Dünya Sahnelerinden İyilik Elçisi: Kazak Keman Virtüözü Marat Bisengaliev’in İlham Veren Yolculuğu
Kazakistan’ın Tanıtım Elçisi Olarak Marat Bisengaliev
ASTANA – Uzun yıllara yayılan kariyeri ve birçok uluslararası sınırı aşan Marat Bisengaliev, önde gelen bir Kazak keman sanatçısı olarak, Kazakistan’ın Tanıtım Elçisi olarak adlandırılması ile yeni bir başarı zirvesine ulaştı. Bisengaliev, The Astana Times’a konuşarak, yeni bir rolde olumlu bir etki yaratma fikirlerini paylaştı ve hayat hikayeleriyle ilham verdi.
1962 yılında Almatı’da doğan Bisengaliev, kariyerine keman sanatçısı olarak başladı ve aynı zamanda bir orkestra şefi olarak önemli katkılarda bulundu. 1989 yılında Altyn Alma, 2003 yılında Batı Kazakistan Filarmoni Orkestrası ve 2012 yılında Almatı Senfoni Orkestrası gibi kendi ülkesinde birkaç orkestra kurdu. Aynı zamanda Hindistan Senfoni Orkestrası’nın kurucu müzik direktörüdür.
1995 yılında “zengin, çekici ve çeşitli bir ses”i ile The New York Times tarafından tanımlanan müzisyen, prestijli bir ödül almanın gururunu yaşadığını belirterek, bu önemli kişisel başarısı olduğunu kabul etti. Kazak Dışişleri Bakanlığı tarafından yeni başlatılan ödül, yurt dışında Kazakistan’ın imajını artıran dikkate değer katkılarda bulunan vatandaşları onurlandırmayı amaçlıyor.
“Bunu gururla her yerde taşıdığımı söyleyebilirim. Bu unvan öncesinde de bu tür bir işi yapıyordum. Kazak kültürünü her yere taşıyordum,” diyen keman virtüözü Bisengaliev, müzikle dolu bir aileden geliyor. “Bu hükümetten gelen bu teşekkür benim için gerçekten çok büyük bir şey” dedi.
İyi niyet elçisi olarak girişimler
Bisengaliev, otistik çocuklarla çalışmaya olan bağlılığından bahsetti.
“Aruzhan Sain’in Kazanacağız Otizm projesiyle ilgilendim. Her yıl orada otistik çocuklar için konserler vermek ve konserlerime grupları davet etmek için gidiyorum. Otistik çocukların klasik müziğe son derece hassas olabileceğine, çok yetenekli olabileceklerine ve hatta müzik alanında kariyer yapabileceklerine inanıyorum. Bu, Mumbai’deki akademime birkaç çocuğu alarak kanıtladığım bir şey,” dedi.
İyi niyet elçisi olarak, kalbinin bir başka yakın projesini vurgulayan Bisengaliev, “Misyon Aral” adlı müzik eserini, yetenekli bir ekip arranjör, orkestratör ve bestecilerin yardımıyla geliştirdiğini belirtti. Eser dört bölümden oluşuyor.
“Bu eser, bu güzel denizin, daha önce olduğu gibi gelişimini gösteren bir parçadır, çok ünlü bir filmde olduğu gibi, ‘Kırk Birinci’ [1956 Sovyet filmi] den bahis olduğunda, deniz gerçekten büyük ve güzeldi” dedi.
Aral Denizi bir zamanlar dünyanın dördüncü büyük gölüydü, ancak besleyen nehirler Amu Derya ve Sir Derya’nın tarım sulama projeleri için yönlendirilmesi nedeniyle büyük ölçüde kurudu.
Müzik eserinin ikinci bölümü, özellikle pamuk tarlalarını sulamak için Özbekistan’da büyük kanal inşasını tasvir ediyor, bu da sonunda denizin giderek küçülmesine yol açtı.
Bisengaliev, üçüncü bölümü bir yıkım tasviri olarak tanımladı. “Bu bir Armageddon gibi, Mars’a benzeyen bir resim – tam bir yıkım,” dedi.
Dördüncü bölüm umut mesajı taşıyor. Kazakistan ve Özbekistan, son zamanlarda denizi restore etme konusunda adımlar atmış durumda.
“Umut var. Bu parça umutla bitiyor ve bu güzel denizi tekrar getirebileceğimize oldukça eminim ve küresel toplumun yardımıyla bunu başarabileceğimize inanıyorum,” dedi.
Bisengaliev, Aral Denizi krizinin küresel niteliğini vurguladı. “Müzik aracılığıyla, umarım bu büyük felakete olan dikkat dünya çapında artar ve umarım bu proje dünyanın her yerinde gerçekleştirilir,” dedi. “Bu konsepti diğer iyi niyet elçileriyle paylaştım ve Dışişleri Bakanlığı’nın bunu devralacağını umuyorum.”
Bisengaliev, unvanını iyi niyet elçisi olarak kullanma konusundaki kararlılığını vurguladı.
Erken kariyer
Sovyetler Birliği’ndeki siyasi iklimin zorluklarına rağmen Bisengaliev, kendi adını çıkarmayı başardı.
Erken yıllarından bahsederken, en büyük etkisinin abisi olduğunu belirtti.
“En büyük etkim, 1989 yılında bir motosiklet kazasında ölen geç abimdi. Benden beş yaş büyüktü ve zaten Moskova merkez müzik okulunda okuyordu ve ben de onun gibi olmak istedim. Keman çalıyordu. Ben de keman çalmak istedim,” diye konuştu.
