Orta Asya Liderleri, Almanya’nın Scholz’u Astana’da Daha Yakın Ekonomik İlişkilere Odaklanıyor
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kaysım-Jomart Tokayev, ziyaretçi Şansölye Olaf Scholz’a Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşında askeri anlamda “yenilgiye uğratılamayacağını” söyledi ve bunun yerine Çin ve Brezilya’nın baskı yaptığı barış planlarına destek verilmesini önerdi, fakat Alman lider hızla reddetti.
16 Eylül’de Astana’da tarihi Orta Asya seyahatinin bir parçası olarak bulunan Scholz’a Tokayev, “Rusya’nın askeri anlamda yenilgiye uğratılamayacağı gerçeğidir” dedi.
Tokayev, “Savaşın daha da tırmanması, tüm insanlık için ve özellikle Rusya-Ukrayna çatışmasına dahil olan ülkeler için telafi edilemez sonuçlara yol açacaktır” diye ekledi.
Scholz, Tokayev’in önerisine katılmadı ve Rusya’nın 2022 Şubat’ında kışkırtıcı bir saldırıyla Ukrayna’yı işgal ettiği için Berlin’in Kiev’e destek sağladığını belirtti.
“Bu durum böyle ve böyle kalacak, böylece ülke kendini savunabilir ve bütünlüğünü ve egemenliğini koruyabilir” diyen Scholz, Rusya’nın “Ukrayna’yı büyük bir saldırganlıkla hala saldırmaya devam ettiğini” ekleyerek, Rusya’nın sadece savaşı başlatmadığını, devam ettirdiğini ve herhangi bir zaman saldırganlığını durdurarak sona erdirmeye katkı yapabileceğini sözlerine ekledi.
Haziran ayında, 90’dan fazla ülke, Rusya’nın davet edilmediği ve Rusya yanlısı Çin’in katılmayı reddettiği ilk barış konferansı için İsviçre’de bir araya geldi.
Ukrayna, Rus askerlerinin topraklarından çekilmesini talep eden bir barış teklifi sundu. Diğer ülkeler, aralarında Çin ve Brezilya’nın da bulunduğu, Kremlin’in ele geçirdiği Ukrayna topraklarının bir kısmında kalmasına izin verecek anlaşmaları savundu – bu, Kiev tarafından kesin bir şekilde reddedildi.
Sovyetler Birliği’nin eski bir cumhuriyeti olan 20 milyonluk Kazakistan, uzun süredir Rusya’nın yakın müttefiki olmasına rağmen, hükümet Kremlin’in Ukrayna topraklarına yönelik iddialarıyla ilgili bazı endişelerini dile getirmiştir ve Batı ile iyi ilişkileri sürdürmeye çalışmıştır.
Glasgow Üniversitesi’nde öğretim üyesi Luca Anceschi, RFE/RL’ye geçen ay verdiği demeçte, “Ukrayna’daki savaşın başlamasından bu yana, Orta Asya, kendisini rahat bir jeopolitik alan içinde yeniden keşfetme şansına sahip” dedi.
Anceschi, “Belarus’un yaptığı gibi Rusya’nın yanında değiller, ancak Ukrayna tarafında da değiller. Onların Batı’yla ilişkileri var, ama pro-Batı değiller” dedi.
Almanya, Ukrayna’ya mali destek sağlamış ancak Kiev’e tanklar da dahil olmak üzere ağır silahlar tedarik etmeye direnç göstermiştir.
Scholz’un üç günlük seyahati, 15 Eylül’de Özbekistan’da göç anlaşmasının imzalanmasıyla başladı ve 16-17 Eylül’de Kazakistan’da devam ediyor. Bu seyahatin amacı, Berlin’de bir yıl önce başlatılan Orta Asya artı Almanya formatının ikinci toplantısıdır.
Uluslararası insan hakları izleme örgütü Human Rights Watch (HRW), bu hafta tarihe geçerek Sovyet sonrası bu bölgenin beş cumhurbaşkanının tamamının katılacağı bir zirvede yer alacak ilk Alman başbakanı olarak “insan haklarını” teşvik etmesi için Scholz’a çağrıda bulundu.
HRW, “Alman hükümeti, bölgedeki insan haklarında önemli bir iyileşme olmadan Orta Asya ile daha yakın ilişkilerin mümkün olabileceğini iddia edemez. Yaklaşan zirve, bunu açıkça ortaya koyma şansı sunuyor” dedi.
HRW’nin açıklamasında, “protesto ve fikir açıklamaları, çevrimiçi de dahil olmak üzere ifade özgürlüğünün baskılanması, aktivistlerin hapsedilmesi, gözaltındaki işkence, sivil toplumun bastırılması, kadına yönelik şiddet, güvenlik güçlerinin keyfi uygulamalarına karşı bağışıklık ve özgür ve adil seçimlerin bulunmaması” da dahil olmak üzere bölgede süregelen hak ihlallerine değinildi.
HRW, Kazakistan’ın ifade özgürlüğünü sınırlamayı ve 31 yaşındaki stand-up komedyeni Aleksandr Merkul’un hapis cezasına çarptırılmasını sona erdirmesini talep etti.
Almanya uzun süredir Orta Asya ile enerji ilişkilerini geliştirmekle ilgilenmiş ancak Rusya’nın Ukrayna’ya tam ölçekli saldırısı, Almanya ve diğer Avrupa devletlerini enerji ve maden ithalatı için başka yerlere yönlendirmelerine de teşvik etmiştir.
Bu haftaki Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan devlet başkanlarıyla yapılan zirvenin enerjiye odaklanması beklenirken, geniş ekonomik ve kalkınma görüşmelerine de ağırlık verileceği tahmin ediliyor.
Beşli grubun en büyük ve en zengin ülkesi olan Kazakistan, Rusya’ya yönelik yaptırımlara uyulmasını yeterince sağlayamamakla suçlanmıştır.
Ancak Kazakistan ile enerji işbirliği artmaktadır. Geçen yıl, Kazakistan’dan çıkan ham petrol, Rusya’nın güney Tataristan bölgesinden Belarus ve Polonya üzerinden Almanya’ya uzanan 4,000 kilometrelik Druzhba boru hattı üzerinden akışa geçti. Bu, Rusya’nın petrol arzlarının azalmasını telafi etmek için yapılan bir dönüşün bir parçasıdır.
Tokayev, Alman şansölyesiyle yapılan toplantıyı övdü ve ilişkilerini “yeni bir seviyeye” taşıyacağına inandığını belirtti.
“İkili işbirliğimiz stratejik ortaklık ruhu içinde genişletilecektir” dedi.
Raporlama: Reuters ve dpa
