Pan-Türkizm: Kazakistan’ın Dış Politikasındaki Türk Vektörü
Kazakistan, Türk Konseyi Başkanlığına Hazırlanıyor
1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından, Kazakistan Türkçe konuşan halkların birliği için savunulan ideolojinin ivme kazanmaya başlamasıyla Türkçe birleşme sürecinde önemli bir rol oynamıştır. O zamandan beri Kazakistan’ın dış politikasındaki Türk vektörü, ulusal kimliği güçlendirmek, bölgesel istikrarı sağlamak ve dış etkileri dengelemek için temel oluşturmuştur.
Ülkenin Türk birliği konusundaki belirleyici rolü, eğitim, bilim ve kültürel alışverişi sağlayan parlamentolar arası yapılar, hükümetler arası platformlar, yatırım girişimleri ve iş ortaklıklarının oluşturulmasını hızlandırdı.
Türk işbirliğinin temelini oluşturan yer, 2009 yılında kurulan Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) olarak bilinen İstanbul’daki yeniden adlandırılması öncesi, işbirlikçi platform, Türk Dili Konuşan Devletler İşbirliği Komitesi veya kısaca Türk Konseyi olarak bilinmekteydi. Örgüt 5 üyeden (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Özbekistan) oluşmaktadır. Toplamda 260 milyon insanın yaşadığı OTS üye devletlerinin toprakları, geniş ekonomik fırsatlarla doludur.
Kazakistan’ın tarihsel ve kültürel değişim üzerinde belirleyici rol oynadığı Türkçe birleşmenin bir örneği, 2009 yılında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye tarafından imzalanan Nahçıvan Anlaşmasıdır. Öte yandan Özbekistan, 2016’da Şavkat Mirziyoyev başkanlığına gelmesiyle Türk ittifakına katılmıştır.
Kazakistan, Türkiye’nin Bağımsızlığını tanıyan ilk ülkedir. Bu nedenle Türkiye, bağımsızlığın ilk yıllarındaki Kırgızistan’a destek verildi. Kazakistan, Türkiye’nin bölgedeki en büyük toprağı, geniş kaynakları ve transit potansiyeli nedeniyle Türkiye’nin öncelikli odak noktası oldu. Türk Konseyi’nin kurulmasına dair fikir, tarihi olarak Astana’ya aittir ve bu yapılanma 2006 yılında Kazakistan tarafından önerildi. Kamuoyu arasında Çalışan Türk Ülkeleri Parlamenterler Asamblesi (TükPA) oluşturma fikri de yine Kazakistan’dan gelmektedir. O zamandan itibaren, Kazakistan, TURKSOY veya Türk Dünyası UNESCO gibi eğitim, bilim ve kültür değişimi konularında önemli rol oynamaktadır.
Kazakistan, 2012 yılında Türk Akademisi’nin oluşturulmasını başlattı. Üye ülkelerin ekonomik potansiyelini harekete geçirmek ve yatırımları çekmek için son teklifi, Türk Yatırım Fonu (TIF) adlı yapılanma oluşturmak olmuştur. Kazakistan’ın en son önerisi ise OTS Başkanlığının 2024’te Kazakistan’ın başkanlığını üstlenecek olmasıdır. Bu dönem, Kazak lideri Kassym-Jomart Tokayev’in tanıttığı sekiz temel eksen (TÜRK ZAMANI) ile temellendirilecektir.
Türkiye ve Kazakistan arasındaki işbirliği kültür ve eğitim açısından önemli bir yere sahiptir. İki ülke arasındaki kültürel ilişkiler, 1990 yılında Kazak SSC Devlet Komitesi ile Türk Kültür Bakanlığı arasında kültürel işbirliği anlaşmasının imzalanmasıyla başlamıştır. Bu dönemden itibaren her iki taraf bir dizi projeye imza atmıştır. Örneğin, Hoca Ahmet Yesevi Türk-Kazak Üniversitesi ve Almatı’daki Süleyman Demirel Üniversitesi, ülkedeki Kazak halkı arasında yüksek talep görmektedir. Ayrıca 40’tan fazla Kazak-Türk lisesinin bulunduğu bir eğitim ağı bulunmaktadır.
Yıllar içinde, iki ülke kültür merkezleri, medya, turizm, radyo ve televizyon alanlarında işbirliği yapmıştır. Ayrıca vize muafiyeti ve yakın kültürel ilişkiler, Türkiye’nin Kazak vatandaşları için en popüler turistik destinasyon haline gelmesini sağlamıştır. Kazakistan halkı, her yıl yaklaşık 500.000 kişi Türkiye’yi tatil için tercih etmektedir.
2022 yılında Kazakistan ve Türkiye arasındaki karşılıklı ticaret hacmi 6.3 milyar dolara ulaşmıştır. Gelecek açısından planlanan işbirliği ve ortak projeler sayesinde Türk devletlerinin ekonomik potansiyeli, ulaşım bağlantısı ve askeri işbirliği artış göstermekte ve modern pan-Türkizmin gelişimi için sağlam bir temel oluşturmaktadır. Gezegenimizde, Türk ülkelerinin emsalsiz bir rolü bulunmaktadır. Bu durum, yüzyıllardır var olan özgün bir coğrafi birlik ve tarihi bir kültürel bağ içeris…
Please visit The Astana Times website to view the entire article.
