Kıtaları Birleştiren Güç: Uluslararası İşbirliğini Destekleyen Kazakistan’ın Ana Rolü
Jeopolitik belirsizlikler, iklim değişikliği ve ekonomik istikrarsızlıkla işaretlenen bir çağda uluslararası işbirliği hiç olmadığı kadar önemli hale gelirken, orta güçler dünyanın süper güçlerine ayrılan görevleri üstlenmek için adım atmaktadır. Bu zorlu manzarada Kazakistan, Doğu ile Batı arasında köprü kurarak küresel düzeyde diyalogu ve değişimleri kolaylaştırarak benzersiz bir rol oynamaktadır.
Kazakistan, 29-30 Mayıs tarihleri arasında Kazak başkentinde 50’den fazla ülkeden yaklaşık 5.000 delegenin katılması beklenen Astana Uluslararası Forumu 2025 adlı etkinliği ev sahipliği yapmaya hazırlanmaktadır. Geleceği Şekillendiren Zihinleri Birleştirmek teması altında gerçekleştirilecek etkinlik, dış politika, enerji ve finans konularına odaklanacak ve bugün dünyamızın karşı karşıya olduğu en acil sorunlara karşı sınır ötesi diyalog ve işbirlikçi çözümler sunmayı amaçlamaktadır.
Orta Güç
Kazakistan’ın Kuzey’de Rusya’ya, doğuda Çin’e, güneyde Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan’a ve batıda Hazar Denizi’ne komşu stratejik konumu, büyük jeopolitik çıkarların ve kıtalararası ticaret dinamiklerinin kesişim noktasına koymaktadır. Ülkenin çoklu vektörlü dış politika yaklaşımı komşuları ve ötesi de dahil olmak üzere uluslararası ortaklıklarla işbirliğini önceliklendirir. Kazakistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Roman Vassilenko, “Coğrafi ve stratejik konumumuzu kullanarak,” diye ekliyor, “Kazakistan global ticareti teşvik etmeye, ekonomik ilişkileri güçlendirmeye ve sürdürülebilir büyümeyi hem içeride hem de bölgesel olarak desteklemeye katkısını artırıyor.”
Ülkenin Kuşak ve Yol İnisiyatifi (BRI) ve Orta Koridor olarak da bilinen Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotası (TITR) dahil olmak üzere büyük ticaret koridorlarındaki aktif katılımı, Doğu ve Batı arasında ticaret ve diplomatik ilişkileri teşvik etme rolünü sergilemektedir. 2024 yılında Orta Koridor aracılığıyla taşınan mal hacmi yüzde 62 artarak 4,5 milyon tona ulaşırken, 2027 yılına kadar yıllık geçiş kapasitesinin 10 milyon tona ulaşması beklenmektedir.
Çin ve Orta Asya’dan Avrupa’ya kara taşımacılığı için tahsis edilen malların %80’den fazlası Kazakistan üzerinden taşınmaktadır, bu da Kazakistan’ı Avrasya ticaretinde ana transit merkez olarak yansıtmaktadır. Bu ivmelenmeye dayanarak Kazakistan, kıtalar, kültürler ve uluslar arası kuruluşlar arasında köprüler kurarak bölgesel ve küresel kalkınmaya daha fazla katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
Ülke, Orta Asya Artı Çerçevesi gibi çok uluslu inisiyatifler aracılığıyla uluslararası etkinliğini sağlamlaştırmıştır. Vassilenko, “Orta Asya hakkındaki anlatı daha çok işbirlikçi bir bölge yönünde değişiyor,” diyerek global ısınmayla mücadele etme ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi sağlama gibi ortak zorlukların birleştirici bir rol oynadığını belirtmektedir.
Kazakistan’ın global ticaret ve ekonomik forumlara aktif katılımı, çeşitli ortaklıklara olan taahhüdünü vurgulayarak, petrol dışı sektörlerde genişleme ve altyapı geliştirme ile dijital inovasyonu destekleyerek daha dirençli bir ekonomik gelecek için yol açmaktadır. 2024 yılında bu yaklaşım, başta petrol dışı sektörlerdeki genişlemeye dayalı olarak %4,7’lik bir ekonomik büyümeye katkıda bulunmuştur. Geçtiğimiz yıl ülke, Şanghay İşbirliği Örgütü, Toplu Güvenlik Antlaşması Örgütü, Asya’da Etkileşim ve Güven Oluşturma Önlemleri Konferansı, Türk Devletleri Teşkilatı ve İslam Gıda Güvenliği Örgütü gibi birçok büyük uluslar arası kuruluşu yönetmiştir. Bu yıl ayrıca Aral Denizi’ni Kurtarma Uluslararası Fonu başkanlığını da sürdürmektedir.
Savunucu
Herkes İçin Büyük Kazanç ilkesinin bir şampiyonu olarak, Kazakistan siyasi, sosyal ve çevresel sorunları ele almak için birleşik bir yaklaşım benimsemiştir. Vassilenko, “Bu, rekabet yerine işbirliğinin küresel ilişkilerde itici güç olması gerektiğine inancımızı yansıtıyor,” diyor.
Kazakistan, Birleşmiş Milletler’in küresel güvenlik ve istikrara yönelik genel taahhüdüne uyumlu olarak, çeşitli barış misyonlarına katılmak üzere 650 barışçıyı dünya çapında görevlendiren BM barış çabalarını aktif olarak desteklemektedir. Bağımsızlığından bu yana Kazakistan, 600 milyon dolarını insani ve kalkınma yardımı için ayırmış ve aynı zamanda 2017’den bu yana Suriye’deki Astana Süreci ve geçen yıl Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki görüşmeler de dahil olmak üzere bölgesel çatışmaların barışçıl çözümüne yönelik nötr bir platform sağlamıştır.
Değişim Yaratan
Diplomatik girişimlerinin yanı sıra, Kazakistan küresel enerji piyasalarının istikrarını desteklemede kritik bir rol oynamaktadır. Nükleer santralleri beslemek için gerekli dünya uranyumunun %43’ünü sağlamanın yanı sıra, Kazakistan aynı zamanda AB için yüksek öneme sahip 34 temel kritik ham maddenin yarısından fazlasını üretmektedir. Bu kaynaklara ek olarak, Kazakistan yeşil hidrojen üretimine ve rüzgar ve güneş enerjisi alanına yatırım yapmaktadır ve yenilenebilir enerji ihracatında lider olmayı hedeflemektedir. Enerji altyapısına yatırım yaparak ve enerji ihracatını destekleyen politikaları izleyerek, Kazakistan uzun vadeli bir enerji ortağı olarak kendisini Avrupa Birliği için enerji alanında konumlandırmaktadır.
Stratejik girişimleri ve diplomatik angajmanları sayesinde, Kazakistan 21. yüzyılın çok kutuplu gerçeğine barış ve istikrar ihtiyacını yansıtan küresel yönetim yolunu şekillendirmeye devam etmektedir.
Makale orijinal olarak CNN International’da Astana Uluslararası Forumu 2025 markası olarak yayınlanmıştır.
