Kazakistan’da Uygur Kültürünü Canlandırarak, Bir ‘Reel’ Daha.
Prag — Said Maximov, Orta Asya’da Uygur kültürünü ve geleneklerini yaşatmanın bir yolunu bulmaya yardımcı olmak için Silikon Vadisi’nde bir girişimci zihniyetini getirmeye çalışıyor.
Halkla ilişkiler ve pazarlama alanında bir geçmişe sahip olan 36 yaşındaki girişimci, 2022’nin sonlarında Digital Yurt’u kurarak, gelenekleri sürdürmek, Uygur dilinin bilgisini artırmak ve bugün hala devam eden baskının olduğu bir etnik grup için bir topluluk oluşturmayı umuyor – özellikle Çin’de.
Maximov, modern bir çözüm bulmak amacıyla Instagram hesabını açtı.
“Basit bir şeylerle başladım,” dedi. “En büyük hedef kitlemiz gençler – ve onlara nasıl ulaşacağınızın yolu sosyal medyadır. Sorun şu ki, orada eğlence ön planda, topluluğumuzun karşılaştığı sorunlarla pek ilgilenilmiyor.”
Ancak Maximov, yavaş yavaş bir yol bulmayı başardı.
Instagram’ın algoritma platformuna uygun olan kısa, hızlı tempolu videolarla başlayan “reels”, yaklaşık 50 düzenli katılımcısı olan ve çevrimiçi varlığını giderek artıran yüzlerce kişiden oluşan bir gerçek hayat topluluğuna dönüştü.
Başlangıcından bu yana, Digital Yurt, Uygur’a ait işletmeleri desteklemek için bir kuluçka makinesi için para topladı ve Kazakistan’da bir Montessori anaokulu kurdu – ülkenin en büyük şehri Almaty’de – Uygur dilinde okuryazarlığı artırmak için.
Maximov’un ifade ettiği gibi, bu eski uygulamaları uyarlama ve modernleştirme stratejisinin bir parçası, Digital Yurt’un başarmaya çalıştığı şeyin özünde bulunuyor.
“Günümüz gençleri hala tarihlerini öğrenmek ve onunla etkileşimde bulunmak istiyor, ancak belki de geleneksel etkinlikler ya da yaşlı neslin ilgilendiği yerler onlara gerçekten cazip gelmiyor. İşte bu yüzden dijital yola başvurduk,” dedi. “Heyecan verici oldu ama aynı zamanda zor da oldu çünkü topluluğumuzun modern toplumda karşı karşıya kaldığı ne kadar sorun olduğunu bilmiyordum.”
Uygurlar için en önemli sorunlardan biri, Kazakistan’ın doğu sınırındaki Çin’de gelişen sorunlardır.
Doğu Türkistan olarak da adlandırılan günümüz Xinjiang Eyaleti, yaklaşık 12 milyon Uygur’u barındırmaktadır ve 2017’den bu yana – Çin lideri Xi Jinping’in ülke genelinde tüm dinlerin Çin odaklı olması gerektiğine dair bir emir yayınladığı tarih – Uygur kültürünü yok etme kampanyasının bir parçası olarak tekrarlanan baskılar yaşanmıştır.
Bu baskılar, Xinjiang’daki diğer çoğunlukla Müslüman azınlıklara da uzanmış olup, birçok aktivist ve insan hakları gurubu, bunun Uygur kültürünü yok etme amacına yönelik bilinçli bir kampanyanın bir parçası olduğunu söylemektedir.
Bu baskılar, Xinjiang, genellikle Uygur topluluğu içinde Doğu Türkistan olarak adlandırılmıştır, nüfusunun çoğunluğunu barındırsa da, Orta Asya ülkeleri de Uygur azınlıklara ev sahipliği yapmaktadır. Sadece Kazakistan’da 200.000’den fazla etnik Uygur bulunmaktadır ve küresel topluluk, Uygurların Pekin’den gelen artan baskılar nedeniyle Türkiye ve Avrupa ile Kuzey Amerika’ya kaçmasıyla yayılmıştır.
Çin, 2000’lerde yaşanan şiddet olaylarına karşılık olarak baskıları haklı çıkarmış ve başlattığı kampların terörizmi önlemek ve İslamcı aşırılığı kökten yok etmek için gereken bir önlem olduğunu savunmaktadır. Ancak Pekin, Uygurların baskı altına alınmasını haklı çıkarmak için tehdidi abartma suçlamasıyla da karşı karşıya kalmıştır.
Almaty’de doğup büyüyen etnik Uygur olan Maximov, bu görüşlerin Kazakistan’da da yaygın olduğunu ve son yıllarda hükümetin Çin’e yakınlaştığını söylüyor.
“Görevlerden biri de insanları eğitmek ve terörist olduğumuz Çin anlatısını takip etmelerini istemiyoruz, ki bu absürt bir iddia,” dedi. “Çin Komünist Partisi, insanlara direnirlerse başlarına nelerin gelebileceğini göstermek için insanlarımızı örnek göstermeye çalıştı.”
Maximov, Digital Yurt’un hiçbir siyasi ajandasının ya da hedefinin olmadığını vurguluyor ancak tarihe ve günümüzde Çin’deki Uygurların karşılaştığı sorunlara bakıldığında, kolay bir ayrımın mümkün olmadığını söylüyor.
“Gençleri güçlendirmek, insanları daha teknolojiye yatkın hale getirmek, dili öğretmek ve iş becerilerini geliştirmek üzerinde çalışmamıza rağmen, bazı insanlar için sadece Uygur olma ile ilişkili olduğu için hala politik bir etkinlik gibi görünebilir,” dedi.
Digital Yurt’un büyümeye devam etmesiyle, Maximov, Kazakistan’daki Uygur topluluğunu bir arada tutmanın ve dünya genelinde dağılmış geniş diaspora ile etkileşime geçmenin yeni yollarını bulmayı umuyor.
Başarılar ve daha karanlık sayfaların, kimliğin bir parçası olduğunu belirten Maximov, “Uygur kültürünü cool hale getirmenin” yeni yollarını bulmayı umuyor; modern sokak giyimini geleneksel giysilerle birleştiren bir moda markası fikirleri de dahil.
Ancak Maximov, gelecekteki ana hedefinin, yeni nesillerin çevrimiçi ya da yüz yüze etkileşime geçebilecekleri şekilde, gelenekleri ve dili yaşatmaya devam etmek olduğunu söylüyor.
“Her ne kadar dili ve gelenekleri bilen yaşlı nesil hala burada olsa da, belki de pek uzun süre kalmayacaklar,” dedi. “Uygur kimliğimizden ayrılmak kolay olabilir, bu yüzden kültürümüzü canlı tutmamız gerekiyor.”
