Orta Asyalılar, Kötüleşen Göç Ortamı Nedeniyle Rusya’yı Eleştiriyor
Orta Asya Göçmen Popülasyonuna Yönelik Sertleşen Rusya Politikası Bölge Ülkelerini Endişelendiriyor
Almatı – Moskova yakınlarındaki bir konser salonuna yapılan ölümcül saldırının ardından üç aydan fazla bir süre geçtikten sonra, Rusya’nın Orta Asya göçmen popülasyonuna yönelik sert bir müdahale başlatmasıyla, bölge hükümetleri müttefiklerinden biraz rahatlamak için yardım istiyor.
Ancak Moskova bu talepleri dikkate alıyor mu, yoksa sert mi davranıyor?
Xenofobi ve göçmenlere yönelik daha sert göçmen kuralları talepleri Rusya’da yeni bir durum değil, ancak 11 Tacik erkeğin Mart ayında Moskova’daki Crocus City Hall konser mekanındaki saldırıya karıştıkları iddiasıyla tutuklanmalarının ardından halkın anında harekete geçme talepleri arttı.
Şu anda, göçmenlere yönelik artan baskı çoğunlukla keyfi bir şekil almış durumda – daha fazla polis baskını, daha fazla sınır kapılarına gelen göçmen grupları için günler süren gecikmeler ve daha fazla sınırdışı etme işlemi.
Ancak göçmen hakları savunucuları şimdi dikkatlerini yeni bir tehdide yoğunlaştırıyor: geçen ay birinci okuması yapılan ve Rusya’nın aşırı talep gören işgücü piyasasının çalışkan göçmenler üzerindeki polis yetkilerini genişletebilecek bir yasa tasarısı.
Bu da Kyrgyzstan, Tacikistan ve Özbekistan için yeni riskler oluşturabilir – Rusya’dan yıllık milyarlarca dolarlık remitanslarla milyonlarca fakir aileyi ayakta tutan üç Orta Asya ülkesi.
Resmi yorumlara göre, üçü de endişeli.
Yasanın ‘Göçmenleri Korumak İmkansız Hale Getireceği’ Belirtiliyor
Rusya Devlet Duması’nın 18 Haziran’da üç okumadan birinde kabul ettiği sert göç yasasına yönelik önerilen değişikliklerin çoğu yıllar önce tasarlandı.
Ancak Rusya topraklarında iki on yılın en ölümcül saldırısı olan ve IŞİD terörist grubunca üstlenilen Crocus saldırısının tartışmalara yol açması, ayrımcı değişiklikler konusunda ciddi tartışmaları arttırdı.
Korkutucu bir düzenleme, ülkeye giren misafir işçilerin sınırlı hakları kabul etmeyi gerektiren bir ‘sadakat anlaşması’ imzalamaları gerekliliğini öngörüyor. Bu belge, Rus ulusal geleneklerine saygı, Rusya’nın iç işlerine karışmama sözü ve yabancıların idari ihlaller nedeniyle sınır dışı edilebileceğini kabul etmeyi içeren geniş bir yelpazeyi kapsıyor.
Bu anlaşma, Valentina Chupik tarafından “göçmenleri savunmayı imkansız hale getiriyor.” Rusya’daki misafir işçiler adına çalışmalarını sürdüren Özbekistan doğumlu bir avukat ve göçmen hakları savunucusu olan Chupik’e göre, yasanın öngördüğü “kontrollü kişiler kaydı” daha da endişe verici, bu durum polisin göçmenlere gözetim altında ev hapsi uygulayabilmesine ve hizmetlere erişimlerini kesmesine olanak tanıyacak.
Chupik, yasada 2019 yılında metni ilk defa gördüğünde, bu yasanın asıl amacının polis yolsuzluğu olduğunu belirtti. “Yani yasa Crocus’tan dolayı gereklidir denmesi pek doğru değil, daha çok Crocus gibi bir şeyin bu yasanın geçmesi için gerekliliği vardı,” dedi. Chupik, Rusya’da mülteci statüsü kaldırılan ve ülkeden yasaklanan önceki bir göçmen merkezi yöneticisiydi.
Rusya İçişleri Bakanlığı, değişiklikleri ilk hazırlayan kurumdu. İçişleri Bakanı Vladimir Kolokoltsev, son bir çalışma ziyareti sırasında göç politikalarındaki sertleşmeye dair özür dilemedi.
