Özbekistan’ın 2025’te BRICS’e ortak devlet olarak katılması: Bahisler neler?
Özbekistan, 2025 yılından itibaren yükselen ekonomiler koalisyonu BRICS’in ortak bir devleti olmaya hazırlanıyor. Bu duyuru, Özbekistan hükümeti tarafından değil, Rusya devlet başkanının danışmanı Yuri Ushakov tarafından yapıldı ve ülkenin stratejik hizalanması ve uluslararası ilişkileri için olası etkileri konusunda sorular doğurdu.
BRICS, 2006 yılında oluşturulan, çok kutuplu bir dünya düzenini teşvik etmeyi ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin ekonomik egemenliğine meydan okumayı amaçlayan ülkelerden oluşuyor. Grup, 2024 yılında altı yeni üye ülke katılımı ile genişlemekte ve 2025 yılında Özbekistan ve Kazakistan’ın da aralarında bulunduğu ek 13 ülkenin BRICS ile ortak olacağı öngörülüyor.
BRICS ortaklığının stratejik sonuçları, uzmanlar ve politika yapıcılar arasında tartışmalara neden oldu. Ortaklık, küresel diyalog için bir platform sağlarken, aynı zamanda Özbekistan’ı ABD etkisine ve doların egemenliğine karşı olduğu algılanan bir örgüt ile uyumlu hale getiriyor. Bu hamlenin, Özbekistan’ın ABD ile olan uzun vadeli stratejik ortaklığını nasıl etkileyeceği konusunda endişeler dile getiriliyor.
Politika analisti Farhod Tolipov, bu hizalanmanın hassas doğasını vurguladı. Tolipov, “Özbekistan’ın BRICS ile işbirliği, özellikle Washington ile stratejik bağları bakımından dış politikasını lekeleyebilir, çünkü BRICS sıkça bir anti-Batı ittifakı olarak görülüyor,” dedi.
Özbekistan, aynı zamanda Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) üyelik için girişimlerde bulunuyor ve bu da ana Batılı ekonomilerin desteğini alıyor. Analistler, BRICS ile derinleşen ilişkilerin Özbekistan’ın WTO’ya katılımını geciktirebileceği konusunda uyarıyor. WTO, 166 üye ülkenin Özbekistan’ın ticaret ve ekonomik büyümesini desteklemesini sunuyor. Ancak uzmanlar, BRICS katılımının Batılı güçlerle müzakereleri karmaşık hale getirebileceğini uyarıyor.
Uluslararası ticaret uzmanı Valijon Toraqulov, BRICS içindeki ekonomik fırsatları vurgularken, WTO üyeliğine ilişkin riskleri belirtti. Toraqulov, “BRICS, ekonomik bir bloktan jeopolitik bir yapıya dönüştü. BRICS’e çok sıkı bağlanmak, Batılı ülkelerin Özbekistan’ı Rusya’ya yanaşmakla suçlamasına ve WTO üyeliğini geciktirmesine neden olabilir,” açıkladı.
BRICS, Batı hakim finansal sistemlerine bağımlılığı azaltmak isteyen ülkeler için bir platform olarak görülüyor. Ancak, Hindistan ve Suudi Arabistan gibi BRICS üyeleri ve Arjantin gibi potansiyel katılımcılar, Amerika Birleşik Devletleri ile güçlü ilişkilere sahipler.
Finance uzmanı Tamilla Qurbanova, BRICS katılımının iki yönlü doğasını vurguladı. Qurbanova, “BRICS, küresel bir diyalog platformu sunarken, Özbekistan’ın dengeli diplomasiyi sürdürmesi gerektiğini vurguladı. BRICS’e daha yakın ilişkiler, Özbekistan’ın uzun vadeli çıkarlarını göz önünde bulundurmadan Rusya’ya aşırı şekilde eğilmiş gibi görünme riski taşıyabilir,” dedi.
