Yabancı ajanlar yasası: Kırgızistan Parlamentosu ilk okumada belgeyi kabul ediyor.
Kırgızistan Parlamentosu, Nadira Narmatova ve bir grup milletvekili tarafından başlatılan sivil toplum kuruluşlarına ve Ceza Kanunu’na ilişkin değişiklikleri içeren yasayı birinci okumada kabul etti. Belgedeki değişiklikler, Rus mevzuatındaki “yabancı ajan” kavramına benzer şekilde “yabancı temsilci” kavramının tanıtılmasını öngörüyor.
En az 52 milletvekili belgeyi kabul etmek için oy kullandı, 7’si ise karşı çıktı.
Milletvekili Gulya Kozhokulova, neden birdenbire cezai sorumluluğun tasarı kavramına dahil edildiğini anlamadığını belirtti. “Suçlar Kanunu nerede?” diye sordu.
“Herhangi bir ihlal meydana gelirse, başlangıçta bazı yorumlar yapmak, uyarılar vermek veya para cezası kesmek iyi olurdu. Ancak on yıla kadar cezai sorumluluk olmamalıdır. Bu – bir sivil toplum örgütünde yer almak ne tür bir suçtur? Katılım için hapis cezasına çarptırılmamalısınız. Kavram tehlikeli. Cezai sorumluluk olmamalıdır,” dedi Gulya Kozhokulova.
Ayrıca, sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarındaki şeffaflığın hala sağlandığını belirtti.
Parlamento Konuşmacısı Nurlanbek Shakiev, “korkmamak” ve değişikliklere oy vermek için “hiçbir şeyden korkmamak” çağrısında bulundu.
“Hiçbir baskı yok, ancak herkesin şeffaf ve açık bir şekilde çalışması gerekiyor. Korkulacak bir şey yok. Ülkenin güvenliği bizim için önemli – her şey bununla başlar. Yanlış anlamayın,” dedi konuşmacı.
Milletvekili Erulan Kokulov, bazı milletvekillerini eleştirerek, bazılarının Narmatova’nın girişimini destekledikleri için hukukçular gibi davrandıklarını ve uluslararası kuruluşlarla toplantılar yaptıklarını söyledi. “Yasa tasarılarının başlatıcılarının listesinde bile yer almıyorsunuz. O zaman neden bu yasayı destekliyorsunuz?” diye sordu Erulan Kokulov konuşmacıya.
Daha önce, değişikliklerin başlıca girişimcisi Nadira Narmatova, yasasının “sivil toplum örgütlerinin faaliyetleri düzenlenmiyor ve rapor sunmuyor” olduğunu belirtti. Ayrıca, şu ana kadar “kar amacı gütmeyen kuruluşların sorumluluğu hiçbir yerde değerlendirilmemiştir.” Ancak bu doğru değil. 2020 yılında, milletvekili Baktybek Raiymkulov’un girişimiyle, sivil toplum örgütleri yasasında değişiklikler yapılarak, kar amacı gütmeyen kuruluşlar için ek raporlama formları da dahil edildi.
Nadira Narmatova’nın Ceza Kanunu’na 200-1. maddesini “Vatandaşların kişiliği ve haklarına tecavüz eden kar amacı gütmeyen bir kuruluş oluşturma” şeklinde dahil etmeyi önerdiği belirtilmelidir. Bu maddeye uymama durumunda, 50.000 ila 100.000 som arasında para cezası veya en fazla beş yıl hapis cezası öngörülmektedir. Maddenin 1. kısmında belirtilen kuruluşların faaliyetlerine aktif olarak katılım ve böyle kuruluşların eylemlerinin propaganda edilmesi durumunda ise 100.000 ila 200.000 som arasında para cezası veya en fazla 10 yıl hapis cezası öngörülmektedir. Bu girişime Yargıtay ve Başsavcılık karşı çıktı. Kırgızistan Ombudsmanı da destekledi.
Sivil toplum temsilcileri, Kırgızistan Cumhurbaşkanı ve milletvekillerine bir dilekçe göndererek, Nadira Narmatova’nın başlattığı yasa değişikliklerinin, temel demokratik prensiplere aykırı, ayrımcı normlar içerdiğini ve kabul edilmesi durumunda Kırgızistan’da faaliyet gösteren yabancı STK’ların şubelerini ve temsilciliklerini de dahil olmak üzere kar amacı gütmeyen kuruluşların faaliyetlerini önemli ölçüde kısıtlayacağını belirtti.
Adilet Hukuk Kliniği ve insan hakları hareketi Bir Duino Kırgızistan’dan avukatlar da skandal girişimlerin kabul edilmesinin sivil sektörün tasfiyesine yol açacağını belirtti. Yorumları dikkate alınmadı.
Kırgızistanlılar yabancı ajanlar yasasına karşı imza topluyor. Bazı milletvekilleri de bu girişim için imzalarını geri çekti.
