Real Madrid Yıldızlarını Göklere Çıkaran Macar
József Tóth-Zele hakkında ne kadar çok şey söylenebilir. Futbolcu, devrimci, göçmen, Real Madrid teknik direktörü ve gözlemcisi, Macaristan Dostları Vakfı üyesi ve daha fazlası. Bu isim, annesinin köyü Gesztely’de bir futbol akademisinin adını aldıktan sonra bu isimle ilişkilendirilebilir. Real Madrid efsanesine, hayatı hakkında, bugünün Şampiyonlar Ligi finali hakkında, Macar milli takımı ve Macar futbolunun geleceği hakkında sorular sorduk.
Kendinizden biraz bahseder misiniz? Füzesabony’dan bir erkek çocuğu nasıl Avusturya ve Fransa üzerinden gezinerek futbolcu olarak Atletico Madrid’e gelir ve aktif futbol kariyerinden sonra Real Madrid’de bir antrenör olarak nasıl işe girer?
Bu uzun bir hikaye, bu yüzden kısaca anlatmaya çalışacağım. Füzesabony’dan geliyorum. Öğrenci olarak Eger’deki Dobó István Lisesi’ne gittim. Orada futbol oynadım ama aslında futbolcu olmak istemiyordum. Okulu bitirdikten sonra okumaya karar verebilirdim, ama kararımı değiştirip Heves’te çalışmaya başladım. Burada bir yetişkin olarak üçüncü lig takımında futbol kariyerime başladım.
Radyoda devrimin patlak verdiğini duyduğumda (1956 devrimi – Editörün notu), başkentte neler olduğunu görmek için Heves’ten Budapeşte’ye seyahat etmeye karar verdim. Keleti istasyonunda indiğimde, devrimcilerin kamyon kullanma lisansına sahip şoförler aradığını duydum. Bende varmış. Bu yüzden hemen Transdanubia’ya gönderildim ve burada devrimci gençlere yiyecek götürmem gerekti. Böylece devrimcilerle temas kurdum. Benim ve onların arasındaki tek fark, benim okumamış olmamdı, aynı şekilde düşünüyorduk. Ertesi gün kamyonu Szolnok’a götürdüm, ama dönüş yolunda keskin nişancı arkadaşıma ateş etti. Yaralı adamı Corvin Sokak’a (Budapeşte’deki devrimin merkezi bir yer – Editörün notu) götürdüm, burada genç grup lideri Gergely Pongrátz’la tanıştım, ki onunla Madrid’de şans eseri bir araya geldik.
Budapeşte’deki deneyimlerimden sonra komünistlerden ve komünizmden bıktım. Devrim bastırıldıktan sonra kaçtım ve 23 Kasım’da Avusturya’ya kaçtım. Burada ne yapmak istediğime karar vermek zorunda kaldım: Kamyon şoförü veya futbolcu olmak. İkinci seçenek daha umut vericiydi. Önceden küçük yaşlardan beri futbolcu olmak isteyen Ferenc Puskás’ın aksine, ben biraz geç kaldım ve 19 yaşına kadar karar vermedim.
Avusturya’daki bir mülteci kampına düştüm, bu sırada o dönem ülkeyi terk eden Macar futbolcular için bir takım düzenlemek isteyen Avustralyalı bir Macarlı ile tanıştım. Bana 24 kişilik “mülteci milli takımı” için bir yer vaat etti. Takımda Ferenc Puskás, Sándor Kocsis ve Zoltán Czibor (Macar Altın Takımı futbolcuları – Editörün notu) gibi isimler bulunacaktı. Ancak bu plan gerçekleşmedi, Kocsis ve Czibor “Barcelona”ya, Puskás ise “Real Madrid”e transfer oldu, bu yüzden ben kenara düştüm.
Batı’dan gelen bir futbolcu olarak karşıma ilk çıkan fırsatı değerlendirmeye karar verdim, çünkü mülteci kampından hoşlanmamıştım. İlk olarak Grenoble takımından Fransızlar yaklaştı ve beni basit bir ikinci lig futbolcusu olarak güney Fransa’ya getirdiler. Kulüp beni Fransız vatandaşı olmam konusunda teşvik etti, çünkü belki de milli takımı seçebilirim diye. Fakat ben istemedim. Üç yıl boyunca Grenoble’de geçirdim, sonra Fransız başkentine çekildim ve üç yıl boyunca Red Star Paris için oynadım.
