ESCAP: Kazakistan, 2024’te Bölgesel Yatırım Sıralamasında 15.7 Milyar Dolar ile Birinci Sırada
Kazakistan, Kuzey ve Orta Asya’da en önemli yatırım hedeflerinden biri olarak ortaya çıktı. Birleşmiş Milletler Asya ve Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu (ESCAP) tarafından 25 Aralık’ta yayımlanan son rapora göre, ülkede 15.7 milyar dolarlık yeni projelerin çekildiği belirtildi. Bu rakam, bölgedeki tüm yatırımların %63’ünü oluşturan %88’lik bir yıllık artışı temsil ediyor.
Raporda ülkenin, 2023 yılında Kuzey ve Orta Asya’ya akan yatırımların yüzde 27 artarak 24.8 milyar dolara ulaştığı belirtildi. Raporda, “Kazakistan’daki büyüme, ülkenin enerji sektöründeki yatırım olanaklarından yararlanarak, özellikle Katar UCC Holding’in, ülke genelinde iki gaz işleme tesisi, yeni bir kompresör istasyonu ve iki ek gaz boru hattı kurmak için 11 milyar dolarlık yatırım yaptığı gibi bölgenin toplam yabancı doğrudan yatırımlarının %63’ünü çektiği ifade edilmiştir” denildi.
QazaqGas, ülkenin milli gaz şirketi, ve Katar UCC Holding, Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev’in Katar ziyareti sırasında önemli anlaşmalar imzaladı. Bu projeler arasında, ham gazın kullanımını artırmak için yılda bir milyar ve 2.5 milyar metreküp kapasiteli iki gaz işleme tesisi, yeni bir kompresör istasyonu, Aktobe-Kostanai gaz boru hattı ve Beineu-Bozoi-Shymkent boru hattının ikinci hattı yer almaktadır.
Raporda, “Bu bağlamda, Bakanlıkların ve yatırım tanıtım ajanslarının (IP’) aktif yatırım tanıtımı, özellikle sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunan sektörler açısından giderek daha önemli hale gelmektedir. Yeni yatırım hedefleri için başarının, sadece doğru politika ortamının yaratılmasına değil, aynı zamanda yatırımcılara kapsamlı bir destek hizmetleri paketi ve sonrası desteği sunmaktan geçtiği vurgulanmıştır” ifadelerine yer verildi.
Kuzey ve Orta Asya’da güçlü yatırım trendlerine sahip diğer ülkeler arasında Özbekistan ($4 milyar), Kırgızistan ($2.1 milyar), Azerbaycan ($1.2 milyar), Türkmenistan ($339 milyon), Gürcistan ($126 milyon) ve Ermenistan ($67 milyon) bulunmaktadır.
Alt bölgeden çıkan dış yatırımların 2024 yılında azaldığı belirtilirken, Rusya’nın bu miktarın %90’ını veya 2.1 milyar dolarını oluşturduğuna dikkat çekildi. Bu miktarın içerisinde Rus yatırımcılar, Hindistan ve Belarus’un kömür, petrol ve gaz sektörlerine 847 milyon dolar yönlendirmiştir.
Asya-Pasifik bölgesindeki doğrudan yabancı yatırımlar, bu yılın Ocak-Eylül döneminde 292 milyar dolar seviyesine ulaştı ve 2023’te aynı dönemdeki 339 milyar dolara kıyasla 14 milyar dolarlık bir düşüş yaşandı. Hindistan ($76 milyar), Avustralya ($38 milyar), Çin ($28 milyar) ve Japonya ($25 milyar) en fazla yatırım alan ülkeler olarak belirlendi.
Raporda, “Doğrudan yabancı yatırım (DYY) manzarası, küresel ekonomik belirsizlikler, jeopolitik değişimler ve teknolojik dönüşümlerin ortasında hızlı bir şekilde evrilmeyi sürdürmektedir. 2024 yılı, 2023’teki rekor seviyedeki duyuruların ardından yatırım akışlarında bir miktar ılımlılaşma yaşamış olsa da, bölge dikkate değer bir direnç sergilemiş ve uluslararası sermayenin en önemli hedeflerinden biri olarak konumunu korumuştur” ifadelerine yer verildi.
Yatırımcılar, küresel piyasalardaki ve politikadaki kalıcı değişimler tarafından yönlendirilen “yeni normal”e uyum sağlamaktadırlar. Ana itici güçler arasında COVID-19 sonrası hızlandırılmış dijital ekonomi yatırımları, enerji güvenliğine daha fazla vurgu, jeopolitik gerilimlerin ortasında tedarik zinciri yapısının yeniden yapılandırılması ve endüstri politikalarının yaygınlaşması bulunmaktadır.
Uzmanlar, iki önemli yatırım trendine dikkat çekmektedirler – yeni fırsatların ilk çılgınca yatırımlarla karşılaştırıldığında daha dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi ve 2023 projelerinin uygulamaya geçişine doğal bir yavaşlama ile birlikte yatırım hızında bir düşüşün, kurumsal paydaşların sonuçları ve etkileri yakından izleyerek gerçekleşmesi.
Rapora göre, Asya-Pasifik bölgesindeki en fazla yabancı doğrudan yatırımın çoğunluğu hizmetler sektörüne gitmiş olup, toplamın %40-50’sini oluşturmaktadır. Madencilik ve imalat sektörlerinin payı ise dalgalanmaktadır.
Eylül ayı itibariyle, Asya-Pasifik bölgesindeki toplam yabancı doğrudan yatırımın %41’i imalat sektörüne aitken, hizmetler sektörü %55’lik bir paya sahiptir. Birincil sektörün payı, 2024 yılının ilk üç çeyreğinde %4’e gerileyerek, 2023 aynı dönemde %9’dan düşmüştür.
Raporda, “İmalat sektörü içerisinde, 2024 yılının ilk üç çeyreğinde hedeflenen en üst sektörler, sırasıyla 28.2 milyar dolar, 19 milyar dolar ve 12.5 milyar dolar çeken yarı iletken, elektronik bileşenler ve metaller sektörleridir,” ifadelerine yer verilmiştir.
Metaller, 2023 yılında önde gelen imalat sektörü olmasına rağmen, 2024 yılının ilk üç çeyreğindeki yatırımların, 2023 dönemindekiyle karşılaştırıldığında %61 oranında azaldığı belirtilmiştir. Rapor, bu düşüşün, yavaş küresel çelik talebi, düşen çelik fiyatları, daha düşük maliyetlerle artan Çin çelik ihracatı ve azalan yerli tüketimden kaynaklandığını göstermektedir.
