Özbekistan’ın İslami finans için ekosisteme ihtiyacı var mı?
Uzmanlar, Özbekistan’ın İslami finansın potansiyelini kullanma konusunda geride mi kaldığını sorguluyor. Kun.uz’un yayınladığı animasyon videosundan sonra, çiftçiler “Nereden gidip Salam anlaşması yapabiliriz?” diye sorular yöneltmeye başladı. Ne yazık ki, bu tür bir fırsatın hala Özbekistan’da bulunmadığını belirtmek zorunda kaldık. Peki, İslami finans sisteminin Özbekistan’da işlerliği yok mu?
İslami finansın uzmanlarına bu soruyu soran Kun.uz, İslami finansın mevcut gerçeklerimize nasıl uygun olduğunu merak etti.
Hayotjon Azimov, İslami Finans Uzmanı: “İslami finans alternatif bir finansal sistem olarak hizmet verir. Dünya genelinde birçok ülke, İslami finansı uluslararası finansal sistemlerine entegre ediyor.”
Shokir Sharipov, Gazeteci: “Ülkemiz için İslami finans önemli mi?”
Hayotjon Azimov: “İslami finansın öncelikli amacı, uluslararası kuruluşlar, yasal organlar ve bireyler arasında adil bir ilişki sağlamaktır. Temel prensipleri İslami kurallara uygun olarak belirlenmiştir.”
Shokir Sharipov: “Animasyon videomuzun odak noktası Salam anlaşmasıydı, özellikle tarımla olan ilişkisi. Videonun yayınlanmasından sonra birçok soru aldık. Özbekistan’da Salam anlaşması kurmak ve bu şartlar altında çalışmak mümkün mü, değil mi?”
İskandar Tursunov: “Videonun Kun.uz ile birlikte hazırlandığı bu animasyonda, Özbekistan’ın GSYİH’sının yaklaşık %30’unu tarımın oluşturduğunu vurguladık. Tarım sektörü sürekli finansal kaynaklara ihtiyaç duyar. Videonun yayınlanmasından sonra, çiftçiler şu anda Özbekistan’da Salam anlaşmalarına dayalı finansal sistemlerin var olup olmadığını, ticari bankaların veya mikrofinans kuruluşlarının Salam anlaşmalarına dayalı finansman sağlayıp sağlamadığını merak etmeye başladı. Bize binlerce kişi ulaştı.”
Finansmanın Salam anlaşmaları aracılığıyla ticari bankalardan, finansal kuruluşlardan veya mikrofinans kuruluşlarından henüz sağlanmadığını anladık. Uluslararası finansal kuruluşlar belirli tarım sektörleri için sınırlı finansman imkanları sunmuş olabilir, ancak bu henüz açıkça belirtilmemiş olup halen devam etmekte olabilir. Ancak tarımla uğraşan girişimciler ve bireyler arasında Salam anlaşmalarına dayalı ilişkiler olduğunu gözlemledik.”
“Özbekistan pazarına girmesi için önemli oyuncuların girmesi gerekiyor demiştiniz?”
“Iskandar Tursunov: İslami finans için yasal ve düzenleyici bir çerçeve oluşturmak, uluslararası finansal kuruluşları, bankaları veya yatırımcıları cezbetmenin temelidir. Bu çerçeve şu anda geliştirilme aşamasındadır. İlk adım Merkez Bankası’nın, mikrofinans kuruluşlarının bu faaliyetlere katılabilmelerine izin veren düzenlemesiydi. Ancak bu düzenlemenin etkin bir şekilde işleyebilmesi için ek değişiklikler ve rafinajlar gerekmektedir.”
“Özbekistan pazarına girmek isteyen ve kimler?”
“Hayotjon Azimov: İslami finans kaynaklarından bahsettiğimizde, genellikle Güneydoğu Asya ve Arap bölgesinden bahsediyoruz.
“Türkiye hakkında ne düşünüyorsunuz?”
“Türkiye’de İslami finans kaynakları, dolar hacmi açısından önemli değil; genel finansal piyasaların çok küçük bir kısmını temsil ediyor. Finansal anlamda likiditeleri düşüktür. Toplamda yaklaşık 4 trilyon dolar fon bu iki bölgede toplanmış durumda.”
“Özbekistan için belirli bir şirketin girmesi gerekli değil. Eğer yeterli yasal çerçeve oluşturursak ve İslami finansa yönelik araçlar geliştirirsek, fonlar gelecektir. Bu bir kargo hizmeti gibi değil, DHL veya UPS’ye bir ofis açması gereken bir durum değil. Paranın yolları, krediler veya diğer finansal araçlarla, finansal sektörümüze, mikrofinans kuruluşlarına ve bankalara akmaya başlayacaktır.”
“Uzbekistan, yaklaşık 38-40 milyona ulaşan, nüfusunun %90’ından fazlası Müslüman olan, İslami finans kaynakları ve kurumları için son derece çekici bir pazardır. Ancak güçlü bir ekosistem ve yasal çerçeve gereklidir. Bir İslami finans kaynağı bir bankadan girmek isterse, fakat o bankada bir İslami finans penceresi yoksa veya İslami mikrofinans kuruluşu yoksa, nasıl faaliyet gösterebilir?”
İslami finansın gelişimi için kurum içi olarak daha fazla işbirliğinin ve yatırımın gerekliliğine dikkat çeken uzmanlar, Özbekistan’ın İslami finans potansiyelini değerlendirmek için adımlar atması gerektiğine vurgu yapıyor. Bu süreçte yaşanan gelişmeler ve hükümetin alacağı politikalar, ülkenin finansal sektöründe İslami finansın daha etkin bir şekilde kullanılmasını sağlayabilir.
