosyal harcamalar da dahil olmak üzere mali politikaların eşitsizliği ve yoksulluğu azalttığını ancak daha güçlü bir yoksullara yönelik odakla tasarlanmış olması durumunda daha etkili olabileceğini belirtmektedir.
İnsan sermayesine yatırım yapmak, uzun vadede büyümeyi sürdürmek ve yoksulluğu azaltmak için hayati önem taşımaktadır. Eğitime erişim yaygın olsa da kalite ve sonuçlarda önemli eşitsizlikler devam etmektedir. İnsan Sermayesi Endeksi, Kazakistan’daki çocukların sadece potansiyellerinin %53-64’ünü gerçekleştirebildiğini göstermektedir ve bu zorlukları daha da artıran sosyo-ekonomik ve bölgesel eşitsizlikler bulunmaktadır.
İklimle ilgili riskler, özellikle kırsal ve savunmasız nüfuslar için ek zorluklar sunmaktadır. Kazakistan’ın iklim risklerine maruziyeti komşu ülkelerinkinden daha düşük olsa da zayıf adaptasyon kapasitesi tarafından artan kırılganlığı bulunmaktadır.
Dünya Bankası raporu, bu sorunlarla başa çıkmak için ilerleyici vergilendirme ve daha hedefli sosyal transferler aracılığıyla mali politikaların yeniden dağıtım performansını artırılmasını önermektedir. Özellikle dezavantajlı gruplar için eğitim kalitesinin artırılması, oynama alanını eşitlemek ve gelecekteki fırsatlar için işgücünü hazırlamak için önemli olacaktır. Son olarak, altyapı yatırımları ve düşük gelirli hanelere yönelik hedefli destek aracılığıyla iklim şoklarına karşı direncin güçlendirilmesi, en savunmasız nüfusları korumak için kritik olacaktır.
