Özbekistan’daki aktif işletmelerin sayısı keskin bir şekilde azalıyor
Üzbekistan’daki aktif işletme sayısı son iki yılda istikrarlı bir şekilde %25 azalarak endüstriyel işletmelerin %40, inşaat ve tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin ise %39 azaldığı belirtiliyor. Verilere göre, ülkedeki İstatistik Ajansı’ndan sağlanmış verilere göre, 2025 yılı Şubat ayı itibariyle ülkede 431.5 bin aktif işletme ve kuruluş bulunmaktadır. Bu, önceki yıla göre %10.7 ve iki yıl öncesine göre %24.6 azalışı temsil etmektedir.
Bu 431.5 bin aktif kuruluş ve işletmelerin 367.3 bini girişimcilik subjeleridir ve bunların 363.6 bini küçük işletmeler ve mikro şirketlerden oluşmaktadır. Son iki yıl içinde girişimcilik subjelerinin sayısında da azalma olmuştur. Aktif girişimci subjelerin sayısı önceki yıla göre %12.3 ve iki yıl öncesine göre %27.6 azalmıştır.
2023 Şubat tarihinden 2025 Şubat tarihine kadar ekonomik faaliyet sektörlerine göre işletmelerin durumu şöyledir: – Endüstri sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 93.908’den 56.277’ye, %40’a kadar düşmüştür.
– İnşaat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 45.541’den 27.908’e, %38.7 azalmıştır.
– Tarım, orman ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 51.051’den 31.297’ye, %38.7 düşmüştür.
– Konaklama ve yiyecek hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 35.065’ten 26.639’a, %24 azaldı.
– Ticaret sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 177.011’den 139.171’e, %21.4 azaldı.
– Ulaştırma ve depolama hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 20.207’den 15.995’e, %21 azaldı.
– Bilgi ve iletişim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 11.879’den 10.015’e, %15.7 azaldı.
– Sağlık ve sosyal hizmetler sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin sayısı 11.442’den 11.941’e, %4.4 arttı.
Bu arada, yeni kurulan işletmelerin sayısı da azalmaktadır. 2021’de yaklaşık 103 bin yeni işletme kaydedilirken, 2022’de 94 bin, 2023’te 89 bin ve 2024’te ise yaklaşık 80 bin yeni işletme kaydedilmiştir.
Önceki günlerde Merkez Bankası’nın “İş Duygusu Genel Bakışı” raporunu yayınladığında, işletmelerin algısında bir değişiklik olduğu ortaya çıktı. 2024’ün dördüncü çeyreğinde, “iş ortamının iyileştiğini hisseden girişimcilerin” sayısı azaldı. Anket sonuçlarına göre, katılımcıların %53’ü iş ortamlarının bölgelerinde iyileştiğini belirtirken, bu rakam üçüncü çeyrekte %57 idi.
Başka bir önemli endişe de işletme üretim kapasitelerinin azalmasıdır. Geçen yıl sonuna kadar, orta veya yüksek üretim kapasitelerinde faaliyet gösteren işletmelerin oranı %50’ye düşerek son 1.5 yılın en düşük seviyesine ulaştı. Tam kapasiteyle çalışmayan işletmeler genellikle Namangan, Jizzakh ve Taşkent bölgelerinde bulunmaktadır.
İşletmelerin neden tam kapasiteyle çalışmadığı sorulduğunda, girişimciler gaz ve elektrik kesintileri, yükselen yakıt fiyatları ve vergi sistemiyle ilgili sorunlar gibi konuları dile getirdiler. Ayrıca, ekonomik durumun ve iş ortamının önümüzdeki üç yıl içinde iyileşeceğine inanan işletme sahiplerinin oranı %62’den %56’ya düşmüştür.
