Kırgız Cumhuriyeti, Bonn’daki BM İklim Toplantılarında Erimekte Olan Buzullar Hakkında Uyarıyor
Kırgızistan’ın Dağlık Bölgeleri Özel Temsilcisi, Haziran ayı Birleşmiş Milletler (BM) İklim Toplantıları sırasında, Kırgız Cumhuriyeti’ndeki eriyen buzulların Orta Asya bölgesinin nüfusunu nasıl etkilediğini Bonn, Almanya’da 3-13 Haziran tarihlerinde açıkladı.
İklim değişikliğiyle eriyen buzullar arasındaki bağlantı giderek daha açık hale geliyor. Dağ bölgeleri kalkınması için beş yıllık eylem planının uygulanması konusunda Kırgız Cumhurbaşkanı’nın Özel Temsilcisi Dinara Kemelova, buzulların erimesi devam ederken dünya liderlerine iklim eyleminde hızlanmaları çağrısında bulundu.
Orta Asya bölgesi buzul erimesine karşı savunmasız durumda
En çok etkilenenler, fosil yakıt emisyonlarını artıranlar nezdinde az bir katkıda bulunan dağlık bölgelerin en savunmasız insanları oluyor, diye belirtti Kemelova.
“Şu anda dağlık bölgelerdeki insanların iklim değişikliğine en savunmasız olduklarını konuşuyoruz. En büyük sorun tabii ki buzulların erimesi. Hangi bölge olursa olsun, Avrupa, Latin Amerika, Kuzey Amerika, Asya, Afrika, her yerde ülkeler buzul erimesi yaşamaktadır,” dedi.
Orta Asya bölgesi, içme suyu ve sulama için Kırgız buzullarından gelen eriyen sulara bağımlıdır.
“Orta Asya perspektifinden bakınca, buzullarımızın, özellikle de dağ su kaynaklarının, bütün bölgenin insanları için temiz su kaynakları olduğunun farkındayız. Eğer bugün buzulları korumayı başaramazsak ve mevcut trend devam ederse, birkaç on yıl içinde ciddi bir su krizi ile karşılaşabiliriz. Bu çok da kötü senaryo,” diye belirtti Kemelova.
Aşırı durumlarda, ülkeler buzullarını tamamen kaybedebilir.
“Uzmanlarla yapılan bir diyalogda, iki ülkenin buzullarını zaten kaybettiğini öğrendik. Avrupa’da Slovenya ve Latin Amerika’da Venezuela’yı konuşuyoruz. Onların neredeyse hiç buzulları kalmadığını söylüyorlar,” diye belirtti Kemelova.
“Venezuela’dan bir temsilciyle görüştüm, buzullarını koruma konusunda çeşitli denemelerde bulunduklarını paylaştı. Onları hatta kuma kapladılar ama buzulları korumada başarılı olamadılar. Bu da demek oluyor ki buzullarımızı yalnız başımıza koruyamayız, bu yüzden iklim değişikliğini azaltmak için tüm tarafların daha kararlı eylemlere ihtiyacı var,” diye ekledi.
BM Genel Kurulu, Kırgız Cumhuriyeti’nin teklifi üzerine 2022’yi sürdürülebilir dağ kalkınma yılı olarak ilan etti. O zamandan beri ülke, 2023-2027 yılı için sürdürülebilir dağ bölgelerinin kalkınması için beş yıllık bir eylem planını da duyurdu.
“Bu eylem planı kapsamında, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve diğer BM ajansları dahil olmak üzere çeşitli platformlarda dağ gündemini aktif bir şekilde promosyon yapıyoruz,” diye belirtti Kemelova.
Kırgızistan, 88’den fazla büyük dağ silsilesine ev sahipliği yapmakta olup, çoğu Tanrı Dağları olarak bilinen dağları oluşturur. Diğerleri ise ülkenin güneyinde yer alan Çon – Alai Dağları gibi Pamir Dağlarına aittir.
“Kırgızistan, topraklarının %94’ünün dağlar tarafından kaplandığı bir ülkedir. Bu da demek oluyor ki dikkatimizi %94 oranında dağlara vermeliyiz,” diye belirtti Kemelova.
