Macar Kökenleri ve Geç Romantizm Mirası
Macar asıllı besteci Franz Schmidt (d. 1874) 85 yıl önce, 11 Şubat 1939’da Viyana’nın yakınındaki Perchtoldsdorf’da vefat etti.
Hayatının detaylı bir tanımı, ölümünün 80. yıldönümü ve doğumunun 145. yıldönümü olan 2019’da anılan kültür portalı pozsonyikifli.sk’de bulunabilir.
Macarca konuşan Schmidt, annesi Mária Ravasz ve Bratislava’daki (şimdiki Slovakya) akrabaları tarafından yetiştirildi. İlk piyano derslerini annesinden aldı ve yerel katedralin organistinden resmi müzik eğitimine başladı. Bratislava’daki ortaöğrenim yıllarında, Ernő Dohnányi (1877-1960) ve Béla Bartók (1881-1945) gibi Macar klasik müziği figürleriyle aynı kurumlara devam etti.
Schmidt doğal yeteneğini sergiledi ve Viyana’da öğrenci olarak ve daha sonra aynı kurumda profesör olarak yetenekleri gelişti.
Ailesiyle birlikte Viyana’ya taşındı ve 20 yaşında ünlü simfonik Anton Bruckner (1828-1896) ile birlikte eğitim göreceği Gesellschaft für Musikfreunde Konservatuvarı’na kaydoldu. Bruckner’ın hastalığı nedeniyle yerine saygın viyolonselci Robert Fuchs (1847-1927) geldi.
Hofoper ve Viyana Filarmoni Orkestrası üyesi olarak, o zamanlar müzik direktörü olan besteci Gustav Mahler (1860-1910) ve keman virtüözü Arnold Rosé (1863-1946) ile temas etti. Ne yazık ki Schmidt ve Mahler anlaşamadı, bu nedenle Opera Evi Orkestrası’ndan ayrılıp zamanını profesör ve besteci olarak kendisine harcadı.
Schmidt’in müziği, şüphesiz ki Alman romantik okulunun geç dönemine özgüdür. Yapılarında ve hassas, karşılıklı orkestrasyonunda, simfonileri Bruckner’ın (o da bir orgcu olarak eğitim görmüştü) eserleriyle ve daha önceden bahsedilen dönemin müzisyeni Ernő Dohnányi ile benzerlik göstermektedir. Schmidt hakkında kuşkusuz olan, eserlerine birçok kez Macar tema ve motive kattığıdır. En ünlü operası Notre Dame, o zamanki basında Macar müziği etkilerine sahip olduğu şeklinde tanımlandı.
Franz Schmidt Cemiyeti’nin 2017’de feshedilmesine rağmen, unutulmaya yüz tutmuş besteci ve eserleri son dört yılda tekrar operalarda ve kayıtlarda bir hayat buldu.
2020 yılında, tanınmış Eston orkestra şefi Paavo Järvi, Schmidt’in simfonilerinin tam edisyonunu, yukarıda bahsedilen Notre Dame’in Intermezzo’sunu içerecek şekilde hazırladı. Ayrıca, Macar Devlet Operası Eiffel Atölyesi, 2021’de bu çalışmanın birkaç performansını sahneledi. Schmidt’in müziğinin en önemli koruyuculardan biri, o zamanlar Çekoslovak Radyo Senfoni Orkestrası ile ustasının eserlerini 1990’larda kayda alan, aynı zamanda bugünkü Slovakya topraklarında doğan ve Schmidt’in öğrencisi olan Macar orkestra şefi Lajos Rajter (1906-2000) dir.
Özel trajediler dizisi (eşinin akıl hastanesine yatırılması ve kızını kaybetmesi) sonrasında Schmidt, Nazi Almanyası tarafından Avusturya’nın 1938’deki ilhakını yaşadı. Bir kalp krizi sonucu öldü ve cenazesi Viyana’nın Zentralfriedhof mezarlığında bir onur mekanlarından birine gömüldü.
