Kazakistan’ın En Büyük Onarımcısı Krym Altynbekov, Tarihi Tekrar Canlandırıyor

4 saat önce

0 4 dakika okuma süresi

Almaty çevresindeki bir ara sokakta gizlice yer alan Kazakistan’ın eski başkenti, neredeyse 3.000 yıl öncesine dayanan bazı harika nesnelerin yeniden hayata döndürüldüğü olağanüstü bir laboratuvar bulunmaktadır. Ostrov Krym (‘Krym Adası’ olarak adlandırmayı tercih ediyor) sadece insanlık hazinelerinin bir hazine sandığı değil, aynı zamanda 72 yaşındaki kurucusu Krym Altynbekov’un olağanüstü becerilerinin de bir kanıtıdır.

Her aşamada kişisel olarak denetleyen Krym, enerjik bir yedi yaşındadır ve parıl parıl parlayan gözleri sürekli olarak bir güzel nesneden diğerine sıçramaktadır. Adı bile bir şekilde mesleğine bağlıdır gibi görünüyor. Altynbekov – ‘Onurlandırılmış Altın Oğlu’ – eski bir mücevherci olarak başladığı hayatına, zamanla antikaların restorasyonuna geçerek, genellikle Kazakistan’da Saka olarak anılan Scythians döneminden birçok antik eseri, altın kalıntıları ve mezar eşyalarını yorumlayarak adını duyurdu.

Adını, 1969 yılında Almaty’nin hemen dışındaki bir kurgandan bulunan 4. yüzyıla ait önemli bir Saka şefi olan Altyn Adam’dan alan Altynbekov, 4.000’den fazla altın nesne, gümüş eşyalar, demir kılıç ve hançer, ayna ve ahşap kapların bulunduğu kurgandan çıkarılmış, ancak antik çağlarda kısmen soyulmuştu. Krym, kostümün ilk onarımlarında yer almak için çok gençti, ancak sunumundan pek de memnun kalmayarak, başka bir şekilde sunmak için kendisi çalıştı ve sonunda arkeolojik otoritelerce çok daha üstün olarak kabul edildi.

Bu çalışma yalnızca önemli eserlerinden biri değil. Krym, son yıllarda Kazakistan’ın pek çok kurgandaki soyluların kıyafetlerini, günlük eşyalarını ve hatta ahır arabalarını ve at takımlarını, sadakatla bir araya getirdi.

Krym’in laboratuvarına girmeden önce, beni kompleksin kapısında karşılayan ikiz kızlarından biri, Elina, bahçedeki büyük bir kaplumbağanın üzerinde oturan bir stelyumu göstermeye hemen beni yönlendirir. Kaplumbağalar, Moğolistan’da sonsuzluk sembolleri olarak kabul edilir. Büyük Moğol şehri Karakorum’un başlangıçta her köşede bu türden bir kaplumbağaları vardı, ancak şu anda sadece ikisi hayatta kalmıştır ve onları yok etmek zor olmuştur.

Krym’ın bahçesindeki stelenin orijinali, üç parçaya bölünmüş durumda, bir zamanlar kaplumbağanın sırtında bir oyukta oturuyordu. Türk runlarıyla kaplıdır ve genellikle 8. ila 10. yüzyıllarda erken Türk hanlıkları tarafından kullanılan orhun yazısı olarak bilinir. Frengi dilbilimci Vilhelm Thomsen, 1893 yılında bu yazıyı çözmüştür. Elindeki tek bir kelime ile metnin çok uzun olabileceğini öngörerek “Tengri” kelimesinin muhtemelen sıklıkla geçeceğini ve diğer harfleri açıklayabileceğini düşündüğünden doğruyu bulmuştu ve işte oradan yazının sırlarını çözebildi.

Krym Adası’ndaki bu stelenin ve kaplumbağaların fiberglass kopyalarıdır, “ancak bu da avantaj sağlamıştır,” diyor Elina. “Işığın açılandırılmasıyla, önceden okunamayan bazı harflerin okunabildiğini fark ettik. İlk kez tam bir transkripsiyon yaptığımızı gördük.”

Babası gözlüğünün üstünden bakan, sabırla bekleyen bir şekilde duruyor ve konuşmayı bekliyor. İlk bazı odalardan birine götürülüyoruz, duvarları kitaplar ve onlarca nesneyle dolu kitaplıkla dolu odalar. Onun kapısına gelen esasında mücevherci olarak başlamış ve bana getirilen zarar görmüş nesneleri onarmıştı.

