Özbekistan’ın Finansal Kararlılığı için Büyük Tehlike: Jeopolitik Gerilimler ve Para Değerinin Dalgalanması
Özbekistan’ın finansal sistemine dair ciddi risklerle karşı karşıya olduğu, dış politikadaki istikrarsızlığın en önemli endişe kaynağı olduğu belirtildi. Özbekistan Merkez Bankası tarafından yapılan bir ankete göre çıkan bulgular, ülkenin finansal sektörüne yönelik temel zayıflıkları ve olası tehditleri vurgulayan 2024 Finansal İstikrar Raporu’nda yer aldı.
Haziran 2024’te 35 ticari banka arasında gerçekleştirilen ankette finansal sisteme yönelik en kritik riskin dış politikadaki kötüleşen durum olduğu ortaya çıktı. Bu, Ocak 2024 anketine kıyasla endişelerde bir değişim olduğunu yansıtıyor, çünkü bu tarihte en büyük tehdit para birimi oynaklığıydı. Katılımcılar tarafından belirlenen diğer riskler arasında döviz kurlarında keskin dalgalanmalar, artan hanehalkı borcu, artan enflasyon ve siber saldırı tehdidi yer alıyor.
Ankete göre, katılımcıların %45’i dış politikadaki riskleri en büyük endişe olarak belirtirken, onu sırasıyla %37 ile para birimi oynaklığı, %35 ile artan hanehalkı borcu, %33 ile enflasyon ve %24 ile siber saldırılar izledi.
Rapor ayrıca Özbekistan’ın finansal istikrarını olumsuz etkileyebilecek bazı diğer riskleri de vurguladı; bunlar arasında büyük borçluların iflası, ekonomik daralmalar, likidite kıtlıkları, gayrimenkul fiyatlarında düşüşler ve iklim değişikliği ile ilişkili riskler yer alıyor.
Kısa vadeli (bir yıl içinde) sistemik risklerin görülme olasılığı sorulduğunda, katılımcıların %46’sı olasılığı düşük olarak değerlendirirken, %43’ü orta olarak düşündü. Orta vadede (1-3 yıl içinde) 51% katılımcı sistemik risklerin orta bir olasılığa sahip olduğunu öngörürken, %31’i yüksek bir olasılık bekledi.
Zorluklara rağmen, ankete katılanların %60’ı önümüzdeki üç yıl içinde Özbekistan’ın finansal sisteminin stabilitesine güven duygusu taşıdığını belirtti, bu rakam Ocak 2024 anketine kıyasla %14 düşüş gösteriyor. Ayrıca, katılımcıların %37’si finansal sistemin stabilitesine kısmi güven duyduklarını ifade etti.
Son trendlere gelince, katılımcıların %57’si son altı ayda kredi talebinde artış olduğunu, %46’sı ise kısa vadeli finansmanın arttığını belirtti. Diğer yandan, %37’si uzun vadeli finansman veya bankalar arası likiditede önemli bir değişiklik olmadığını not etti.
Rapor ayrıca, dış ve iç risklere ilişkin endişeleri daha önce Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından dile getirilen bulguları yineledi. IMF, Ukrayna’daki devam eden savaş, emtia fiyatlarındaki oynaklık ve küresel ekonomik durgunluk gibi önemli dış tehditlere işaret etti. İçeride ise IMF, hükümet harcamalarının azaltılmasında yaşanan gecikmeler ve kamu-özel sektör işbirliği projelerinden kaynaklanan yükümlülükler gibi potansiyel riskler konusunda uyardı.
Özbekistan’ın finansal düzenleyicileri ve kurumları, ülkenin finansal sisteminin küresel belirsizlikler devam ederken sağlam kalmasını sağlamak için bu riskleri yakından takip etmeye devam ediyor.
