Kazakistan’ın Ağaçlandırma ve Orman Koruma Çabaları Nasıl Genişliyor
Kazakistan Ormanlarını Geri Kazandırma ve Koruma Çabalarını Arttırıyor
ASTANA – Kazakistan, ülkenin yalnızca %5’ini kaplayan ancak ekolojik dengeyi ve biyoçeşitliliği korumada kritik bir rol oynayan ormanlarını geri kazanma ve koruma çabalarını yoğunlaştırıyor. Kazak Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı Orman ve Yaban Hayatı Komitesi, The Astana Times için yazılı bir açıklamada, ülkenin orman geliştirme stratejilerini, ağaçlandırma ve reforestasyon girişimlerini ve orman yönetimindeki teknolojik ilerlemeleri belirtti.
Komiteye göre, 2024 yılında 205.000 hektarlık alana 306 milyon fidan dikildi. 2021-2024 yılları arasında, 730.000 hektarda 1,1 milyondan fazla fidan dikilmiştir. 2024 yılı için yeterli dikim malzemesini sağlamak için tohum toplama planları, kaynakları 2027’ye kadar temin etmek üzere hedeflerin %130 üzerine çıkmıştır.
2025 yılına kadar, dikim malzemesi arzının %90’a ulaşması beklenmektedir, eksiklikler yerel fidanlıklardan ve Rusya’dan ithalatla karşılanacaktır. Planlar arasında, 1.300 hektarı kapsayan 114 yeni orman fidanlığı kurmak ve farklı bölgelerde her biri 6 milyon fidan kapasitesine sahip altı orman tohum kompleksi inşa etmek bulunmaktadır. Bu projeler, Başkan Kasım-Cömert Tokayev’in gelişmiş orman yönetimi uygulamalarını genişletme talimatlarıyla uyumludur.
“Başkanlığımın başından beri bu konuya özel bir ilgi gösteriyorum. Ülke çevrenmideki çabalarında iyi ilerleme kaydetti ve bu hız azalmamalı. Semey Ormanı, Orta Asya’daki yalnızca uluslararası standartları karşılayan dikim malzemeleri yetiştirilen tek orman tohum kompleksine sahiptir. Bu projenin, cumhuriyetin diğer orman bölgelerinde de çoğaltılması gerekmektedir,” diye konuşan Tokayev, Eylül 2024 tarihli konuşmasında ifade etti.
Ağaçlandırma çalışmalarını izlemek ve 2025 yılına kadar orman fonunda iki milyar ağaç dikmek için, Kazakistan’ın ulusal bir uzay şirketi olan Garysh Sapary, interaktif bir dikim izleme haritası geliştirdi. Bu coğrafi bilgi sistemi (GIS) teknolojisi, ağaçlandırmayı izlemeye, yasa dışı faaliyetleri saptamaya ve orman yangınlarını izlemeye yardımcı olmaktadır. Son beş yılda, bölgesel denetimler haritada ağaçlandırma verilerini kaydetti ve bu veriler halka erişilebilir hale getirildi.
Otomatik insansız hava araçları (UAV’ler) da orman gözetiminde artan bir rol oynamaktadır. Şu anda, 65 UAV, çevre kuruluşlarından geçerek, yerel yönetimler altındaki orman kuruluşlarında 70 tane daha konuşlandırılmıştır. 2025 yılına kadar, tüm orman kuruluşlarının gözetim sistemlerine UAV’leri dahil etmeleri gerekecektir.
Kolejler, bu tür teknolojik ilerlemeleri desteklemek için gelecekteki orman işletmecileri için özel eğitim programları sunmaktadır. 11-15 Şubat tarihleri arasında Working Professions Şehri festivalinde, acil müdahaleye yönelik tasarlanmış dronlar sergilendi. Bu dronlar, termal kameralar ve sensörlerle donatılmış olup, dumanla dolu alanlar, ormanlar veya görüşü sınırlı şehir ortamlarında insanları tespit ederek kurtarma hizmetlerine yardımcı olmaktadır.
“Hava kameraları ve uçaklar insanları tespit etmekte zorlandığında, bu dronlar doğru ısı belirleyiciler sağlayarak, kurtarıcıların ihtiyacı olan kişilere hızlı ve etkin bir şekilde ulaşmalarına yardımcı olmaktadır. Sadece dron operatörlerini eğitmekle kalmıyor, aynı zamanda öğrencilere dronları tasarlama, inşa etme ve bakımını yapma konusunda öğretiyoruz,” Taldıkorgan Yüksek Politeknik Koleji direktörü Shynggys Nurgojhayev, etkinlik sırasında The Astana Times’a açıklamalarda bulundu.