Altynbek, “Evet, mücevherci olarak başladım, bana getirilen hasarlı nesneleri onarmamı isteyen. Zamanla insanlar bana daha fazla ve daha eski nesnelerin, ancak genellikle kötü durumda olduğu nesneleri emanet etmeye başladılar. Duymaya başladığımda, genellikle müzelerin benim kapımı çaldığını fark ettim. Aslında ilk kez keşfedildiklerinde ya da bakılmadıklarından bozulmuşlardı çünkü koleksiyonlarındaki nesneler çok kırılgandı. İşte böyle başladı.” şeklinde konuşuyor.

İkinci odanın bir köşesinde, ağır rafların önünde, kırmızı kıyafetler içinde bir manken duruyor ve kırmızı bir başlık üzerinde süslenmiş altın bir taç taşıyor. Bu, Doğu Kazakistan’daki Tarbagatai Dağları’nın eteklerinde Uzhar’a yakın bir 4. yüzyıl-3. yüzyıl M.Ö. Saka kadının bedeninin ve gömü elbiselerinin bir rekonstrüksiyonudur, büyük olasılıkla bir rahibedir. Elina, “Kadının muhtemelen çok güçlü bir kadın olduğu için kabrinin işaretlenmediğini, rahip gibi bir şey olduğunu ve onun gömülenlerin onunun gizli kalmasını istediklerini” açıklıyor.

Bir elinde tıpkı bir bilgi simgesi olarak sıklıkla kullanılan eğrelti otları olduğunu gösteren bir tasım var. Elina ekliyor: “Mikroskop altında incelediğimizde, tıpkı 12 veya 13 farklı tıbbi bitkiden tohumlar bulduk.”

<|ipynb_marker|> Markdown

Bir serenin yakın planı

Altın kaplumbalardaki altın sembollerini vurgulamak için yanına yürüyen Krym. Ancak Elina vurguluyor ki, bu rekonstrüksiyonun asıl olarak altın işçiliğinin önemli olmadığı: “Altın bize sadece o kadarı hakkında bilgi verebilir,” diyor. “Organik madde çok daha fazla bilgi saklar. Bu durumda, biz sadece hayatta kalan az miktar iplikten odasının kırmızı bir içinde koyun yününden yapıldığını ve başlığının Çin’den gelen ipekten yapıldığını öğrendik.” Bu, bilim adamları ve tarihçiler tarafından kabul edilen benzersiz bir bilgidir, koyun yününün Çin’e M.Ö. 2. yüzyılda ulaşmadığıdır, kadın rahibe gömüldüğünde geçen yüzyıllardan birkaç yüzyıl öncesidir.

Bu bedenin kurtarılması hiç de kolay olmadı. Büyük taşlarla belirlenmiş bir çukura gömülmüştü ve üstüne üç büyük düz taş yerleştirilmişti. Taşların arasındaki boşluklar havanın girmesini engellemek için kil ile doldurulmuştu. Bununla birlikte, bu önemli bulgunun çıkarılması zorluklarla karşılaştı. Krym, kalıntıları yerinde sabitleme ve mezarın yüzey alanının bozulmadan çıkarılmasını sağlama benzersiz bir teknik geliştirdi. Bu işlem, alttan destekleyerek ve üstten kuru, ince süzülmüş kumla doldurulmuş, havanın alınmasını önleyecek şekilde kıvrılmış polietilen torbalarla paketleyerek gerçekleştirildi. Bu yöntem Kazakçasına kumdorba (“kumtorbası”) adı verilir.

Sonra, 30-40 milimetre kalınlığında tahtalardan yapılmış bir koruyucu yapı oluşturulur, yan tahtalar yerleştirilerek. Ardından, zemin seviyesinin altına (veya mezarın tabanına) bir “tünel” delinir ve bu tünele tek bir tahta yerleştirilir ve çıkarılan kütlenin alt yüzeyine sıkıca bastırılır; serbest alan tekrar sıkıca toprakla doldurulur. İşlem tekrarlandı ve her zaman kütlenin her zaman toprağa dayandığı ve iskelet ve artefaktların güvenli kaldığından emin olundu. Tahtalar vidalarla birbirine bağlandı veya iplerle bağlandı ve kalkan uzunlamasına tahtalarla güçlendirildi. Bu şekilde güvenli bir şekilde kaldırılabilecektir.

Elina, orijinal Nogay hanı’nın bir Sağnak giysisinin dikkat çekici rekonstrüksiyonlarını gösteren fotoğrafları bana gösteriyor. Orijinal buluntu, Doğu Kazakistan’daki Baiga-tobe’deki bir kurgandan geliyordur.

Küçük altın kaplanların dikildiği bir ceketin arka yüzünde iki döngü vardı. Ancak, büyük yığın halinde görünen altın kaplanlar arasında terimelere geldiğinde, hangi kaplanların ve diğer süslemelerin tam olarak nerede olduğu ve kaç tane olduğu tam olarak belirlenemedi. Genellikle, böyle durumlarda, bilim adamları soyulmamış kurganlardan veriye güvenirler.