Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, Stratejik Görüşmeler için Kazakistan’ı Ziyaret Edecek
Kazakistan ve Özbekistan Arasındaki İlişkiler Güçleniyor
ASTANA – Orta Asya’nın en büyük ekonomileri olan Kazakistan ve Özbekistan arasındaki ilişkilerin daha da güçlenmesi bekleniyor. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, 7 Ağustos’ta resmi bir ziyaret için Kazakistan’a seyahat edecek.
Mirziyoyev’in basın bürosuna göre, ziyaret, Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev ile görüşmeleri ve Üst Düzey Devletlerarası Konsey’in ilk toplantısını içerecek. Görüşmeler, işbirliği alanları arasında ticaret, sanayi, taşımacılık ve lojistik, enerji, tarım ve su yönetimi gibi güncel konulara odaklanacak.
İki ülke arasındaki karşılıklı ilişkileri güçlendirmeyi amaçlayan sağlam bir belge paketinin kabul edilmesi bekleniyor.
Sık Yüksek Düzeyli İletişim
İki komşu arasındaki ortaklık, son yıllarda sık yüksek düzeyli ziyaretlerle yoğunlaştı.
Yüksek düzeyli zirvelere katılmak üzere yapılan gayri resmi ziyaretlerin yanı sıra, sonuncusu Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesi olan Mirziyoyev, Aralık 2021’de Kazakistan’a resmi ziyarette bulundu. Bu ziyaret sırasında o ve Cumhurbaşkanı Tokayev, stratejik ortaklıktan ittifaka kadar olan ikili bağların yeni bir seviyeye yükseleceğini duyurdular.
Bir yıl sonra, Tokayev, Tashkent’e resmi ziyaret gerçekleştirdi. Ziyaret sırasında on beş belge imzalandı.
Gelecek Yıllarda 10 Milyar Dolarlık Ticaret
Kazakistan hükümeti verilerine göre, Kazakistan ve Özbekistan Orta Asya’daki tüm ticaretin %57’sini oluşturuyor
Ulusal İstatistik Ofisi, geçen yıl ülkeler arasındaki ticaret hacminin 4.4 milyar doları bulduğunu, ihracatın 3.1 milyar dolar ve ithalatın 1.3 milyar dolar olduğunu belirtti.
Ticaret, 2022’de 4.9 milyar dolara biraz yükseldi. Bazı dalgalanmalarla ticaret büyümeye devam ediyor. 2024’ün ilk beş ayında hacim 1.5 milyar doları aştı.
Kazakistan’ın Özbekistan’a ihracat kalemleri arasında buğday, metal ürünleri, otomobiller, un, petrol ürünleri ve bakır cevheri ve konsantreleri bulunmaktadır. Öte yandan, Özbekistan, Kazakistan’a otomobiller, meyve ve sebzeler, etilen polimerler, tuğlalar, kiremitler, kaplanmış düz haddeleme ürünleri ve azotlu gübreler ihraç etmektedir.
Kazakistan ve Özbekistan, ikili ticaret hacmini gelecek yıllarda 10 milyar dolara çıkarma hedefini belirlediler ve bu, iki Orta Asya ülkesi arasındaki ekonomik ilişkileri güçlendirmenin yansımasıdır.
İki ülke, enerji, tarım ve imalat gibi çeşitli sektörlerde işbirliğini arttırmaya odaklanmış durumda.
Kazakistan hükümetine göre, endüstriyel işbirliği, 3.1 milyar dolar değerinde 69 proje uygulamasını ve 14.700’den fazla iş oluşturmayı öngörmektedir.
Bugüne kadar, 217 milyon dolar değerinde 12 ortak proje uygulanmış olup yaklaşık 4.500 iş yaratılmıştır. 178 milyon dolarlık 3 yatırım projesi şu anda uygulanmaktadır. Bu projelerden biri, Taraz şehrindeki 500.000 ton çelik ürün kapasiteli bir elektrometalurji tesisi projesidir.
Nisan ayında Hiva’da yapılan gayri resmi bir toplantıda, Tokayev ve Mirziyoyev, birlikte tren operatörlerinin ortak bir girişim kurulmasına yönelik girişimleri desteklediklerini belirtti. Bu ortaklık, Çin-Kazakistan-Özbekistan rotası boyunca yük taşımacılığını kolaylaştırmayı amaçlayan ve ikili ticareti artırarak taşınan malların hacmini artırmayı bekleyen bir projedir.
