Onursal Konsolos Hallman: Kazakistan’ın İnsan Sermayesi, Tarım ve Mühendisliği Gelişme İçin Hazır (Bölüm 1)
Kazakistan’ın Ekonomik Büyümesi Yenilikçi Sektörlere Kayıyor
ASTANA – Kazakistan’ın ekonomik büyümesinin omurgasını oluşturan petrol ve gaz, artık ikincil bir konuma geçiyor. Bunun yerine, Kazakistan’ın Onursal Konsolosu Hugh Hallman, The Astana Times’a verdiği röportajda, eğitim, tarım ve insan sermayesi gibi sektörlerin ülkenin potansiyelini tam anlamıyla açığa çıkarmak için asıl hedefler olması gerektiğini belirtti.
The Astana Times ile yapılan röportaj sırasında Hallman, uzun yıllara yayılan kariyeri boyunca hukuk, eğitim, siyaset ve iş alanlarında saygın roller üstlendiğini, ABD’nin Arizona eyaletinin Tempe şehri Belediye Başkanı olarak hizmet verdiğini açıkladı. Hallman, son 33 yılda Kazakistan’ın ilerlemesini de bizzat gözlemlediğini belirtti.
Kazakistan’ın geleceği hakkında konuşan Hallman, ülkenin ileriye dönük odaklandığı konuları vurguladı.
Hallman’a göre, Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev bu vizyonu daha da geliştirerek ülkenin ilerlemesine olan bağlılığını gösterdi. Tokayev’in liderliğinde, Kazakistan istikrarlı bir demokrasi olma yolunda ilerlemeye başladı ve Kazak vatandaşları bu dönüşümü nihai olarak istediklerini gösterdi.
“Kasım-Cömert Tokayev, 30 yıllık bir cumhuriyetten yeni bir fırsat yaratma konusunda muazzam bir iş çıkardı, ki bu kolay bir şey değil. Bu zor bir pozisyonda bulunmak çok zor bir durumdur. Tokayev, hukukun önemini anlıyor ve bu hukuku toplumun herkesine uygulamak için gerekliliğini anlıyor, toplumda ne kadar yüksek veya ne kadar düşük bir konumda olursanız olun bu son derece önemlidir. Bu, Kazakistan’ın başarısı için son derece önemlidir,” diye konuştu.
Yüksek teknoloji ve fikri mülkiyet yatırımlarına doğru bir kayış
Gelecek yönleri konusunda ve Cumhurbaşkanı Tokayev’in yeni vizyonu ve ekonomik reformları hakkındaki düşüncelerini paylaşan Hallman, eğitim, tarım ve insan sermayesi gibi sektörlerin ülke için yeni büyüme noktalarına öncülük edebileceğini belirtti. Kazakistan’ın kara sınırlarının ve deniz limanlarının olmaması, bu sektörlerin ulaşım dezavantajları olmadığı için önemli olduğunu vurguladı. İlk bakışta, ülkenin büyümesi için bir engel gibi görünebilir çünkü bir şey inşa etmek gerektiğinde taşınması gereken şeylerin taşınması gerekebilir. Ancak fikri mülkiyete dayalı endüstriler, geniş ulaşım yatırımlarına ihtiyaç duymadıkları için Kazakistan’da yeni büyüme olanakları sunmaktadır.
“Taşıma dezavantajları olmadan neyi taşıyabilirsiniz? Fikri mülkiyet! Bilgisayarınızda ‘gönder’ düğmesine basarsınız. Uçaklar, uzay araçları ve buradan birçok şey tasarlayabilirsiniz. Kazakistan, bu entelektüel birikime sahip,” açıkladı.
Tarım, Kazakistan’da bir diğer altın madeni, zira ülkede bol miktarda arazi ve su kaynakları mevcut. Hallman’a göre, bu sektör, yeni bir ekonomik mucizenin kilit taşı olma potansiyeline sahiptir. Kazakistan, 2.000 yıl tarımsal bilgi birikimine sahiptir ve üniversiteleri bu uzmanlığı daha da geliştirebilir. Uluslararası kurumlarla ortaklık yaparak, Kazakistan doğal kaynaklarını ve akademik gücünü birleştirerek tarımsal entelektüel güç tabanını yeniden inşa edebilir.
