Xi, Şangay İşbirliği Örgütü’nde Avrasya Hedeflerini Sergiliyor
Çin’in Doğu Avrupa’dan Orta Asya’ya kadar olan yeniden yükselen etkisini takip eden RFE/RL bülteni olan China In Eurasia brifingine hoş geldiniz.
RFE/RL muhabiri Reid Standish olarak şu anda takip ettiğim şeyleri paylaşıyorum.
Eurasia İçin Bir Plan
Çin lideri Xi Jinping, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) üyesi diğer liderler, 3 Temmuz’da başlayacak olan Kazakistan’da iki günlük bir zirveyi başlatacaklar. Bu zirveyle birlikte bloğun tekrar genişlemesi bekleniyor.
Ancak bu çoğunlukla illiberal devletlerin kulübü, Pekin ve Moskova’nın daha geniş planlarına nerede sığar?
Perspektif Bulma: SCO, Çin ve Rusya tarafından yönetiliyor ancak Hindistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Özbekistan ve Tacikistan’ı da üyeleri arasında bulunduruyor. Bu yılın zirvesi, Belarus’un örgüte alınmasıyla dikkat çekmektedir.
Bu, SCO’nun 23 yıllık tarihindeki büyüme patikasını işaret ediyor. 2001 yılında kurulduğundan bu yana, blok, öncelikle Orta Asya’ya odaklanan bir forumdan, giderek artan hırslara sahip bir Avrasya örgütüne doğru kaydı.
İlk günlerinde, Çin’in Sovyetler Birliği’nin çöküşünü takiben batı komşularıyla sınırlarını düzeltme ve etkisini genişletme, aynı zamanda Moskova’daki kaygıları yatıştırma odaklıydı. Zaman içinde, şeyler terörle mücadele, ekonomik kalkınma ve bölgesel güvenlik konularına kaydı.
Ancak aynı zamanda, Çin’in bölge etkinliğini gösterme fırsatı sunan bir platform haline gelmektedir, bu gelişme Xi’nin zirve sonrası Kazakistan’ın başkenti Astana’ya erken gelmesi ve daha sonra zirve sonrası Tacikistan’a devlet ziyareti yapacak olmasının devam etmesi şeklinde ilerlemektedir.
Bloğa ayrıca, Çin ve Rusya’nın ortak açıklamalarında daha ön plana çıkmasıyla, SCO’ya Xi ve Putin’in Şubat 2022’deki “sınırsız” ortaklık zirvesi ve diğer liderler arasındaki buluşmalar sırasında dikkat çekici bahsettikleri görülmektedir.
Pekin ve Moskova: Çin ve Rusya arasındaki değişen dinamik, SCO için bir ivme olmuştur.
Rusya’nın Çin etkisini bölgede zayıflatmak için kullanma yılları – ve SCO kalkınma bankası ve serbest ticaret bölgesi gibi Çin’in girişimlerini engellemek – Çin ile daha yakın çalışmaya dönüştü.
Bu, 2014’te Batı’dan izolasyona girildiğinde başladı ve Ukrayna’nın tam ölçekli işgalinden bu yana sadece büyümüştür. Moskova ayrıca, SCO’nun, batıda Ukrayna’daki savaşın onu uluslararası bir paria yapan iddialarını zayıflatmak ve destek oluşturmak için değerli bir forum olabileceğini kabul etmeye başladı.
Neden Önemli: SCO büyüdükçe, gerçek değeri sembolizmde yatmaktadır, pratik politikada değil.
Kağıt üzerinde, dünyanın en büyük bölgesel örgütlerinden biri olarak görünmektedir, küresel GSMH’nın yaklaşık üçte birini, dünya nüfusunun yaklaşık %40’ını ve neredeyse tüm Avrasya kıtasının yaklaşık iki üçte birini oluşturmaktadır.
Çin, SCO’nun çeşitli iterasyonlarıyla denemeler yapsa da, ana rolü ABD’nin liderliğindeki sisteme alternatifler sunmak ve Pekin’i Küresel Güney lideri olarak tasvir etmek olmuştur.
Çin, SCO’yu otoriterler için bir konuşma dükkanı olarak ün yapmasını aşması için hala çok çalışması gerekmektedir. Hindistan ve Pakistan’ın çelişkisi, her zaman örgütün bir engeli olacaktır, ancak son zamanlarda bu, Pekin ve Yeni Delhi’nin gerilimli ilişkisinin bir faktörü haline gelmiştir.