Erken dönemde klasik müziğe maruz kalması, hayatını şekillendirecek bir tutkuyu alevlendirdi. Bisengaliev altı yaşında keman çalmaya başladı. Kurmangazy adlı Kazak Ulusal Konservatuvarı’nda okuduktan sonra 1981 yılında mezun oldu ve daha sonra Tchaikovsky Moskova Devlet Konservatuvarı’nda yüksek lisans eğitimine devam etti.
Bisengaliev, mutlak tınıya sahip olmadığının altını çizdi. Ancak, mutlak tınıya sahip olmak nadir bir yetenektir ve çok sayıda müzisyen, aralarında birçok başarılı profesyonelin de bulunduğu, göreceli tını ya da diğer adıyla göreceli kazıklara dayanır.
“Evet, nota hemen tanıyamam. Bana çalarsanız, doğrudan D mi, G mi olduğunu söyleyemem, ancak göreceli tını, farklı orkestralara uyum sağlayabileceğim bir şekilde iyidir,” dedi.
Sovyet-Afgan Savaşı’nın doruğunda Kazak Ulusal Konservatuvarı’na girmeye karar verdiğini anlatan Bisengaliev, eğer yer alamazsa askere alınarak Afganistan’a gönderilebileceğini kabul etti.
Zorlu anlar
Kariyerini düşünürken, Bisengaliev, Hong Kong’daki Moskova Senfoni Orkestrası ile yaptığı konseri, hayatının en unutulmaz ve en zorlu performansı olarak vurguladı. Bu konser, Ağustos 1994’te gerçekleşti ve İngiltere’deki ciddi bir kazadan sonra altı ay boyunca sahne dışı kalmıştı.
“Altı ay boyunca keman çalmamak gerçekten zordu. Sahne almayan herhangi bir profesyonel, ve sonra hemen çok önemli bir konsere gitmek gerçekten ne kadar zor olabileceğini fark etmiyorsunuz. Ve bu muhtemelen en sinir bozucu deneyimdi,” dedi.
Performansın ardından karşılaştığı yoğun baskı ve özgüven sorunlarını hatırlatan Bisengaliev, “Bu deneyimi yaşadığım için mutluydum, çünkü o konserden sonra, birçok düşünce, gerçekten soloist olarak devam etmeli miyim diye”-lerdi? Benim için oldukça bir dönüm noktası çünkü bu konserden geçmek önemliydi ve sonra kendime hala yapabilirim diyebilmem önemliyidi,” diye konuştu.
Bisengaliev, bu hikayeyi daha önce hiç belgelemediğini veya kimseyle paylaşmadığını söyledi. “Beni dinleyen ilk [gazetecisiniz],” dedi.
Ancak, Bisengaliev, zorlu anlardan çok daha pozitif deneyimler olduğunu vurguladı. Dramatik Hong Kong konserinden kısa bir süre sonra Carnegie Hall’da ilk kez sahne aldı.
“Aynı yıl, Carnegie Hall’daki en iyi konserlerimden birini yaşadım. Çok muhtemelen Carnegie Hall’da çalan ilk Kazak olduğumu fark ettim,” dedi.
Kazak müzisyen, önde gelen eleştirmenlerin konserinize katılmasını sağlamanın inanılmaz derecede zor olduğunu vurguladı.
“Nasıl olduysa, o özel konserim için New York Times’tan bir eleştirmenden bir eleştirmen vardı,” dedi.
Eleştirmenin Bisengaliev hakkında yazdığı eleştiri birçok kapıyı açtı. “Başta genç ve yükselen müzisyenler olmak üzere iyi eleştiriler kapıları açabilir,” diye ekledi.
Kazak Olmak
Bisengaliev’in erken kariyeri Sovyetler Birliği’nde başlamış olabilir, ancak nereye giderse gitsin, ev ülkesi Kazakistan’ı temsil ediyor. Bisengaliev, Londra’dayken BBC Haberleri’ni izlediğini ve Kazakistan’ın bağımsızlığını kazanması hakkında haberi değiştiğini hala hatırladığını ve pasaportunu Sovyet’ten Kazak’a değiştirdiğini söyledi.
“Kazakistan’ın bağımsız bir cumhuriyete dönüşümü BBC Haberleri ekranımda gerçekleşti,” diyen Bisengaliev. “Karl Jenkins gibi ünlü besteciler aracılığıyla Kazak müziğini tanıtmaya olan tutkusunu paylaştı.
“Karl Jenkins, Kazak temalarına dayanan yaklaşık altı süit yazmıştır. Bu benim tutkuyla bağlandığım bir şey çünkü insanlar Karl Jenkins gibi insanlar Kazak ezgilerini küresel çapta halka ulaştırır,” dedi.
Bisengaliev, bu tür icraların, Kazak müziğini dünyaya tanıttığı için iyi olduğunu belirtti.
“Bu konuda hiçbir olumsuz yanı görmüyorum. Yavaş yavaş insanlar birbirlerini tanımaya başlar. Karl Jenkins’in ‘Sarıkız’ adlı eserinden dans eden buz pateni sporcuları müziğini herkes beğendi ve yorumcular aslında o müziğin sadece Karl Jenkins tarafından değil, ünlü Abay Kunanbayev’den olduğunu araştırırken keşfetti – diye konuştu.
(Artık Kazak Cumhuriyeti adına gitse de, Kazakistan’ı temsil ettiği her yerde Bisengaliev’in notu düşmektedir.)
