Kazakistan ile Yüzyıllardır Devam Eden Dostluk ve Komşuluk Hikayemizde Yeni Bir Bölüm Açıyoruz – Şavkat Mirziyoyev
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, 9 Ağustos’ta Astana’da gerçekleşen Altıncı Orta Asya Devlet Başkanları Danışma Toplantısına katıldı.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev’in başkanlık ettiği etkinliğe Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev onur konuğu olarak katıldı ve Kaha Imnadze, Merkezi Asya’da Önleyici Diplomasi İçin BM Bölgesel Merkezi Başkanı da bulundu.
Toplantının gündeminde, bölgede çok yönlü işbirliğinin genişletilmesi, siyasi diyalogun geliştirilmesi, ticaret, yatırımlar, ulaşım, enerji, tarım ve ekoloji alanlarında ortak programlar ve projelerin ilerletilmesi, kültürel ve insani değişimlerin güçlendirilmesi ve modern tehditler ve zorluklarla başa çıkılması gibi konular ele alındı.
Konuşmasında, Özbekistan Cumhurbaşkanı, bölgesel dayanışmayı güçlendirmek ve çok yönlü işbirliğini genişletmek için yapılan kolektif çabaları son derece önemsediğini belirtti.
“Net ve etkili diyaloglarımız, öne sürülen önemli girişimler, çok sayıda çok taraflı proje ve programın başlatılması, ortak etkinliklerin gerçekleştirilmesi ve diğer eylemler bölgenin yüzünü ve imajını temelden değiştirmiştir,” dedi Şavkat Mirziyoyev.
Ülkelerin bölgesel işbirliğini ve önemli konuları etkili bir şekilde ele almayı başladığını vurguladı. Karşılıklı ticaret hacmi, yatırımlar, kargo taşımacılığı ve vatandaş ziyaretleri önemli ölçüde artmıştır. Yabancı ülkelerin bölgeye olan ilgisi, “Orta Asya Artı” formatında yapılan değişik toplantılarla kanıtlanmıştır.
“Bugün, benzersiz bir bölgesel kimlik oluşturma sürecinin başladığını gururla söyleyebiliriz,” dedi Özbekistan Cumhurbaşkanı.
Lider, bölgesel işbirliği mekanizmaları ve kurumlarının başlatılmasına ilişkin meslektaşlarının önerilerini destekledi, milli koordinatörler, sektörel bakanlıklar ve ajans temsilcileri toplantıları düzenlemelerini önerdi. Verilen kararların uygulanması için etkili araçların geliştirilmesinin ve mevcut aşamada ortak projelerin ilerletilmesinin önemini vurguladı.
“Danışma Toplantısının formatını derinleştirmek ve uzun vadeli işbirliği gündemini zenginleştirmek için birlikte daha ileri taşımak için zaman geldi,” dedi Özbek lider.
Bu konularda kavramsal öneri ve teklifler geliştirmek için Özbekistan’da bir sonraki Orta Asya Uzman Forumunun toplanmasının önerildiği belirtildi.
Geçerli küresel duruma da değinen Özbekistan Cumhurbaşkanı, Orta Asya’nın jeopolitik konumu nedeniyle küresel güven krizinin ve artan çatışmaların tüm olumsuz sonuçlarıyla karşılaştığını belirtti.
Geleneksel ticaret ve ulaşım hatlarının bozulduğu, bölgedeki ülkelerin yaptırım politikalarının rehin olduğu, lojistik maliyetlerin önemli ölçüde arttığı, enflasyon baskısının arttığı, küresel sermaye piyasasında fırsatların azaldığı, korumacılığın arttığı ve yeni engellerin ortaya çıktığı belirtildi.
Ayrıca, Afganistan’daki gelişmelerle ilgili konuların uluslararası gündemde geri plana itildiği belirtildi.
Orta Asya ülkelerinin refahının büyük ölçüde ortak çabalar, yakın işbirliği, kararlı hareketler ve bölgesel çıkarları birlikte ilerletme isteği üzerine inşa edildiği belirtildi. Bu bağlamda, bölgesel güvenlik ve istikrarı sağlayan bir Konsept Geliştirme Dokümanının oluşturulması önerildi.
Küresel süreçlerin Orta Asya’nın sürdürülebilir kalkınmasına etkisini analiz ederek, Özbekistan Cumhurbaşkanı bölgede pratik işbirliğin öncelikli alanlarına ilişkin birkaç yönlendirici belirledi.