Anlaşma ayrıca Kazakistan-Çin sınırındaki ve Özbekistan içindeki mal kabul terminallerinin karşılıklı olarak sağlanmasını içerir ve bu durum, kargo taşıma kapasitesini önemli ölçüde artırması beklenmektedir. Ticaret ve taşımacılık altyapısını iyileştirerek, proje özellikle güneye doğru artan kargo trafiği için uygun koşulların yaratılmasını amaçlamaktadır.
Orta Asya Uluslararası Sanayi İşbirliği Merkezi
Orta Asya Uluslararası Sanayi İşbirliği Merkezi, Kazakistan ve Özbekistan arasındaki önemli işbirliği girişimlerinden biridir ve ekonomik ilişkileri güçlendirmeyi ve bölgesel kalkınmayı teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Merkez, Kazakistan’ın Türkistan Bölgesi ve Özbekistan’ın Surhandarya Bölgesi’nde 100 hektarlık bir alanı kapsayacak şekilde tasarlanmıştır ve ortak üretimleri teşvik etmek üzere çeşitli üretim alanları, mal ve ekipman depolama alanları ve taşımacılık altyapılı yerler barındıracaktır. Bu, kargo teslimatını hızlandıracak ve lojistik maliyetleri azaltacaktır.
Kazakistan Ticaret ve Entegrasyon Bakanı Arman Şakaliev ve Özbekistan Yatırım, Sanayi ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov, merkezin faaliyetlerini düzenleme konusunda bir anlaşma imzaladılar.
Şubat ayında, merkezi kurma konusunda sorumlu olan çalışma grubu, Özbekistan’ın Surhandarya Bölgesi’ndeki Gulistan gümrük kapısında toplandı. Çalışma grubu, Kazakistan Ticaret ve Entegrasyon Bakanı Yardımcısı Kairat Torebayev ve Özbekistan Yatırım, Sanayi ve Ticaret Bakanı Yardımcısı Hurram Teşabaev tarafından yönetiliyor.
Toplantıda, Türkistan ve Surhandarya bölgelerinin idareleri, projenin uygulanmasına ilişkin bir yol haritası imzaladı. Özbekistan’ın önde gelen tekstil şirketlerinden biri olan Global Textile, projedeki Kazak yatırımcısı TCL gr ile işbirliği anlaşması imzaladı. Özbek şirket, merkezdeki ilk yatırım projesi olarak bitmiş tekstil ürünleri üretmeye başlayacak.
Endüstriyel İşbirliği Merkezi’nin teknik lansmanı 2026 yılının dördüncü çeyreğine, resmi açılışı ise 2027 yılının ilk yarısına planlanmıştır.
Su ve Enerji Bağlantısı
Kazakistan ve Özbekistan arasındaki işbirliğinde, su ve enerji kaynaklarının birbirine bağımlı olmasından dolayı su ve enerji konuları kritiktir.
Kazakistan ve Özbekistan, su için Syr Darya ve Amu Darya nehirlerine bağımlıdır. Bu nehirler, yukarı akış ülkeleri Kırgızistan ve Tacikistan’dan kaynaklanmakta ve Özbekistan’dan geçerek Kazakistan’a ulaşmaktadır.
Özellikle iklim değişikliğinden kaynaklanan giderek artan su sorunları, hızla artan sanayileşme ve nüfus artışı ile birleştiğinde, bu hayati kaynakları zorlamaktadır.
Bu nedenle, ciddi sonuçları önlemek için işbirliği yaklaşımının hayati olduğu görülmektedir.
Özgüç, Kazakistan ve Özbekistan’ın, Orta Asya’nın istikrar ve refahına katkıda bulunan temel faktörlerden biri olan artan işbirliğinin, bölgenin ekonomik peyzajını şekillendirmede kilit bir rol oynadığını söylüyor. Çeşitli ekonomileri ve stratejik girişimleriyle, Kazakistan ve Özbekistan, Orta Asya genelinde büyümeyi ve gelişmeyi yönlendiriyorlar.
“Ekonomilerimiz aynı zamanda durmuyor – dönüşüyor ve önemli büyüme sergiliyorlar. Örneğin, 2018’den 2023’e kadar beş yılda Kazakistan’ın Gayri Safi Yurtiçi Hasılası 80 milyar dolar artarak 179,34 milyar dolardan 259,29 milyar dolara yükseldi ve Özbekistan’ın Gayri Safi Yurtiçi Hasılası da 52,87 milyar dolardan 90,9 milyar dolara yükseldi,” dedi Kazakistan Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (KazISS) Asya Çalışmaları Bölümü Başkanı Aydar Kurmaşev.