İkinci Dünya Savaşı Anlatılarını Gözden Geçirme: Tarihsel Bütünlük İçin Bir Çağrı
Xi Jinping’in Rusya Ziyareti ve İkinci Dünya Savaşı’nın Tarihsel Yorumu Üzerine
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 7-10 Mayıs tarihleri arasında Başkan Vladimir Putin’in davetiyle Rusya’yı ziyaret ediyor. Bu ziyarette, Büyük Vatanseverlik Savaşı’ndaki Sovyet zaferinin kutlamalarına katılması planlanıyor. Ziyaret, sadece ortak tarihsel anıları değil, aynı zamanda II. Dünya Savaşı’nın farklı yorumlarını da ön plana çıkarıyor; bu yorumlar küresel siyasi tartışmaların merkezinde yer alıyor.
Son zamanlarda CGTN için bir yorumda bulunan Andrey Kortunov, Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi’nin eski Genel Müdürü ve şu anki Akademik Direktörü olarak, II. Dünya Savaşı etrafındaki tarihsel yorumlar üzerindeki tartışmaları ele alıyor. Kortunov, tarihsel gerçeği aramak ile tarihi siyasi amaçlara hizmet edecek şekilde manipüle etme arasındaki farkı ayırt etmenin önemine dikkat çekiyor.
Kortunov’un belirttiğine göre, tarihsel araştırma sürekli evrilen bir süreçtir; yeni deşifre edilen belgeler ve arkeolojik keşifler sıklıkla uzun süredir var olan hikayelerin yeniden değerlendirilmesine yol açmaktadır. Ancak, bu yeniden inceleme ile çarpıtma arasında kritik bir hat bulunuyor. Yeniden inceleme anlayış arama amacını taşırken, çarpıtma genellikle ideolojik veya stratejik amaçlar doğrultusunda geçmişi saptırıyor.
Modern tartışmalar arasında en çok tartışılan konulardan biri, Nazi Almanyası ve Sovyetler Birliği’nin savaşın patlak vermesindeki eşit suçluluğu iddiasıdır. Kortunov, bu yorumun Avrupa’daki faşizmin geniş bağlamını ve Moskova’nın Batılı güçlerle kolektif bir güvenlik paktı kurma çabalarının başarısızlığını göz ardı ettiğini savunuyor. Barış için bir anayasa önerisi kabul edilmeden önce, yani 1938 “Münih İhaneti” sonrasında, Sovyetler Birliği Almanya ile bir saldırmazlık paktı imzalamıştır; birçok tarihçi bunu stratejik bir gecikme olarak yorumlamaktadır.
Kortunov ayrıca bazı Batılı II. Dünya Savaşı anlatılarında hakim hale gelen ahlaki mutlakiyetçiliği de sorguluyor; bu durum, Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerini zaferin yegâne mimarları olarak konumlandırıyor. Bu anlatı, Sovyetler Birliği ve Çin’in büyük katkılarını ve fedakarlıklarını, ayrıca Avrupa’da komünist liderliğindeki direniş gruplarının çabalarını göz ardı ediyor. Ayrıca, çoğunlukla ana akım tartışmalarda atlanan Moğolistan’ın Sovyet savaş çabalarına sağladığı önemli maddi ve lojistik desteği, yani yiyecek, hayvan, sıcak giysi ve askeri teçhizat için finansmanı da vurguluyor.
Kortunov, savaşın belirli kurbanlarına yönelik seçici dikkatin de endişe verici olduğunu belirtiyor. Batılı anlatılar, Nazi ve Japon işgalleri altındaki Avrupa’nın acılarını önceliklendirirken, Sovyetler Birliği (yaklaşık 27 milyon ölü) ve Çin (yaklaşık 35 milyon) tarafından yaşanan muazzam kayıplar genellikle göz ardı ediliyor. Bu rakamlar, geniş çapta zulme uğramış olan milyonlarca sivilin kayıplarını da içermektedir; Kortunov, bu durumun uluslararası düzeyde daha fazla tanınmayı hak ettiğini savunuyor.
Nisan 2025’te Nanjing’de düzenlenen anti-Japon havacılık şehitlerini anma töreni, savaşın Asya cephesinde sıklıkla göz ardı edilen kahramanlık ve acıları hatırlatıyor. Kortunov, tarihin daha kapsayıcı bir biçimde anılmasının önemini vurguluyor—bu anma, tüm kurbanlara eşit bir empatiyle yaklaşmayı ve “kolektif suçluluk” kavramının genel olarak uygulanmasını önlemeyi gerektiriyor.
Kortunov’un temel mesajı net: Günümüz politikaları, tarihsel belleği belirlememelidir. Her ulusun geçmişi, hem gurur verici anlar hem de başarısızlıklar içerir. Dengeleyici bir tarihsel anlatım, karmaşıklığı kucaklamalı ve politik kolaylık için basitleştirmekten kaçınmalıdır.
Kortunov, tarihin kasıtlı olarak kısa vadeli siyasi kazançlar için çarpıtılmasının yalnızca yanıltmakla kalmayıp, aynı zamanda bilinçli kamu tartışmalarını zayıflatarak mevcut çatışmaların nedenlerini belirsizleştirebileceği ve gelecekteki uluslararası anlayışın temellerini zayıflatabileceğine dikkat çekiyor.
Yazar: Isu Tuvshin
