Kazakistan, İlk Büyük Dil Modeli ile Yapay Zeka’nın Geleceğini Kucaklıyor
Astanalı Zeki Sistemler ve Yapay Zeka Enstitüsü (ISSAI) Nazarbayev Üniversitesi, Kazakistan’ın küresel yapay zeka arenasına ilerlemesi konusunda önemli bir kilometre taşı olan ülkenin ilk büyük dil modeli (LLM)’iyle Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev’e hediye etti.
Sinir ağı teknolojisine dayanan proje, Kazakça versiyonu olan ChatGPT’nin temelini oluşturuyor.
ISSAI’nin dış ilişkiler ve baş veri bilimci yardımcı direktörü Madina Abdrakhmanova, Kazinform’la yaptığı röportajda “KazLLM, Kazakistan’ın IT topluluğunun yerli yenilikler kullanarak gelecekteki ürünleri ve hizmetleri geliştirebileceği temelidir” dedi.
Abdrakhmanova, yerel dil modelinin önemini vurgulayarak ücretsiz ChatGPT versiyonlarının risklerine dikkat çekti.
“Ücretsiz versiyonlar, verilerinizle ödeme yapmanız gerektiği ilkesi üzerine çalışır. Veri, yeni altındır. Birçok kişi özellikle devlet kurumları için riskleri anlamıyor. Devlet organları, Kazakistan’da barındırılan sertifikalı uygulamaları kullanmalıdır” diye konuştu.
Kazakistan, kültürel ve tarihsel bağlamlarına göre şekillendirilmiş dil modelleri geliştiren Güney Kore, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık ve Fransa gibi ülkeler arasına katıldı.
Yerel dokunuşlu Yapay Zeka
2019’da kurulan ISSAI, Kazak diline yönelik AI araştırmalarını ilerletmeye odaklanan küçük bir ekip ile başladı. KazLLM üzerindeki çalışmalar 2024 Nisan’ında başladı ve yerli sunucu altyapısının eksikliği nedeniyle ekip eğitim için bulut sağlayıcılara güvendi.
“Verilerin yaklaşık %95’i açık kaynaklardan geldi, ek veriler en iyi uygulamalarımızı kullanarak çevirilerle oluşturuldu. Ekibimiz makine öğrenimi mühendislerini ve uzman dil bilimcilerini içeriyor” diyen Abdrakhmanova, projenin birikmiş 150 milyar jeton üzerine inşa edildiğini söyledi.
“Modelimiz Kazakça, Rusça, İngilizce ve Türkçeyi anlayabiliyor ve çeviri ve metin özetleme gibi görevleri yerine getirebiliyor. Bu, analitik çalışma için oldukça faydalıdır” dedi.
Abdrakhmanova, enstitünün modelin ses ve görüntüleri işlemesini sağlama planlarını belirtti. “Dünya çapında birçok ürün, dil modellerini görüntü anlayışı ile birleştiriyor, ancak daha az sayıda ses işleme ile uğraşıyor. Bu daha da karmaşık bir zorluk, ancak üzerinde çalışıyoruz” dedi.
ISSAI ekibi daha önce, Kazakistan’ın ilk çok işlevli konuşma tabanlı uygulaması olan Soyle App’ı geliştirdi. KazLLM’in aksine bir araştırma projesi olan Soyle App, daha önceki araştırmalar üzerine inşa edilmiş tam olarak geliştirilmiş bir üründür ve 20 Kasım’da piyasaya sürüldü.
Soyle App, Kazakça, Rusça, İngilizce ve Türkçe arasında çeviri yapabilir, konuşmayı metne ve metni sese dönüştürebilir. Şu anda gerçek zamanlı olmasa da geliştirme çalışmaları devam etmektedir.
Fırsatlar ve zorluklar
Abdrakhmanova, yerel yetenekleri korumanın önemini vurguladı. KazLLM projesi, Nazarbayev Üniversitesi, Astana IT Üniversitesi, Bolashak bursiyerleri mezunları ve diğer yerel kurumlar dahil olmak üzere öğrencileri içeriyor.
“Çok sayıda yetenekli öğrenci yurtdışında fırsatlar için Kazakistan’ı terk ediyor. Bu tür projeler, bizi heyecan verici ve anlamlı çalışmalara dahil ederek onları tutmamıza izin veriyor” dedi.
Abdrakhmanova’ya göre proje 70 kişilik bir ekibi eğitmiş durumda.
“Dünya çapında büyük dil modelleri geliştirmek nadirdir. Bu deneyimi paylaşma ve gençlerimizi yetiştirme fırsatı paha biçilmez oldu. Gençlerimiz benzersizdir – motive, hızlı öğrenir ve büyük şeyler başarabilirler” dedi.
Abdrakhmanova, yapay zeka geliştirmenin üç temel bileşeni olan veri, insan sermayesi ve ekipmanı belirledi.
“Şu anda Orta Asya’daki tek akademik organizasyon olan Nvidia sunucularına sahibiz, yapay zeka çipleri ve altyapının ana sağlayıcısı. Ancak tedarik sorunları ilerlememizi engelliyor” dedi.
Finansman ve yetenek temin edilebilirken, ileri düzeyde yerli sunucuların ihtiyacı büyük bir engel teşkil etmektedir.
“Eğer sunucuları Kazakistan’da satın alırsak, sadece modelleri eğitme konusunda deneyim kazanmakla kalmayacak, aynı zamanda bu sunucularla çalışma yeteneğine de sahip olacağız” diye ekledi.