Öncelikle, uzun vadeli ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi için yeni itici güçler ve modellerin gerekliliği vurgulandı.
“Ülkelerimiz doğal ticaret ortaklarıdır ve milli ekonomilerimiz birbirini tamamlayacaktır,” dedi Şavkat Mirziyoyev.
“Aynı zamanda, bugün, ülkelerimiz toplam ticaret dönüşümümüzde bölgesel ticaretin payı küçüktür. Bölgede tam teşekküllü bir serbest ticaret alanı oluşturmaya yönelik engeller halen mevcuttur.
Analizler, ilk öncelikli önlemlerin uygulanmasıyla önümüzdeki beş yıl içinde karşılıklı ticaret hacminin iki katına çıkabileceğini göstermektedir.
Bu, gümrük ve gümrük dışı engellerin kaldırılmasını, uygunluk sertifikalarının karşılıklı tanınmasını ve yönetmeliklerin birleştirilmesini, gümrük işlemlerinin dijitalleştirilmesini ve fitosaniter prosedürlerin birleştirilmesini, ve Devlet alımlarındaki diğer ülkelerden ayaklarına kolaylaştırmayla ilgili fırsatları keşfetmeyi içerir.
Birleşik bölgesel bir pazar oluşturmak uzun vadeli bir stratejik hedef olmalıdır.
Devlet Bakanları Düzeyinde Ekonomi Konseyi’nin düzenli toplantılarını bu konularla ilgilenmek için önermiştir.
Özbekistan, gelecek yıl bunlardan ilkinin ev sahipliğini yapmaya hazır ve Orta Asya iş ortaklığı haftasını düzenlemeye hazır, bölgesel forum ve sektörel konferanslar, sanayi potansiyeli sergi-fuarı ve ihracat fırsatları sunumlarını içermektedir.
Sanayi işbirliğinin teşvik edilmesine özel önem verildi. Bu konuda başarılı örnekler bulunmaktadır, bunlar sınır ötesi işbirliği alanları, modern otomotiv projeleri, ev elektroniği, farmasötik ürünler, tarımsal ve tekstil kümeleri, lojistik merkezler ve altyapı tesislerini içermektedir.
“Çabalarımızı birleştirerek bölgenin endüstrileşmesi için tek bir harita oluşturabiliriz, uluslararası şirketlerden yatırımlar ve teknolojiler çekmek ve yeni işbirliği biçimlerini tanıtmak için,” dedi devlet başkanı.
Bakanlar düzeyinde bir Konsey kurulması ve bu konuda bir program belgesi hazırlama önerildi.
Ayrıca, Orta Asya Yatırım Konseyi, İnovasyon Geliştirme Bankası gibi kurumların kurulması ve ortak yatırım forumlarının düzenli yapılmasını umut vaad etti.
Bölgesel ulaşım iletişim ağlarının geliştirilmesi işbirliğinin başlıca alanlarından biri olarak belirlendi. Bölgenin coğrafi özellikleri göz önüne alındığında, dış ticaret ulaşım maliyetlerinin son ürün değerinin% 50’sine kadar ulaştığı, bu da küresel ortalamadan dört ila beş kat daha yüksek olduğu belirtildi.
Bu bağlamda, ortak bir tarife politikasının şekillendirilmesi ve uygulanması, ulusal taşıyıcıları desteklemek için teşvikler ve tercihlerin uygulanması, ulaşım sektörünün ve altyapısının modernleştirilmesi, sınır noktalarının taşıma kapasitesinin arttırılması, ve ulaşım sektörünün dijitalleştirilmesi sistematik bir yaklaşım gerektirmektedir.
Gıda güvenliğini sağlamak için çaba gösterme ihtiyacı vurgulandı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nden uzmanların hesaplamalarına göre Orta Asya ülkeleri sadece temel gıda ürünlerine olan ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri gibi uluslararası pazarda güçlü bir konum da elde edebilirler.
Bunun için tarımda ve su koruma konularında yenilikçi teknolojilerin uygulanması, verimliliğin arttırılması, derin işleme geliştirilmesi, ırk seçimi konusundaki bilimsel araştırmaların güçlendirilmesi ve kümeler ve “akıllı” çiftliklerin oluşturulması önemlidir.
Bu alandaki Bölgesel Stratejinin geliştirilmesi için, bu yıl Eylül ayında Taşkent’te gerçekleşecek olan kara bağlantılı ülkeler için gıda güvenliğini sağlamak içın uluslararası bir forum çerçevesinde bölgenin tarım bakanları toplantısının yapılması önerildi.