Buradan, Avusturya’daki mülteci kampından bir arkadaşımın ve oynama tarzımın değil beni bir sonraki kulübüme taşıyan tanıdık birinin beni bağlaması ile geldim. Atletico Madrid’de oynayan bir Macar arkadaşım Peter Ilku, ciddi bir araba kazası geçirdi. Kulüp, ona iyileşene kadar yerine geçecek birini sordu. Beni önerdi. İşte bu yüzden Atletico Madrid’e geldim. Madrid’de yine Gergely Pongrátz ile karşılaştım; ikimiz de üniversitede siyaset okuduk.
Aktif futbol kariyerimin sonunda, İspanyol Futbol Federasyonu’nda László Kubala’nın yönettiği Sándor Kocsis ve Ferenc Puskás ile birlikte bir antrenörlük kursu tamamladım. Kursun ardından, Moscardo’nun üçüncü lig genç futbolcularını ücretsiz olarak antrenman yapmaya başladım ve onlarla birlikte Real Madrid genç futbolcularıyla maçlara çıktık. Genellikle herkesi yenerlerdi, ama takımımla iki kez berabere kaldılar. İkinci maçtan sonra, takımımın performansını gören José Santamaria, takımında baş antrenör olarak 1959’da Real Madrid’e katılıp katılmayacağımı sordu. Tabii ki evet dedim.
Bu şekilde Real Madrid’e geldim ve 30 yıl boyunca genç takım antrenörü ve gözlemcisi olarak çalıştım. Takımın Emilio Butragueño, Míchel, Martín Vázquez, Miguel Pardeza ve José Antonio Camacho gibi büyük isimleri transfer etmesinden ben sorumluydum. Geçmiş futbolcular hakkında da, Álvaro Morata, Dani Carvajal ve Hakimi’yi Madrid’e getirdim. Bu yüzden kulüpte saygı ve takdir gördüm ve görüyorum. Beni Real Madrid’in A takımını antrenörlüğe atayamama nedenim, Santiago Bernabéu’nun sadece kulübün eski futbolcularının bu pozisyona atanabileceği politikasıydı. Ama ben Atletico Madrid’de oynamıştım.
Kariyerimi Real Madrid’de noktaladım. Ama hala kulübe ve futbola bağlıyım. Bu yıl Real Madrid genç takımını, Macaristan’da 16. Puskás Suzuki Kupası (Avrupa’daki en önemli U17 futbolcular için genç turnuvalardan biri – Editörün notu) için Macaristan’a götürdüm ve 2024 Kupası’nı kazandılar.
Real Madrid’e yardımlarınızdan dolayı size ne kadar çok profesyonel borçlu olduğunu söylemek doğru olur. Hangi kulüp başarısından özellikle gurur duyuyorsunuz?
Birçok insan bana, onuncu kazandığınızda ilk kadar değerli olduğunu söyler. Ama bu doğru değil. Real Madrid ile 17 yaşındaki genç futbolcularla kazandığım ilk kupadan en çok gurur duyuyorum. Tabii ki, takıma dahil ettiğim futbolcuları, Butragueño ve diğerlerini gelişen büyük futbolcular haline getirdiğim için de gurur duyuyorum, ancak takımımla, FC Barcelona, Athletic Bilbao ve diğerlerini geçerek kazandığım ilk kupadan en çok gurur duyuyorum.
Eski ve mevcut Real Madrid futbolcuları ve antrenörleriyle iletişimde misiniz? Bir araya geliyorlar mı?
Tabii ki, keşfettiğim futbolcularla iletişim halindeyim. Bir ayda bir kez öğle yemeği yediğim iki eski takımım var, konuşuyor ve anılarımızı hatırlıyoruz. Mesela Camacho ile hala iyi bir arkadaşlığımız var, şu anda Real Madrid’in başkanı. Eskiden Real Madrid’li futbolcuları Eger’e getirip futbol oynamalarını sağlıyordum ve şu anda Ocak ayında Eger’e bir ziyaret daha organize etme sürecindeyim. Benim de iyi bir arkadaşım olan Butragueño bile benim hakkımda bir film için röportaj verdi.
József Tóth-Zele’nin kariyeri, Büyükelçi ve filmin yapımcısı Dr. Barnabás Kovács ile Róbert Bencsik tarafından yapılan “A jószemű José” (Güzel gözlü José) adlı portre filminin konusu. Filmin, eski futbol öğrencilerinin yanı sıra, Real Madrid’in mevcut menajeri Emilio Butragueño’nun da dahil olduğu deneyimleri ve eski öğretmeniyle ilişkisi hakkında gururla konuştuğu filmin Macaristan ve İspanya’da prömiyeri yapıldı.
