Kazakistan Bütçe Harcaması, Meclis Onayı Sonrasında 2024’te 3.2 Milyar Dolar Artış Gösterecek
Kazakistan Meclisi Mazhilis, 1 Kasım tarihinde üç yıllık bir bütçe planını onayladı. Tasarıya göre, bütçe harcamaları 2024 yılında 1.3 trilyon tenge (3.2 milyar ABD doları) artarak 24 trilyon tengeye (54 milyar ABD doları) ulaşacak.
2025 yılında bütçe harcamalarının 23.8 trilyon tenge (51.3 milyar ABD doları) olması beklenirken, bu rakamın 2026 yılında 25.1 trilyon tenge (54.1 milyar ABD doları) aşması öngörülüyor.
Sosyal Sektöre Odaklanma
Bütçe harcamalarının yüzde 40’ından fazlasının sosyal sektöre yönlendirildiği belirtiliyor.
2024 yılında endeksli emekli maaşları ve yardımları için 5.4 trilyon tenge (11.6 milyar ABD doları) ayrılırken, çocuk bakım süresini 1.5 yıla kadar uzatmak için Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev’in önerisiyle gelecek yıl için 93.3 milyar tenge (201.2 milyon ABD doları) bütçelendirildi.
Yine sosyal sektördeki bir diğer önemli adım, kadınların emeklilik yaşı olan 61 yaşın 2028’e kadar korunması. Bu durum, 150.000’den fazla kişiyi kapsayacak ve önümüzdeki üç yıl için ekstra 473 milyar tenge (1 milyar ABD doları) gerektirecek.
Bütçede 2.4 trilyon tenge (5.2 milyar ABD doları) sağlık sistemi gelişimi için ayrılırken, Milli Sağlık Sistemi Modernizasyonu projesinin uygulanması planlanıyor. Milli proje, 655 sağlık tesisi inşasını ve 32 ilçe hastanesinin modernizasyonunu öngörüyor. Bu inisiyatifin amacı, kırsal kesimdeki dört milyon vatandaşa özel tıbbi yardım sağlamak.
Eğitim sektörü ise 1.7 trilyon tenge (3.7 milyar ABD doları) bütçe alacak ve büyük bir bölümü Rahat Okul Milli Projesi için ayrılacak. 2023 yılında başlatılan proje, Kazakistan’daki okul yerlerinin eksikliğini ve üç vardiya okulları sorununu çözmeyi hedefliyor. Plan, 369 okul inşasını içeriyor.
Kazak maliye bakanına göre, bu yıl öğretmen maaşlarında %30’luk bir artış için 96 milyar tenge (207 milyon ABD doları) ayrılacak.
Ekonomik Kalkınma Senaryosu
Önümüzdeki üç yıllık bütçe, sosyo-ekonomik kalkınma tahminlerine dayanılarak oluşturuldu. Bu projeksiyona göre, ülkenin GSMH’sının 2024 yılında %5.3 ve 2026’dan 2028’e kadar %6 büyümesi bekleniyor. Sonuç olarak, ortalama yıllık GSMH büyüme hızının %5.8 olması öngörülüyor.
Temel senaryoda petrol fiyatı varil başına 80 dolar olarak tahmin ediliyor.
Milli Fon Aktarımları
Maliye Bakanlığına göre, 2024 yılında hükümet harcamalarının gelirlerini 3.5 trilyon tenge (7.5 milyar ABD doları) aşması bekleniyor. Bu rakam 2025 yılında 3.6 trilyon tenge (7.8 milyar ABD doları) olacak ve 2026 yılında 3.9 trilyon tengeye (8.4 milyar ABD doları) ulaşacak.
Bu açığı kapatmanın bir kısmı, ulusal bütçe ihtiyaçlarını finanse etmek üzere Milli Fon’dan garanti edilen bir transfer ile karşılanacak.
Kazakistan Milli Fonu’ndan garanti ulusal transferler, ülkenin petrol gelirlerinin bir kısmının, Milli Fon’da biriktirilmesini ve özellikle dalgalı petrol fiyatları dönemlerinde ülkenin mali istikrarını sağlamak için belirli bütçe ihtiyaçlarına yönlendirilmesi mekanizmasıdır.
Kazakistan ekonomisti Galymzhan Aitkazin’e göre, üç yıl boyunca ortalama bütçe açığının %7.7 olması beklenirken, bütçe gelirlerinin ortalama artış hızının yalnızca %2.7 olması, bütçe açığının artmasının ilerleyen yıllarda nasıl finanse edileceğinin tam olarak anlaşılamadığını ve Milli Fon’dan fon kullanmanın ve bütçeye yeni revizyon ve ayarlamaların hükümet için bir norm haline gelip gelmeyeceğinin belirsiz olduğunu ifade etti.
Ancak Mazhilis’in plenar toplantısında Ulusal Ekonomi Bakanı Alibek Kuantyrov, Milli Fon’un varlıklarının güvenli olduğunu ve fonun varlıklarının Ekim ayında 56.3 milyar dolar olduğunu belirtti.
Kuantyrov, Milli Fon’un döviz varlıklarının 2024 yılında 68 milyar dolara, 2025 yılında 80.7 milyar dolara ve 2026 yılında 93.3 milyar dolara çıkmasının beklendiğini söyledi.
“Genel olarak, orta ve uzun vadeli olarak Milli Fon’un oluşumu ve kullanım politikası, Milli Fon fonlarının gelecek nesiller için korunmasını amaçlamaktadır,” diye konuştu.
Kaynak: https://astanatimes.com/2024-budget-to-boost-expenditures-and-emphasize-social-sector/