Devlet başkanı, iklim değişikliği konusuna da özel önem verdi. Yükselen sıcaklıklar, eriyen buzullar, sel baskınları, kuraklıklar, toz fırtınaları ve diğer birçok doğal olayın ciddi zararlara neden olmaya devam ettiğini belirtti.
“Bu yılın Kasım ayında Azerbaycan’da Dünya İklim Zirvesi’nde ülkelerimiz birleşik bir pozisyon sunabilir. Bu noktada, bölgedeki çevresel durum hakkında uluslararası toplumu, fonları ve bağışçı kuruluşları bu akut problemleri çözmeye çekmek için birlikte bir sunum yapılması söz konusudur,” dedi Şavkat Mirziyoyev.
Ek olarak, bölgesel sürdürülebilir kalkınma ve sınır aşan nehir su kaynaklarının akılcı kullanımı için bölgesel bir strateji ve geniş kapsamlı bir programın geliştirilmesi önerildi.
Enerji sektöründe işbirliği ana işbirliği alanları olarak belirtildi. Şu anda, üçüncü ülkelere elektrik üretimini artırmak ve ihraç etmek amacıyla bölgesel ölçekte birçok stratejik proje geliştirilmektedir.
Yine, nükleer enerjinin geliştirilmesi ve hidrokarbon tedarikinin artırılması planlar dahilindedir.
Özbekistan Cumhurbaşkanı, bölgenin ülkeleri arasında parlamentolar arasındaki etkili değişimleri geliştirmeyi yüksek değerlendirdi ve bunu desteklediğini ifade etti. Bu bağlamda, gelecek ay Hiva şehrindeki sonraki İnter-Parlamentolar Forumunun düzenlenmesini önerdi.
İnsani alanda işbirliği konularına da değinen devlet başkanı, “halklarımızın bölgenin geleceği için sahip oldukları önemin, dayanışmanın, ve ortak sorumluluğun güçlendirilmesine büyük dikkat gösterilmesi gerektiğini” vurguladı.
“Ulusal medya platformu “Orta Asya Tarihi ve Kültürü: Ortak Bir Geçmiş ve Ortak Bir Gelecek” ‘nin hızlı bir şekilde başlatılması, bu yönde önemli bir pratik adım olacaktır,” dedi.
Bölge halkları arasındaki karşılıklı anlayış ve dayanışmayı güçlendirmek için bölgesel kimlik oluşturmanın pratik yönlerine adanmış bilimsel bir forumun yapılması önerildi.
Bölgesel yeni fikir ve projeler yarışmasının düzenli olarak yapılması, “Orta Asya Gençlik Gündemi- 2030” u ileri taşımak için ve genç nesli işbirliği programlarına dahil etmek için önemli olacak.
Devlet başkanı, eğitim alanında işbirliğinin geliştirilmesine ilişkin çeşitli inisiyatifler öne sürdü. Önde gelen yüksek öğretim kurumlarının diplomalarının karşılıklı tanınmasına ilişkin bir anlaşmanın geliştirilmesi, yetenekli öğrenciler için karşılıklı anlaşmalara dayanan burslar ayırmak, merkezi eğitim ve akademik değişim programını kabul etmek önemli olarak belirtildi.
Bu konuları detaylı bir şekilde tartışmak için ilk Orta Asya Eğitim Forumunun 2022 yılında Taşkent’te düzenlenmesi planlanmaktadır.
Turizm, bölgesel işbirliğinin yeni bir itici gücü olarak tanımlandı. Turizm değişimlerini genişletmek için ulusal kimlik kartlarının karşılıklı tanınma ve “bir tur paketi – tüm bölge” prensibine dayalı kitle turizmi ürünlerinin geliştirilmesi önerildi.
Sonuç olarak, devlet, 2040 yılına kadar bölgesel işbirliği konseptinin kabul edilmesini destekledi ve Orta Asya’da stratejik ortaklık ve işbirliği için çok taraflı bir anlaşma hazırlanmasını önerdi.
Özbekistan Cumhurbaşkanı, bu toplantının etkili sonuçlarının Orta Asya’daki arkadaşlığı ve iyi komşuluk ilişkilerini güçlendireceğine, bölgenin halklarının refahı için uygulamalı işbirliğin genişlemesine yol açacağına güvendiğini ifade etti.
Devlet başkanı, Orta Asya devletlerinin gelecek yıl Özbekistan’da düzenlenecek yedinci zirveye katılmaları için liderleri davet etti.