Geçen yılki Hindistan’daki SCO zirvesi sanal bir hal aldı, muhtemelen Xi’yi kabul etmek istememelerinin bir sonucu olarak ve bu yılki zirvede, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, şahsen katılmayan tek liderdir.
Eurasia’dan Üç Daha Hikaye
1. NATO Asya-Pasifik Bölgesini İzliyor
Rusya’nın Ukrayna’da savaşı, NATO’nun kafasındaki ana konu olsa da, askeri ittifak liderleri 9-11 Temmuz’da Washington’da bir araya geldiğinde, dikkatlerini Çin’e yönlendirecekler.
Ayrıntılar: NATO yetkilileri, önümüzdeki zirvenin özel bir Çin oturumuna sahip olacağını ve askeri ittifakın Japonya, Güney Kore ve Avustralya gibi Asya-Pasifik ortaklarını, hepsi en üst düzeyde davet edilmiş olanlar, dahil etmeyi düşündüğünü RFE/RL’ye bildirdi.
NATO, Avrupa güvenliğine odaklanan savunma ittifakı olmasına rağmen, son yıllarda Çin daha fazla odak noktası haline geldi.
Giden NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, geçmişte, Avrupa’da kritik altyapı inşa eden Çin devlet şirketlerinin oluşturduğu riskler hakkında uyarılarda bulunmuş ve Haziran ayında da, Çin’in Rusya’nın savaş çabasını ikili ilişkiler ile desteklemesi nedeniyle cezalandırılması gerektiğini söylemiştir.
2. Orta Avrupa Menüye Geri Döndü mü?
Üç Baltık ülkesinin hepsinin Çin ile olan forumlarından çekildiği ve başkalarının bu konudaki görüşlerini azalttığı yılların ardından, pendülümmüze başka yöne sallayabilecek bir şarm fırsatıyla, Pekin’i överken ziyaret eden Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, Çin ile ilişkilerini övdü ve Çin medyası tarafından “sıcak tutumlu” olarak övüldü.
Macaristan, bölgede Çin için önemli bir ortak olarak kalıyor ve son zamanlarda sıkı ticaret anlaşmazlıkları yaşanan Brüksel ile arasındaki gerginleşme sırasında AB Konseyi’nin dönem başkanlığını üstlendi.
Slovakya’da, ülkenin popülist ve AB karşıtı hükümetinin, daha önce 17+1 olan Çin forumu olan 14+1’e daha fazla angaje olmayı düşündüğü görünüyor. Matej Simalcik, Orta Avrupa Asya Araştırmaları Enstitüsü Başkanı, Çin’in 14+1 için özel elçisi Jiang Yu’nun yakın zamanda Pekin’de Slovak yetkililerle görüşmeler yaptığını belirtti. Slovakyalı Başbakan Robert Fico’nun bu sonbaharda Çin’i ziyaret etmesi planlanıyor.
Şimdi Duda görevinin sonuna yaklaşıyor ve Polonya, Çin konusundaki tutumu daha eleştirel olan Donald Tusk’u 2014 yılında başbakan olarak seçti. Duda, ayrıca, Çin ile Moskova arasında bölücülüğü teşvik etmeye çalışarak, Çin üniversite öğrencilerine bir konuşmada, çarlık döneminde Rusya tarafından kaybedilen bölgelerden bahsederek, Beijing ve Moskova arasındaki sınırlara dikkat çekmeye çalıştı.
Çek Cumhuriyeti, eleştirmekten çekinmeyen bir hükümet ve başkanı olan bir hükümete sahip olmaya devam ediyor, ancak yakın gelecekte hükümet değişikliği dışarıda tutulamayabilir.
Popülist bir eski Başbakan Andrej Babis, güçlü bir şekilde anketlerde yer alırken, Çekler, mevcut koalisyondan seçim sürecini geçiremezlerse, daha sert pozisyonlarından bazılarını geri çekmeye başlayabilirler.
3. Devasa Bir Proje Geri Dönüyor
Son yıllarda Orta Asya’da yabancı doğrudan yatırımın başlıca kaynağı olan Çin, yayılan altyapı projeleri inşa etmede adım atmıştı.
Ancak Çin, Çin, Kırgızistan ve Özbekistan arasındaki yayılan bir demiryolu projesiyle yeşil ışık yakıldığında, durum değişebilir.