Bu akşam Şampiyonlar Ligi finali var, Dortmund ile Real Madrid karşı karşıya gelecek. Bu maçtan ne bekliyorsunuz?
Gerçek bir ‘Madridista’ olamayacağımı düşünmüyorum eğer Real Madrid’in kazanamayacağını söylersem. Real Madrid, geçmişte, bugün ve gelecekte olağanüstü bir takım. 14 Şampiyonlar Ligi ve 2 UEFA Kupası zaferi sonrasında, takım hala galibiyet anahtarına sahiptir.
Avrupa Futbol Şampiyonası yakında Almanya’da başlayacak, bunun için Macar milli takımı Marco Rossi’nin çalıştırdığı grubunu yenilgisiz ve grubunun üstünde olarak elemelerde yer aldı. Yenilmezsizliği açısından, takım “Altın Takım”ın izinden giderek, son karanızda yenilen 1954 Dünya Kupası finalinden sonra 15 galibiyet ve 3 beraberlik alan “Altın Takım”ı takip ediyor. İki takımı karşılaştırılabilir buluyor musunuz? Macar milli takımının Avrupa Şampiyonası’ndaki şanslarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Öncelikle Marco Rossi’yi tebrik etmek istiyorum. Macar milli takımının kendi ülkesinde başarı elde etmemiş bir antrenörün, Macar milli takımı ile olağanüstü sonuçlar elde etmesi sevindirici. Milli takımımızın antrenörünün, sahada nerede oynadığına göre değil, oynanan futbolun kalitesine göre takımın kadrosunu belirleme konusunda cesur olduğunu düşünüyorum ve kendisini tebrik ediyorum.
Ancak milli takımı Altın Takım ile karşılaştırmak, benim görüşüme göre mümkün ve akılcı değil. O zaman Macar futbolu dünya çapında açık ara en iyiydi. Eğer Altın Takım’ın yerine ikinci takım geçmiş olsaydı, bence Macarlar yine herkesi yenmiş olurlardı.
Real Madrid hakkında söylediğiniz gibi, yönetiminin en iyi futbolcuları çekmeye çalıştığını söylediniz. Bu takıma uygun bir Macar futbolcu olduğunu düşünüyor musunuz?
Bu söylemekte zorlanıyorum, ancak şu anda öyle biri yok. Şu anda Liverpool’da oynayan Macar kaptan Dominik Szoboszlai mükemmel bir futbolcu, ama Batı’da kendini kanıtlamalı ve parlamadan önce Real Madrid’in ilgisini çekmeli. Real Madrid dünya takımı olduğundan, takıma girmek isteyen genç oyuncular için kolay değil.
Her yıl Macaristan’da futbol giderek daha popüler hale geliyor. Macar futbolunun geleceği için antrenörlere ve genç oyunculara hangi tavsiyelerde bulunursunuz?
Macar liginin Macar oyuncularla canlandırılması gerekiyor. Macarlar futbolu severler, ancak Macar ligini izlemezler, çünkü Macar kulüp futbolunun yeterince iyi olmadığını söylerler. Macar gençlere ve Macar antrenörlere, ilk takımlarda ve çoğunlukla yabancıların yerine, fırsatları sunması önemli olurdu.
Eğer Macar futbolcuların yeterince gelişmediğinden bir karşı argüman varsa, o zaman Macar futbolcuları dünya seviyesine geri getirmek için neler yapılabileceğini, uzmanların da yardımıyla düşünmemiz gerekiyor. 1950’lerde Macarların iyi olduğu sporlarda – kano, yüzme, su topu – hala iyi durumdalar. Tek istisna futbol. Macar futbolunu Macar futbolcularla canlandırma zamanı geldi. Macar Futbol Federasyonu, genç Macarlar için oynama fırsatlarını teşvik etmek için girişimlerde bulundu, ancak bana göre daha fazla yapılması gerekiyor.
İlk kez Macaristan Dostları Vakfı konferansında tanıştık. Vakfın faaliyetlerini nasıl buluyorsunuz?
Öncelikle, Vakfın 10. konferansı için tebrik ediyorum, böyle prestijli bir etkinliğe katılmış olmaktan onur duyuyorum. Bence, dünya çapında Macarları bir araya getiren ve en azından yılda bir kez onları evlerine getiren böyle bir organizasyona ihtiyaç var. Macaristan Dostları Vakfı’nın çalışmaları için teşekkür ediyorum.
