Dünya Bankası, Özbekistan’ın büyüme tahminini düşürdü, ancak gelecek görünümleri güçlü kalıyor
Ülke, beklenen ekonomik büyüme oranları açısından bölgesel liderler arasında kalmaya devam ediyor.
Avrupa ve Orta Asya’daki ekonominin toparlanması, Dünya Bankası tarafından yapılan son incelemenin beklentinin altında olacağı şeklinde. Bölgenin ekonomik görünümü, düşen küresel büyüme, özellikle Çin’deki düşen emtia fiyatları ve sıkı para politikası gibi etkenlerden olumsuz etkilenmektedir. Ancak, enflasyon özellikle gelişmekte olan ülkelerde, tahmin edilenden daha hızlı bir şekilde azalmaktadır.
Taban senaryosuna göre, bölgenin toplam GSYİH’sı bu yıl %2.8 büyüyecek, geçen yıl %3.3 büyüme yaşanmıştı. Dünya Bankası, üretim büyüme hızının 2025 yılında değişmeyeceğini öngörmektedir.
Geçen yıl Özbekistan ekonomisi %6 büyüdü. Bölgedeki ülkeler arasında, Kırgızistan (%6.2), Gürcistan (%7.5), Tacikistan (%8.3) ve Ermenistan (%8.7) ’ın ardından beşinci sırada Montenegro ile paylaşmıştır.
Yatırımlar, işletmelere ve devlete ait kuruluşlara yapılan kredilerdeki artış sayesinde özellikle %11.6 büyümüştür. 2022’deki yükselişin ardından enflasyondaki yavaşlama, reel ücret büyümesi ve azalan işsizlik tüketimi artırmış ve yoksulluk seviyesini %4.5’e düşürmüştür.
Acil enerji sektörünü desteklemek için yapılan acil harcamalar nedeniyle bütçe açığında artış yaşanmış ve dış ticaret dengesinde negatif büyüme gözlenmiştir. Gaz ihracatı yarı yarıya azalırken, Özbekistan Rusya’dan gaz almaya başlamıştır.
Rublenin zayıflaması, döviz girişinin düşmesine neden olmuş ve mevcut hesabı da etkilemiştir. Ayrıca nitelikli işçilerin ücretlerinde hızlı bir artış yaşanması, gelir eşitsizliği potansiyelini göstermiştir.
Dünya Bankası, 2024 yılında Özbekistan ekonomisinin %5.3 büyümesini beklemekte, ancak yıl başındaki tahminden 0.2 puan daha düşüktür. 2025 tahmini ise %5.5 olarak değişmemiştir.
Büyümeyi destekleyen ana itki güçleri, devlet sektöründe yapılan yapısal reformlar, özelleştirme ve enerjidir. Rusya ve Çin gibi ana pazarlara yapılan ihracatlar yavaşlayacak, ithalat dinamikleri ise sabit kalacaktır.
Remitanslarda olası düşüşler, cari açığı artıracaktır. Ancak, ekonominin dönüşümü için çekilen yabancı finansmanı karşılamaya izin verecektir.
Ekonomistler, enerji taşıyıcı tarifelerinde beklenen artış nedeniyle enflasyonun artacağını öngörmektedir. Öte yandan, Merkez Bankası’nın sıkı para politikası, fiyat artışını orta vadede %8 civarında tutacaktır.
Enerji ve diğer sübvansiyonların azaltılması, bütçenin sağlanmasına ve açığının (2026’ya kadar %3’e) azaltılmasına imkan verecektir. Harici borçlanma kısıtlamalarına bağlılık nedeniyle, kamu borcu bu yıl zirveye ulaşacak ve iki yıl içinde GSYİH’nin %34.4’üne düşecektir.
Özbekistan, 2024 yılı için beklenen büyüme oranları açısından bölgesel ilk-5’e girmiştir. Daha yüksek büyüme oranları yalnızca Ermenistan (%5.5) ve Tacikistan (%6.5) ‘da beklenmektedir.
Rusya ve Çin’deki büyüme yavaşlaması, küresel finansal piyasalardaki sıkılaşma ve kamu sektörü ile bankalardaki kredi yüklerinin artması, ana risk faktörleri olarak kabul edilmektedir. Pozitif trendler, verimlilik artışları ve altın ile bakır gibi yüksek fiyatların yer alması beklenmektedir.