Bilmeniz Gerekenler: Almatı merkezli meslektaşım Chris Rickleton, Orta Asya’daki iki en yoksul ülke Kırgızistan ve Tacikistan’ı inceledi ve Çin şirketleri ve kredi verenleriyle imzalanan son projeleri ve büyük iş anlaşmalarını inceledi.
Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu anlaşması, finansal sorumluluğun bölümlerini ortaya koyan bazı açıklayıcı ayrıntılar sunmaktadır.
Anlaşmaya göre, üçlü, Çin’in %51 hissesini elinde bulunduracağı bir ortak şirket oluşturacak; Özbekistan ve Kırgızistan ise sırasıyla %24,5’luk hisselerden sorumlu olacaklar.
Ancak finansmanın konusu hala biraz belirsizliğini koruyor. Kırgız yetkililerin demiryolunun maliyeti için tahminleri 4,5 milyar ila 8 milyar dolar arasında değişmektedir. Muhtemelen büyük bir Çin devlet bankasından büyük krediler alınacaktır. Anlaşma, Kırgızistan’ın borç maruziyetini sınırlandırabileceği bir yapı önermektedir, bu da Kırgızistan’ın kısmi kontrolünü bir Çin firmasına vererek demiryolundan transit ücretler kazandığı kısmı geri verene kadar borçları geri ödenene kadar yapının kontrolünü elinde tutmaktan vazgeçmeyi içermektedir.
Tacikistan’da, Çinli yatırımcılar Haziran ayındaki bir fuar sırasında 500 milyon dolarlık yeni anlaşmalar ve Afganistan sınırındaki Tacikistan’ın yakınlarındaki bir güneş enerjisi santralı inşa etmek için bir Çin şirketinden 1,5 milyar dolarlık bir taahhüt aldılar.
Anlaşmalar, Tacikistan’ın yatırıma aç bir ekonomisi için kritik olabilir, ancak ülke zaten Çin’e büyük ölçüde borçlu durumda ve bunu ödemek için çok az seçeneği var.
Süperkıta Boyunca
Elektrikli Araç Genişliği: Çin BYD şirketinden gelen ilk plug-in hibritler, Çin elektrikli araç üreticisinin bölgeyi genişletme çabalarını hedeflediği Özbekistan’daki yeni bir tesisten üretildi. Orta Asya ülkesi, otomobil üreticisinin bölgedeki genişleme için hedef belirlediği ana merkez olmayı amaçlıyor.
Modi Moskova’ya gidiyor: Çin ile derinleşen bağlantılarından endişe duyan Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Bloomberg’in rapor ettiğine göre Moskova’ya Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeler için gidecek.
Gerekli Nadir Topraklar Fermanı: Çin Devlet Konseyi, küresel teknoloji yarışında giderek artan stratejik bir rol oynayan nadir toprak minerallerinin yönetimini sıkılaştırmak için bir dizi düzenleme yayınladı.
Dolaylı Ticaret: Çin’in Ukrayna’daki savaşı sırasında Rusya’ya sağladığı desteğin büyük bir kısmı, artan bir oranı Orta Asya ve diğer bölgeler üzerinden yönlendiriyor. Atlantic Council’in Joseph Websterine buradan göz atın.
İzlenecek Bir Şey
Washington’ın Pekin büyükelçisi olan Nicholas Burns, The Wall Street Journal’a verdiği bir röportajda, Çin yetkililerini, ABD ile ilişkileri düzeltme girişimlerini zayıflatmakla, Çin’de Amerikan organizasyonlarının düzenlediği etkinliklere katılan ve sorgulanan ve baskı altına alınan Çin vatandaşlarına karşı kullanılan anti-Amerikan düşünceleri tetiklemekle suçladığı konuşmasında yetersizliği ve istismarı eleştirdi.
Bu yorumlar, Burns’tan olağan dışı derecede etkili bir dil olup, Pekin ve Washington arasındaki ilişkileri iyileştirme girişimlerinde herhangi bir ilerlemeye dair mevcut beklentinin üstüne tuz biberler.
Şimdilik benden bu kadar. Herhangi bir soru, yorum veya ipucu göndermeyi unutmayın.
Gelecek sefere kadar,
Reid Standish
Bu brifingi beğendiyseniz ve bir sonraki baskıyı kaçırmak istemiyorsanız, buradan abone olabilirsiniz. Her iki çarşamba günü e-postanıza gönderilecektir.
