Gençler Arasında Popüler Kazak Masası Oyunu Togyzkumalak
ASTANA – Kazak başkenti olan Astana’da, 8 – 14 Eylül tarihleri arasında düzenlenecek olan beşinci Dünya Göçebe Oyunları öncesi gençler arasında popülerliği artan togyzkumalak (dokuz top) gibi geleneksel masa oyunları canlanıyor.
Togyzkumalak olarak bilinen bu geleneksel Kazak masa oyunu, “bozkırların satrancı” veya “çobanların cebriyatı” olarak da bilinir. Kazak efsanelerine göre, oyun çobanlar tarafından icat edilmiştir. Adı, Kazakça’da “dokuz dışkı topu” anlamına gelen oyunun kökenlerini yansıtmaktadır. Çobanlar eskiden oynamak için toprakta küçük çukurlar kazıp kurumuş dışkı toplarını kullanırlardı. Şimdi ise togyzkumalak genellikle taş, ahşap veya metalden yapılmış toplarla oynanmaktadır.
Togyzkumalak’ın ilk resmi kuralları, Kazak yazar Mukhtar Auezov ve oyuncu Kalibek Kuanyshbayev tarafından 1949 yılında kodifikasyonu yapılmıştır. Bu kurallar bugün hala turnuvaların temelini oluşturmaktadır.
Türk dilli ülkelerde de benzer oyunlar oynanmaktadır. Örneğin, Kırgızistan’da toguz korgool, Türkiye’de mangala ve Azerbaycan’da mere köçdü gibi.
2020 yılında, togyzkumalak, Kırgızistan, Türkiye ve Kazakistan’ın ortak başvurusuyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne dahil edildi.
Kurallar Açıklandı
Astana şehrinin kıdemli antrenörü Nurzhan Konarbayev, kuralları The Astana Times’a açıkladı.
“Togyzkumalak, 4.000 yıllık bir geçmişe sahip Kazak matematiksel ve mantıksal bir oyundur. Bu oyun iki kişi arasında oynanır. Togyzkumalak’ta her oyuncunun dokuz bölümü olan ‘otau’ları vardır, toplamda 18 otau. Tahta üzerinde her oyuncunun tarafında ‘kazan’ adı verilen iki daha büyük sıra bulunmaktadır. Oyun, kumalak adını verdiğimiz toplarla oynanır. Kumalakların sayısı bir tarafta 81’dir ve karşı tarafta da aynı sayıda, toplamda 162 kumalak vardır. İlk olarak kazanına 82 kumalak toplayan oyuncu oyunu kazanır,” dedi Konarbayev.
İlk hamleyi yapan oyuncuya başlayıcı denir. Oyuncu, kazasındaki herhangi bir delikt…
