Kazakistan, Eylül’de Çözümlerle Atık Yönetimindeki Eksiklikleri Gideriyor
Atık Yönetimi İçin Yeni Strateji Geliştirilecek
ASTANA – Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Eylül ayına kadar atık yönetimine yönelik özel bir strateji hazırlayacak. Bu strateji, farklı atık türlerinin kapsamlı bir şekilde yönetilmesini sağlarken, alandaki köklü sorunları da ele alacak. Bakanlık Atık Yönetimi Departmanı’nın müsteşar yardımcısı Ablai Almukhanov, bu konuyla ilgili The Astana Times’a yaptığı açıklamada, "Eylül ayına kadar güçlü ve zayıf yönleri belirleyecek, ileriye dönük yönümüzü çizecek ayrıntılı bir durum analizi içeren bir kavram geliştirme aşamasındayız." dedi.
Düşük Geri Dönüşüm Oranı
Ülke, her yıl 4.5 milyon tonun üzerinde belediye atığı üretiyor. 2024 yılında, sadece %26 oranında atık geri dönüştürüldü ki bu oran, hükümetin hedefi olan %30’un altında kalıyor. Almukhanov, “Yeşil bir ekonomiye geçiş kavramımız var ve bu, atık yönetimi alanında nereye yöneldiğimizi yansıtıyor. 2030 yılına kadar %40 geri dönüşüm hedefine ulaşmak zorundayız.” şeklinde konuştu.
Kazakhstan’da geri dönüşüm oranlarının düşük olmasının birçok nedeni bulunuyor. Bunlardan biri, ekonomik çekiciliğin düşük olması ve mevcut tarifelerin işletmelerin gerçek maliyetlerini karşılamadığıdır. 2021 yılında kabul edilen Yeni Çevre Yasası’ndan bu yana, yerel yetkililerin belediye katı atıkları için tarifeleri maslikhatlarda gözden geçirmesi ve onaylaması gerekiyor. Mart itibariyle, bu tarifeler ülke genelinde yalnızca 155 ilçe ve şehirde revize edildi.
Mart ayında bir hükümet toplantısında konuşan Bakan Yerlan Nyssanbayev, özel sektör ve kamu iş birliğini önererek belediye katı atıkları için ekonomik olarak cazip bir tarife onaylanmasını önerdi.
Hükümetten Destek
Almukhanov, bakanlığın 2024’ten itibaren geri dönüşüm, ayırma ve taşıma ile ilgili işletmelere sübvanse edilen bir finansman mekanizması sunduğunu belirtti. Bu destekle, girişimcilerin sektördeki projelerini gerçekleştirebilmeleri için düşük faizli krediler sağlanıyor.
Yatırımcıların bu teşvik finansman programına büyük ilgi gösterdiğini vurgulayan Almukhanov, yerel otoriteler tarafından sunulan 67 projenin bakanlık ve Atameken Ulusal Girişimciler Cemi tarafından onaylandığını söyledi. Bu projeler, ülkenin geri dönüşüm kapasitesini 1.1 milyon ton artırma potansiyeline sahip.
Kök Sorunlar
Eylül ayında açıklanacak yeni kavram, atık yönetimine daha bütünsel bir yaklaşım sunmayı da hedefliyor. Almukhanov, atık politikasındaki parçalı yaklaşımın bir sorun olduğunu dile getirerek; “Bazı atık türleri önemli ölçüde daha az ilgi görüyor.” dedi. Özellikle, inşaat atıkları, tıbbi atıklar ve tarımsal atıklar gibi farklı türler birden fazla ajans tarafından yönetiliyor.
Sıfır Atık Hedefi
Küresel ölçekte, geri dönüşüm endüstrisi en hızlı büyüyen sektörlerden biri haline geliyor. Boston merkezli BCC Research’e göre, plastik geri dönüşüm pazarının 2024’teki değerinin 42.4 milyar dolardan 2029’da 57.9 milyar dolara çıkması bekleniyor. Ülkeler, sıfır atık kavramına doğru adım atarak atıkları en aza indirme çabası içinde.
Almukhanov, “Politikamız, atıkların depolama alanlarına gönderilmesini en aza indirmeye odaklanıyor. Neyin geri dönüşüm için yeniden kullanılabileceğini saptayıp bunları geri kazanmayı hedefliyoruz.” diyerek bu sürecin önemine dikkat çekti.
Kazakhstan’da yaklaşık 3,000 depo alanı bulunmakta, ancak bunların sadece %20’si çevresel standartlara uygun. 2024 yılında hükümet, 1,000’den fazla kaçak depolama alanı raporladı.
Toplum Hareketi Artıyor
Hükümet politikaları zaman alabilirken, aktivistler de toplumsal hareketleri teşvik ederek ilerleme kaydediyor. Almatı’da 2017’de başlatılan Darmarka etkinlikleri, insanlara kullandıkları ürünleri bağışlama ve daha sorumlu bir geri dönüşüm yapma imkanı sunuyor.
Ekotrenör Mariyam Kassymova, “Temel hedef, insanları daha çevre dostu bir yaşam tarzı ile tanıştırmak. Geri dönüşmesi gereken malzemeleri buraya getirip onları geri dönüştürebilirler.” diyerek etkinliğin amacını özetledi.
Uzmanlar, çocuklara çevre bilinci kazandırmak için okul öncesi ve okul eğitimlerinde çevresel eğitim öneriyor. Bu sayede yeni neslin sürdürülebilir bir hayat sürme isteği, bir yük değil, bir yaşam tarzı haline gelebilir.