Yasa dışı ağaç kesimi ve orman yangınları ile ilgili sorunlar da Kazakistan’ın karşılaştığı tehditler arasındadır. 2024 yılında yetkililer toplam 1.507 baskın ve 825 denetim gerçekleştirerek, 378 avcılık vakası ve 820 yasa dışı orman kesme olayı dahil olmak üzere 1.204 ihlal tespit ettiler. 1.000’den fazla idari protokol düzenlenmiştir.
Orman yangınları da önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. 2024 yılında, 294 yangın toplam 44.990 hektarlık orman alanını etkilemiştir, bu miktar 2023 yılında 116.800 hektar alanı etkileyen 810 yangına göre azalmıştır. Yangınların yaklaşık %59’u yıldırımlardan kaynaklanırken, %6’sı bozkır yangınları tarafından yayılmış ve %7’si insan faaliyetlerinden kaynaklanmıştır. Kalan %28’inin nedeni belirlenmemiştir.
“Orman olaylarını önlemek için erken tespit sistemleri 2023 yılında Kokşetau Milli Parkı ve Yertis Ormanı Rezervinde uygulamaya konulmuştur. Benzer sistemler, Kostanay ve Kuzey Kazakistan bölgelerinde, Burabay ve Medeu Milli Parklarında mevcuttur. Bu yıl, 24 ormancılık kurumuna böyle sistemler kurmayı planlıyoruz, bunlardan sekizi 30 Mayıs’a kadar ve geri kalanı 30 Ağustos’a kadar hazır olacak,” dedi komite.
Orman yangınlarından etkilenen ormanların restore edilmesine yönelik çabalar arasında uluslararası iş birlikleri de bulunmaktadır. 2024 yılında SEFE Marketing & Trading, Kazakistan’ın SAFC kurumu ile Almatı Bölgesi’nde 1.500 hektar orman kurmak için bir anlaşma imzaladı. Ayrıca, komite, Kazak Deniz Madenciliği SA ve Kazatomprom arasındaki Fransa Orano Madencilik SA ve Kazakistan’ın ulusal atom şirketi arasındaki KATCO ortak girişimi ile ağaçlandırma girişimlerini desteklemek üzere ortaklık kurdu.
Aral Denizi havzasının restore edilmesi, Aral Denizi’nin kuruması tarafından neden olan artan kum ve tuz miktarlarıyla mücadele etmenin en etkili yöntemlerinden biri olarak kanıtlanmıştır. En yüksek saxaul hayatta kalma oranına ulaşmak için bilimsel öneriler ve çalışma projeleri doğrultusunda orman geri kazanımı çalışmaları yürütülmektedir.
Komiteye göre, 2021-2024 yılları arasında, Aral Denizi yatağında 475.000 hektarlık alan üzerinde phytomelioratif plantasyonlar kurulmuştur. Phytomeliorasyon, toprak koşullarını iyileştirmek, ekosistemleri restore etmek ve alanları çevresel zararlardan korumak için bitkiler kullanarak arazi rehabilite etme tekniğidir. 2024 yılında, 15.000 hektarlık alana saxaul dikilmiş olup, KazMunayGas fonlamasıyla desteklenmiştir. KATCO finansmanıyla desteklenen ek restorasyon çalışmaları, Mart 2025 tarihine kadar 132.000 hektarlık alanı kapsayacaktır.
“2025 planı, 308.000 hektarlık alanın restore edilmesini içermektedir, bunlardan 208.000 hektarı Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı tarafından, 100.000 hektarı ise Kyzylorda Bölgesi akimat [yonetimi] tarafından yönetilecektir,” diye ekledi komite.
2024 yılında, Kyzylorda Bölgesi’nde yeni bir 33 hektarlık orman fidanlığı açıldı ve yıllık kapasitesi üç milyon fidana ulaştı. Kurak Deniz yatağında 15 hektarlık bir fidanlık kurulması için çalışmalar başlatıldı. Kazak Ormancılık Araştırma Enstitüsü’nün bir şubesi, orman ağaçlandırması için dronları kullanmayı içeren yeni teknolojiler geliştirmek üzere Kyzylorda’da hayata geçiriliyor.