“Dağ ekosistemlerinin sadece dağ uluslarını desteklemediğini, aynı zamanda aşağı akış ülkeleri için de hayati olduğunu söylüyoruz. Dağ ve dağ olmayan ülkeler için ayrı ayrı sorunları düşünmemeliyiz —hepimiz bu ekosistemlere bağlı ve birbirine bağımlıyız,” diye ekledi.
Tacikistan tarafından başlatılan ve birçok ülkenin desteğiyle yürütülen bir kararın ardından BM Genel Kurulu 2025’i Buzul Koruma Yılı olarak ilan etti.
Buzulların erimesinin olumsuz sonuçları
Kırgız Cumhuriyeti ve bütün Orta Asya bölgesi, biyolojik çeşitlilik kaybı, sel, arazi bozulması ve kuraklık gibi çoklu iklim tehlikeleriyle karşı karşıya kalabilir, toplulukları beklenmeyen ve maliyetli felaketlere maruz bırakarak.
“Dağlık alanlardaki biyolojik çeşitlilik kaybından, kar leoparının tehlike altında olduğunu hepimiz duymuşsunuzdur,” diye belirtti Kemelova.
“Ayrıca dağlık bölgelerdeki meraların bozulmasından konuşuyoruz. Çünkü birçok dağın orman yüzeyini kaybetmeye başladığı, hemen hemen hiç otun yetişemediği, özellikle bizim ülkelerimizde, özellikle dağlık ülkelerde hayvan yetiştiriciliğine alışkın insanların olduğu için çok kritik bir durum çünkü hayvan beslemek için yeterli yem yok, hayvanları beslemek için yeterli saman yok,” diye ekledi.
Bunun yanı sıra, evleri yıkıp insanları temiz su, sanitasyon ve enerji gibi temel kaynaklara erişimi olmadan bırakan toprak kaymaları, lağımlar ve çığlar ile birleşir.
Kemelova’ya göre, küresel ısınma 1.5 derece Celsius ile sınırlı olsa bile buzulların hacimlerini korumak için yeterli olmayabilir, bu yüzden 1.1-1.2 derecenin daha uygun olduğunu belirtti.
Uluslararası ve bölgesel gündem
Haziran ayındaki BM İklim Toplantıları ve Azerbaycan’daki 29. Taraflar Konferansı (COP29) çerçevesinde, Kemelova, işbirliği ve diyalogun devam etmesine kararlı olduklarını belirtti.
“Şu anda iki ana hedefimizden biri, bu dağlar ve iklim üzerine uzman diyalogunu düzenli hale getirerek, her yıl bir araya gelip sorunları tartışmak, deneyimleri paylaşmak ve bazı yeni teknolojileri takas etmektir,” diye belirtti Kemelova.
“İkinci hedefimiz, dağ ortaklık grubunu UNFCCC (BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi) içinde oluşturmaktır. Bu grup, dağlık veya dağ ekosistemlerini korumaya ilgi duyan ülkeleri güçlü, birleşik bir ses haline getirmek için birleştirecektir. Birlikte, dağ ekosistemlerinin ve bunlara bağımlı olan insanların karşılaştığı zorluklara küresel toplumu müdahale etmeye çağırıyoruz,” diye ekledi.
İyi haber ise, Orta Asya bölgesinin, Özbekistan’ın da yakında dağlık ortaklık müzakere grubuna katılacağı yönünde işbirliği yapmasıdır.
“Kazakistan ve Özbekistan ile çok aktif bir şekilde işbirliği yapıyoruz. Özbekistan’ın UNFCCC çerçevesindeki dağ toplulukları grubuna katılmaya karar verdiğini duyurabiliriz. Kazakistan’ın da yakın gelecekte dağ ülkelerinin grubuna katılmaya karar vereceğini bekliyoruz,” diye belirtti Kemelova.
Kemelova’nın sonucu, buzul erimesiyle başa çıkmak için sadece bölgesel değil, küresel işbirliğin gerektiğidir, çünkü bu küresel sonuçları olacak bir krizdir.