“Tarımda sadece beş küresel süper güç bulunmaktadır: ABD, Kanada, Brezilya, Avustralya ve Yeni Zelanda. Kazakistan neden altıncı olmasın? Altıncı olmak demiyorum; bu beşten biri demiyorum. Neden mi? Çünkü özgür suni, su ve bunu başaracak kapasiteye sahip,” dedi.
Hallman, Kazakistan’ın potansiyelinin dünya sahnesinde genellikle tam olarak tanınmadığını, ancak devasa potansiyele sahip olduğunu vurguladı. Çin ve Rusya arasındaki zorlu konumuna rağmen, Kazakistan’ın “çok stabil, çok açık, dinamik bir ekonomiye” sahip olduğunu ifade etti. Mükemmel olmasa da “ABD de mükemmel değil” dedi.
Kazakistan’ın potansiyeli: Dinamik çözümlerin eriyik tenceresi
Hallman, Kazakistan’ın ürkütücü bir büyüme için hazır olduğunu düşünüyor. 1991’de bağımsızlığını kazandığından bu yana Kazakistan’ın tarihine, Sovyetler Birliği’nin çöküşünü takip eden petrol, doğal gaz ve gıda maddelerinde yaşanan kıtlıklarla zorlu bir pozisyondan başladığını belirtti. Ancak Kazakistan halkı tarihi bir çok etnikli millet olarak bir araya geldi. Hallman, “Kazakistan’ın dünyadaki en etnik açıdan çeşitli ülkelerden biri olduğunu anlayan az kişi var” vurgusunu yaptı. ABD ile paralellik çizerek, her iki ülkenin de çeşitli bakış açılarına sahip olmalarının dinamik çözümler yaratmalarına olanak tanıdığını söyledi.
“Kazakistan’ın sahip olduğu şey insanlardır. Düşünün. Bu kadar etnik çeşitliliği olduğundan ırk savaşları olasılığı vardı, ancak gerçekleşmedi. İnsanlar hep birlikte çalışmaya başladılar. Hepsi bu sonucu yaratmak için birlikte çalıştı,” dedi.
Kazak vatandaşlarının Amerikalılara benzerliklerini paylaştığına dikkat çeken Hallman, tarihsel olarak Kazakların, kendi deyişiyle, “sivil özgürlükçüler” olduğunu belirtti.
“Kültürüm 2.000 yıl boyunca, ‘Kendi kendimi, ailemi ve ben ailemi ve ben bir bütünüz.’ Ben toplumsallaşma yaratıyoruz diyorum. Bu sosyalist anlamında, çünkü bunu paylaşmanız gerekiyor ancak sınırlı bir bağlamda. Çin kültüründe olduğu gibi bu ‘Hepimiz bir büyük kütle olduğumuz ve kütle bireysellikten daha önemlidir.’ Kazakistan’da insanlar önemlidir. Bu, olağandışı bir kültürel etiktir,” dedi.
“Titreşimleri hissedebiliyorum. Evet, işte aynı nota sahip olmayabiliriz, ancak uyum içindeyiz” diye ekledi.
Hallman’a göre, Kazakistan, küresel sahnede ticaret pozisyonunu geliştirmeye adamış güçlü bir uluslararası ekibe sahip.
“Kazakistan, kalıcı normalleşmiş ticaret ilişkilerini hak ediyor,” diye vurguladı ve ülkenin hala Jackson-Vanik Yasağında yaşadığı sorunların altını çizdi. Kazakistan’ın diploması çabalarını yansıtarak, Hallman ABD’deki büyükelçilik ekibinin uzmanlığını övdü ve Washington, D.C.’deki Büyükelçi Yerjan Aşıkbaev’i kariyeri boyunca karşılaştığı en iyi ve en yetenekli dış görevli olarak nitelendirdi.
