Özbekistan’ın gölge ekonomisi 40 milyar doları aştı
Uluslararası bir rapora göre, 2024 yılında Özbekistan’ın gölge ekonomi hacmi 505,65 trilyon UZS (yaklaşık 40 milyar dolar) olarak gerçekleşti ve bu da ülkenin 115 milyar dolarlık GSYİH’sinin %34,8’lik bir kısmını oluşturuyor. Tarım, ormancılık ve balıkçılık, gölge ekonomiye en fazla katkı sağlayan sektörler olup, ardından inşaat ve hizmetler geliyor.
Gölge ekonomi, resmi olmayan ve yeraltı sektörlerine ayrılmaktadır. Özellikle, resmi olmayan ekonomi 383,64 trilyon UZS (GSYİH’nin %26,4’ü) değerindedir, yeraltı ekonomisi ise 122 trilyon UZS’yi (GSYİH’nin %8,4’ü) oluşturmaktadır.
Gölge ekonomiye en fazla katkı sağlayan sektörler; tarım, ormancılık ve balıkçılık olup, toplam hacmin %63,6’sını oluşturmaktadır. Bu sektörleri hemen ardından inşaat (%41,3) ve hizmetler (%40,1) takip etmektedir. Sanayi sektöründe ise gölge ekonomi oranı %9’un altındadır.
Eylül 2023’te uzmanlar, yeraltı ekonomiyi 32 milyar dolar (GSYİH’nin yaklaşık %40’ı) olarak tahmin ettiler ve en büyük katkı sağlayanlar ikincil konut ve araç piyasaları, tarım, resmi olmayan ticaret ve hizmetlerdir.
Temmuz 2024’te Başsavcılık Ofisi, vatandaşların ihlaller hakkında şikayet bildirebileceği ve çözüm önerileri sunabileceği bir Telegram botu başlattı, gölge ekonomiyle mücadele etmek için.
İstatistik Ajansı’na göre, 2023 yılında “gizli” ekonomi, hizmetler sektöründen kaynaklanan %80’lik bir kısmıyla yaklaşık 100 trilyon UZS’ye erişti.
Ekim 2024’te Yardımcı Başsavcı Şemsiddin Sohibnazarov, yılın başından itibaren gölge ekonomiden yaklaşık 10 trilyon UZS’nin çıkarıldığını açıkladı.
Aralık 2024’te Vergi Komitesi Başkan Yardımcısı Mubin Mirzaev, Özbekistan’ın gölge ekonomisinin hacmini 2030 yılına kadar yarıya indirmeyi hedeflediğini duyurdu. 2025 yılında, ekonominin resmileştirilmesine yönelik çabalar sonucunda devlet bütçesinin ek 20 trilyon UZS alması beklenmektedir.