25 Haziran’da Taşkent’te Özbekistan Devlet Başkanı Şavkat Mirziyoev ile görüşmelerin ardından, İçişleri Bakanlığı, Kolokoltsev’in Özbek vatandaşlarının hedef alınmasında “siyasi veya başka tür motivasyonlar” olmadığını Mirziyoev’e “garanti ettiğini” açıkladı.
Aynı gün, Kolokoltsev, Özbekistan İçişleri Bakanlığı liderliğiyle yaptığı bir toplantıda, Tashkent’ten, göçmen datalarının değişimi konusunda Rusya ile işbirliğini arttırmasını istedi, bu da göçmenler arasındaki “negatif eğilimleri azaltmaya ve her iki ülkenin güvenliğini sağlamaya yardımcı olacak” dedi.
Kolokoltsev’in ziyareti, Özbekistan’ın Moskova Büyükelçiliği’nin, Moskova’nın Domodedovo havalimanı aracılığıyla Rusya’ya girmeye çalışan Özbek vatandaşları üzerinde “ek ve aşırı derecede uzun süren kontroller” hakkında Rus Dışişleri Bakanlığı’na bir not gönderdiğini belirtmesinden yaklaşık bir hafta sonra gerçekleşti.
‘Büyük Hassas Bir Konu’
Bu, Taşkent tarafındaki açık bir tavir değişikliğidir.
Mayıs ayının başında, Özbekistan’ın dış göç ajansı, Özbeklerin Rusya sınırlarında geri çevrildiği haberlerini yalanladı.
Ancak Mirziyoev, 27 Mayıs’ta Vladimir Putin ile görüşmelerinin ardından göçü işaret etti ve Rusya’nın başkanının, iki liderin Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de gerçekleştirdikleri ikili görüşmede “bu hassas konuda önerilerimi desteklediğini” iddia etti.
Rusya’ya mutlu göçmen gönderen ve onların paralarının aktarımlarına daha az bağımlı olan ancak Tacikistan ve Özbekistan, göçmenlerin para transferleri konusunda daha bağımlı olan iki ülkedir.
Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon, göçü “bizim için çok hassas ve görüşmelerin ana konularından biri” olarak nitelendirerek, 9 Mayıs’ta Moskova’da Putin’le görüşürken göçü gündeme getirdi. Bu hafta başında, Tacikistan’dan bir grup göçmen, Kazakistan üzerinden transit ülke olarak kullandıkları Rusya’nın karasınırında beşinci günlerini geçirmekten şikayet etti.
Kırgızistan’dan olan göçmenler, Tacik ve Özbek meslektaşlarına göre Rusya’da belirli avantajlardan faydalanırlar, ülkelerinin Avrasya Ekonomik Birliği’nin (EEU) beş üyesinden biri olmalarından dolayı.
Ancak Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, 9 Mayıs’ta yapılan EEU üye devletleri toplantısında, birliğe üye olan ülkelerin güvenebilir mobilite ile ilgili anlaşmaların uygulanmadığını söyledi. Japarov, bu durumun “birliğimizin imajına ciddi zarar vereceğini” belirtti.
Bu hayal kırıcı sinyaller ve Rusya’nın göç politikasında yapılan değişikliklerin olası sonuçları, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik tam ölçekli işgalinden dolayı ABD ve AB yaptırımları altındaki Rusya İnsan Hakları Komiseri Tatyana Moskalkova’nın, Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) insan hakları komisyonunun 27 Haziran’da Moskova’daki toplantısında yaptığı olumlu değerlendirmelerden büyük ölçüde farklıdır.
“[CIS] ülkelerinin yasalarının incelenmesi, yabancı işçilerin çalışma koşulları açısından genellikle uygun şartlar yarattığını gösterdi” dedi Moskalkova. “Ancak [katılımcılar], göçmen haklarını sağlama konusunda çözülmesi gereken bazı sıkışmaların olduğunu ve komisyonun bu konuda çalışmalarına devam edeceğini belirttiler. Ana amaç, birlikte hareket eden yurttaşlarımızın ve birliğimizde bulunan herkesin hukuksal koruma mekanizmalarını sunmaktır.”
